А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012

 
220 
 
 
 
қанағаттандырмайды. 
Сондықтан 
қазіргі 
ақпараттандыру 
ғасырында 
электрондық оқулықтарды пайдаланбай алға жылжу мҥмкін емес. 
Мҧғалімнің  алдына  қойған  мақсаты  -  білім  сапасын  арттыру,  студенттерге  
жан-жақты  білім  беру.  Әрбір  мҧғалім  ӛз  пәнін  жақсы  меңгерумен  қатар,  
сабақтарында  жаңа  ақпараттық    технологияны  қолдана  алуы  тиіс.  Ол    оқу 
сапасын,  студенттердің  пәнге  деген  қызығушылығын  арттырады.    Электрондық 
оқулық  арқылы  білім  беріп,  оны  оқу  ҥдерісіне  енгізу,      оқу  жҥйесін  жаңа  бір 
сатыға кӛтеруге ықпалын тигізеді [1]. 
Осыған  орай,  «Молекулалық  физика»  бӛлімі  тарауларындағы  қҧбылыстар 
мен  процестерді  компьютерді  пайдаланып  оқыту  ҥшін  электрондық  оқулық 
жасақтадық. 
Біз  жасаған  электрондық  оқулықты  тиімді  пайдаланудың  жолдарын 
мынадай тақырыптарды оқытудан байқауға болады. 
Кӛлемі   ӛзгерген  кезде  дененің  істейтін  жҧмысы.  
Компьютер  дисплейінен  берілген  дененің  жанасатын  денелермен  ӛзара 
әсерін оның сол денелерге тҥсіретін қысымы арқылы кӛрсетуге болады. Қысым 
арқылы  газдың  ыдыс  қабырғаларымен,  сондай-ақ  қатты  немесе  сҧйық  дененің 
ӛзін қоршаған ортамен (мәселен, газбен) әрекеттесуін қарастыруға болады. Ӛзара 
әсерлесу кҥштері тҥскен нҥктелердің орын ауыстыруы дене кӛлемінің ӛзгеруімен 
қосарласа  жҥреді.  Демек,  берілген  дененің  сыртқы  денелерге  қатысты  істелетін 
жҧмысын қысым мен дененің кӛлемінің ӛзгерісі арқылы ӛрнектеуге болады. Осы 
ӛрнекті анықтау ҥшін экрандағы кӛріністі қарастырдық (1-сурет). 
Берілген  дененің  жанасатын  денелермен  ӛзара  әсерін  оның  сол  денелерге 
тҥсіретін  қысымы  арқылы  кӛрсетуге  болады.  Қысым  арқылы  газдың  ыдыс 
қабырғаларымен, сондай-ақ қатты немесе сҧйық дененің ӛзін қоршаған ортамен 
(мәселен,  газбен)  әрекеттесуін  қарастыруға  болады.  Ӛз  ара  әсерлесу  кҥштері 
тҥскен  нҥктелердің  орын  ауыстыруы  дене  кӛлемінің  ӛзгеруімен  қосарласа 
жҥреді.  Демек,  берілген  дененің  сыртқы  денелерге  қатысты  істелетін  жҧмысын 
қысым  мен  дененің  кӛлемінің  ӛзгерісі  арқылы  ӛрнектеуге  болады.  Осы  ӛрнекті 
анықтау ҥшін мына мысалды қарастырайық. 
 
1-сурет. 
Кӛлемі ӛзгерген кезде дененің істейтін жҧмысының экрандағы бейнесі
 
 
Тығыз  енгізілген,  әрі  жеңіл  қозғалатын  поршеньмен  жабылған  цилиндрлі 
ыдыстағы газды алайық.  Егер қайсыбір себептермен газ ҧлғаятын болса, онда ол 
поршеньнің  қозғалысына  жҧмыс  жасайды.  Газдың,  поршеньді 

h
  кесіндіге  
орын  ауыстырғанда   істейтін   элементар  жҧмысы  мынаған  тең:   
h
f
A



'
,  
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Сарыбаева Ә.Х.,
 
Мҧсабекова А.
 
Электрондық оқулық - оқыту тиімділігін арттыру қҧралы
 

221 
 
 
 
 
мҧндағы 

f
  газ  тарапынан  поршеньге  тҥсірілетін  кҥш.  Осы  кҥшті  газдың 
p
қысымының  поршеньнің 
S
  ауданына  кӛбейтіндісімен  алмастырып,  мынаны 
аламыз:
h
pS
A



'
. 
Алайда 
h
S

  дегеніміз  газ  кӛлемінің  ӛсімшесі
V

.  Сондықтан  элементар 
жҧмыстың ӛрнегін тӛмендегі тҥрде жазуға болады: 
.
'
V
p
A



    (1) 
(9)  теңдеудегі 
A
'

  шамасының  алгебралық  шама  болатындығы  сӛзсіз. 
Шынында  да,  газ  сығылған  кезде 
h

    орын  ауыстырудың  және  газ  тарапынан 
поршеньге  әсер  ететін 
f
кҥштің  бағыты  қарама-қарсы  болады.  Сондықтан 
A
'

элементар  жҧмысы  теріс  таңбалы  болады.  Бҧл  жағдайда  кӛлемнің 
V

 
ӛсімшесі де теріс таңбалы болады. Сӛйтіп (1) формула газ кӛлемінің кез келген 
ӛзгерістері кезінде жҧмыстың дҧрыс ӛрнегін береді.  
Егер  де  газдың  қысымы  тҧрақты  болып  қалатын  болса  (олай  болу  ҥшін 
осыған сәйкес температура да ӛзгеруі тиіс), онда кӛлемді 
1
V
 мәнінен 
2
V
 мәніне 
дейін ӛзгерткен кездегі істелген жҧмыс мынаған тең болады:  
)
(
1
2
12
V
V
p
A


                 
(2)
 
Егер де кӛлем ӛзгерген кезде қысым тҧрақты болмаса, онда (1) формуласы 
тек 


V
ның  ӛте  азғантай  жеткілікті  аз  мәндері  ҥшін  ғана  орындалады.    Бҧл 
жағдайда  кӛлемнің  ӛзгерісінің  шекті  мәндері  ҥшін  істелген  жҧмысты  (1)- 
тҥріндегі  элементар  жҧмыстардың  қосындысы  ретінде,  яғни  интегралдау 
жолымен есептеуге болады: 


2
1
12
V
V
pdV
A
           (3) 
Жоғарыда    жҧмысқа  арналған  ӛрнекті  қатты,  сҧйық  және  газ  тәрізді 
денелердің  кӛлемдерінің  кез  келген  ӛзгерістеріне  қолдануға  болады.  Осы 
айтылғанның  дҧрыстығына  кӛз  жеткізу  ҥшін,  тағы  бір  мысал  қарастырайық. 
Дененің  барлық  нҥктелеріне  бірдей 
p
қысым  тҥсіретін  сҧйық  немесе  газ 
тҥріндегі  ортаға  батырылған  кез  келген  формадағы  қатты  денені  алайық.  Дене 
бетінің әрбір элементар 
i
S

  учаскелері  әр  тҥрлі 
i
h

орын ауыстыру алатындай 
ҧлғаяды  деп  есептейік. Сонда 

i
учаске 



h
S
p
i
қа  тең болатын 
i
A
'

жҧмыс 
істейді.  Дененің  істейтін  жҧмысын  жеке  учаскелердің  жҧмыстарының 
қосындысы ретінде табуға болады:  
                                 
i
i
i
h
S
p
A
A








'
'
 
Дененің  бетінің  барлық  учаскелері  ҥшін  бірдей 
p
қысымды  қосынды 
белгісінің  сыртына  шығарып  және 




i
i
h
S
тың  дене  кӛлемінің 
V

ӛсімшесін  беретінін  ескеріп,   
V
p
A



'
деп  жаза  аламыз,  яғни  жалпы 
жағдайда (9) формулаға келеміз. 
Дененің кӛлемінің ӛзгеру процесін (
V
p,
) диаграммасымен кескіндейік.  

 
222 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Сарыбаева Ә.Х.,
 
Мҧсабекова А.
 
Электрондық оқулық - оқыту тиімділігін арттыру қҧралы
 
 
 
 
i
i
V
p
A



'
 элементар жҧмысқа графиктің штрихталған жолағы сәйкес келеді. 
V
осімен, 
)
(V
f
p

қисығымен  және 
1
V
мен 
2
V
тҥзулерімен  шектелген 
ауданның  сан  жағынан  кӛлемнің 
1
V
  мәнінен 
2
V
мәніне  дейін  ӛзгерген  кезде 
істелген жҧмысқа тең болатындығы айқын.  
(1)  ӛрнегін  пайдаланып  (дифференциалдарға  ӛту  арқылы),  термодинамиканың 
бірінші  бастамасының  (2)  теңдеуін  тӛмендегіше  жазуға  болатындығына  назар 
аударайық:
pdV
dU
Q
d


'
.              (4) 
Температура. 
Тақырыпты 
тҥсіндіруді 
температура 
ҧғымының 
анықтамасына  тӛмендегідей  пікірлер  арқылы  келуге  болады.  Егер  бір-біріне 
жанасқан  бірнеше  дене  жылулық  тепе-тең  кҥйде  тҧрған  болса,  яғни  жылу  беру 
арқылы  энергиямен  алмаспаса,  онда  мҧндай  денелердің  температурасы  бірдей 
болады  деп  есептейміз.  Денелер  арасындағы  жылу  контактісін  орнатқан  кезде, 
олардың біреуі жылу берілу арқылы, екіншісіне энергиясын берсе, онда бірінші 
дененің  температурасы  екіншісінен  жоғары  болып  есептеледі.  Денелердің 
кӛлемі,  электр  кедергісі  және  т.с.с  бірқатар  қасиеттері  температураға  тәуелді 
болады.  Осы  қасиеттердің  кез  келгенін  температураның  сандық  анықтамасын 
жасауға болатындығын экрандағы модельден тҥсіндіруге болады (2-сурет). 
Температура ҧғымының анықтамасына тӛмендегідей пікірлер арқылы келуге 
болады. Егер бір-біріне жанасқан бірнеше дене жылулық тепе-тең кҥйде тҧрған 
болса,  яғни  жылу  беру  арқылы  энергиямен  алмаспаса,  онда  мҧндай  денелердің 
температурасы  бірдей  болады  деп  есептейміз.  Денелер  арасындағы  жылу 
контактісін  орнатқан  кезде,  олардың  біреуі  жылу  берілу  арқылы,  екіншісіне 
энергиясын  берсе,  онда  бірінші  дененің  температурасы  екіншісінен  жоғары 
болып  есептеледі.  Денелердің  кӛлемі,  электр  кедергісі  және  т.с.с  бірқатар 
қасиеттері  температураға  тәуелді  болады.  Осы  қасиеттердің  кез  келгенін 
температураның сандық анықтамасын жасауға болады. 
Температураны ӛлшеуге арналған денені (термометрлік денені) ери бастаған 
мҧзбен жылулық тепе- теңдікке келтіріп, осы жағдайдағы оның температурасын 

0
деп  алайық  та,  дененің  температурасын  ӛлшеу  ҥшін  пайдаланғымыз  келіп 
отырған  дене  қасиетін  (температуралық  белгісін)  санмен  сипаттайық.  Дененің 
осындай белгісі ретінде оның кӛлемі таңдап алынсын дейік. Оның 


0
тағы мәні 

V
болсын. Бҧдан кейін осы денені атмосфералық қысымда қайнап жатқан сумен 
жылулық  тепе-теңдікке  келтіріп,  оның  осы  кҥйдегі  температурасын 


100
қа 
теңестіріп,  осыған  сәйкес  оның 
100
V
  кӛлемін  анықтайық.  Біздің  таңдап  алған 
температуралық  белгіміз  (қарастырылып  отырған  мысалда  –  кӛлем) 
температурамен  сызықты  тҥрде  ӛзгереді  де  термометриялық  дененің  кӛлемі 
V
 
болатын осы кҥйдің температурасын    



100
100




V
V
V
V
t
                    (5) 
деп жазуымызға болады. 

223 
 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Сарыбаева Ә.Х.,
 
Мҧсабекова А.
 
Электрондық оқулық - оқыту тиімділігін арттыру қҧралы
 
 
 
 
Осылайша  анықталған  температуралық    Цельсий  шкаласы  деп  аталатыны 
белгілі. (5)–ке ҧқсас қатысты, температураны ӛлшеуге кӛлем емес, қандай да бір 
басқа температуралық белгі алынатын жағдай ҥшін жазуға болады. 
 
 
2-сурет. 
Температура тақырыбының монитордағы кӛрінісі
 
 
 
Термометрді  осы  айтылған  тәсілмен  градуирлеп,  оны  температураны 
ӛлшеуге  пайдалануға  болады,  ол  ҥшін  термометрді  температурасын  ӛлшегіміз 
келіп  отырған  денемен  жылулық  тепе-теңдікке  келтіріп,  кӛлемнің  ӛзгерісіне 
есептеу жҥргіземіз. 
Табиғаты  тҥрліше  термометриялық  денелерді  (мәселен,  сынап  пен  спирт) 
немесе әр тҥрлі температуралық белгілерді (мәселен, кӛлем мен электр кедергісі) 
пайдаланатын  термометрлерді  салыстырған  кезде,  осы  термометрлердің 
кӛрсетулері, 

0
және 

100
 
болғанда 
градуирлегендіктен, 
осы 
температуралардағы  кӛрсетулері  бірдей  болмайтындығы  байқалды.  Осыдан, 
температура  шкаласын  бір  мәнді  анықтау  ҥшін,  градуирлеу  тәсілімен  қатар, 
термометриялық дене мен температуралық белгіні де таңдап алу жайында келісіп 
алу  қажет.  Келесі  параграфта  температураның  эмпириялық  шкаласы  деп 
аталатын  шкаланы  тағайындаған  кезде  осы  айтылғандарды  қалай  таңдау  керек 
екендігі  жайлы  сӛз  болады.  Термодинамиканың  екінші  бастамасының  негізінде 
термометриялық  дененің  қасиетіне  тәуелсіз  болатын  температуралық    шкаланы 
тағайындауға  болатындығы  жайлы  алда  сӛз  болатындығын  айта  кетейік.  Бҧл 
шкала температураның абсолют шкаласы деп аталады [2]. 
Молекулалық  физика  курсын  оқытуда  кездесетін  қҧбылысты  тҥсіндіруде 
электрондық  оқулықтарды  қолдану  әрі  білім  негізі,  әрі  кӛрнекіліктің  бір  тҥрі 
және  де  оқыту  әдісі  болып  табылады.  Ол  субъективті  жаңашылдығы  бар 
заңдарды, қҧбылыстарды ашуға қызмет етеді. 
 
ӘДЕБИЕТТЕР 
 
1.
 
Сахатова А. Ақпараттық технологиялардың мҥмкіндіктерін пайдалану //Математика және 
физика. - Алматы, 2005,  №1. –Б. 6-7. 
2.
 
Савельев И.В. Жалпы физика курсы. Алматы: Мектеп, 1987. 456 б.  
 

 
224 
 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
 
A.S.SAIFUTDINOVA 
 
Candidate of philological sciences   
H.A.Yassawi IKTU 
 
CONTEMPORARY STATE AND PROBLEMS OF RESEARCH  
UNIVERSITIES IN BRITAIN AND AMERICA  
 
The British Association for the Advancement of Science was founded in 1831, 
and at that time almost every serious scientist in Britain belonged to it [1, p.23-25]. 
There  were  so  few  of  them  that  most  of  the  year‘s  work  in  a  given  branch  of 
science could be discussed in a few days. In fact it merited title of ―Parliament of 
Science‖ which is still bestowed on it by some newspapers. 
Since  then  the  situation  has  completely  changed.  At  present  there  are  a 
number  of  societies,  for  example  the  Royal  Astronomical  Society,  the  Chemical 
Society,  the  Genetical  Society,  the  Geological  Society  and  the  Physiological 
Society which are composed of scientists only. Finally there is the Royal Society of 
London  for  Improving  Natural  Knowledge.  This  has  384  scientific  fellows,  49 
foreign  members,  and  15British  fellows.  When  it  was  founded  nearly  300  years 
ago, it included every scientist in England, and many others, such as Samuel Pepys, 
who  were  interested  in  science.  But  now  it  only  includes  a  small  Fraction  of 
scientists,  and its  discussions  are less  lively  than  those  of  the  societies  concerned 
with  individual  sciences.  On  the  other  hand,  the  British  Association  is  concerned 
with  matters  other  than  science.  It  has  sections  devoted  to  psychology,  which  is 
still only partially scientific, and to education and economics, which in this country 
at any rate hardly so at all. So it has fallen away from its former scientific spirit to a 
certain extent.  
But except for the Royal Society, the scientific societies have not the money to 
subsidize  research.  This  is  done  by  universities,  the  government,  industrial  firms, 
and endowed bodies. There is no organization of on a national scale. Some of the 
government and industrial research is secret, and therefore of no value to science. 
For science means knowledge. 
The  British  Association  is  able  to  spare  a  few  hundred  pounds  yearly  for 
grants in aid of research. But its main function now is discussion. New results are 
generally  announced  at  meetings  of  smaller  societies,  and  the  public  hears  very 
little of them. Both in Russia and in Scandinavia the press has far better scientific 
news than in Britain. 
 
If science is to advance in this country as it should, it is necessary to have  
more  democracy  in  the  laboratories,  also  more  democratic  control  of  expenditure 
on  research. This  will  only  be  possible  if  the  people are  educated in  science,  and 
they are at present deliberately kept in the dark. For a knowledge of science leads 
to  a  realization  of  the  huge  amount  of  knowledge  which  could  be  applied  to  the 
public benefit if industry, agriculture and transport were organized for use and not 
for profit.   

225 
 
 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Saifutdinova A.S.
 
Contemporary State and Problems of Research Universities in Britain and America 
 
 
 
If to speak about American‘s research universities system, it has long been the 
envy of the world. The strength and excellence of its infrastructure has contributed 
enormously to American‘s economic growth and improved quality of life. Its basic 
research efforts have advanced the knowledge base which in turn has driven their 
technological  progress  over  the  last  half  century,  and  its  educational  efforts  have 
produced  a  strong  American  work  force.  But  the  world  as  we  have  known  it  is 
undergoing major changes.  
With  the  end  of  the  Cold  War  has  come  a  dynamic  shift  in  emphasis  from 
defense to civilian concerns. More and more the United States is competing in an 
expanding  global  marketplace.  This  changing  environment  is  posing  many  new 
challenges  and  expectations  for  their  institutions  of  higher  education,  including  a 
great fiscal impact, and it has caused universities to come under heightened public 
scrutiny. 
They show society that they can produce broad-based graduates who are able 
to  solve  today‘s  pressing  national  needs,  among  them  environmental  protection, 
better  health  care,  alternate  means  of  transportation,  industrial  productivity,  and 
improved manufacturing processes. 
Universities  can  accomplish  this  goal  by  developing  a  holistic  approach  to 
education  through  integrating  education  and  research  –  the  two  are  inseparable  
fostering  more  effective  partnerships  with  industry  and  government  agencies  to 
better respond to strategic research opportunities, and by continuously emphasizing 
quality and excellence in everything they do. 
Here is American‘s research universities are its treasured institutions.  
Research  universities  attract  the  best  and  brightest  faculty.  Such  faculty  are 
highly  dedicated  individuals  who  innovate  and  lead frontier research  efforts,  who 
demonstrate  excellence  in  teaching,  and  who  show  excellence  in  community 
service.  Who  better  to  teach  their  students,  engaging  them  in  discovery, 
development  and  application  processes,  and  motivating  them  to  aspire  to  greater 
achievements.            
Research  universities  engage  in  creative  multidisciplinary  research  projects, 
further  increasing  the  range  and  number  of  opportunities  undergraduate  and 
graduate students have for supervised research.  
But it is not only students enrolled at the university who benefit from exposure 
to first-rate research, working alongside world-class faculty. Research universities 
also  simulate  and  fire  the  imaginations  of  those  in  the  educational  pipeline  – 
American‘s K-12 students and their teachers [2. p. 59-62]. 
As  the  deans  of  UCSB‘s  College  of  Engineering,  I  am  listening  to 
government,  industry  and  the  public,  they  want  to  see  in  new  graduate  –  quality, 
excellence and teamwork ability. They have undertaken here a major reevaluation 
of  their  curriculum  and  are  implementing  a  new  freshman  year  sequence  that 

 
226 
integrates  oral  and  written  communication,  computing  skills  and  engineering 
concepts. 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Saifutdinova A.S.
 
Contemporary State and Problems of Research Universities in Britain and America 
 
 
 
They  have  initiated  a  new  mechanical  engineering  design  thrust,  one  that 
increases  hands-on  real-world  experience  by  emphasizing  synthesis  and  the 
fundamentals  of  design  and  manufacture.  They  also  have  started  a  new 
undergraduate research seminar series to further broaden student experience. 
They  already  are  an  information  society.  The  need  for  an  increasingly 
technologically oriented work force for the 21
st
 century, competent in computing, 
mathematics and information technology, certainly will not diminish. 
If  the  research  university  is  abandoned  which  has  provided  much  of 
knowledge  base  and  education  infrastructure,  how  future  generations  of  workers 
can be trained? How will tomorrow‘s problems be sold? 
How  will  tomorrow‘s  needed  technologies  be  developed?  We  need  research 
universities that are strong and vital more now than ever before.  
On  the  agenda  of  reforming  of  higher  education  in  Kazakhstan  there  is  also 
such  a  topical  item  of  research  universities  forming.  So  the  experience  of  such  
developed countries as Great Britain and the USA will be of great importance for 
our  state.  In  this  respect  we  should  do  first  steps  in  formation  of  research 
universities,  beginning  from  establishing  contacts  with  foreign  universities  as 
partners due to Bologna process.     
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

227 
 
 
 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
 
Б.М.ОМАР  
А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің магистр-оқытушысы 
 
ҚАЗІРГІ КЕЗЕҢДЕГІ КРЕДИТТІК ТЕХНОЛОГИЯНЫ ОҚЫТУДЫҢ 
МАҢЫЗЫ 
 
Қазіргі  таңдағы  ғылыми  техникалық  прогресс  пен  ӛркениетті  даму 
дәуіріне  бет  бҧру    кезеңінде  жаңа  қоғамға  лайықты  саналы,  білімді  жеке 
тҧлғаны  қалыптастыру  бҥгінгі  қоғамның  алдында  тҧрған  негізгі  міндет. 
Сондықтан,  қандайда  бір  мемлекеттің  білім  жҥйесінің  халықаралық 
деңгейдегі кредиттік жҥйеге ӛтуінің маңызы ерекше. 
Кредиттік  жҥйе  алғаш  рет  Америка  Қҧрама  Штатында  пайда  болды. 
Оның  негізін  1870  жылдары  Гарвард  университетінің  Президенті,  белгілі 
Американдық білім қайраткері Чарльз Элиот салып, «кредит–сағат» ҧғымын 
қоғамға  енгізген  болатын.  Бҧл  жҥйе  алғашында  пәндер  кӛлемі  жҥйесінің 
шешуін  ӛлшеуші  «кредит  сағат»  болып  енгізілді.  1892 жылдан  бастап 
«кредиттік-сағаттық»  жҥйенің  екінші  кезеңі  басталып,  осы  кезде  АҚШ-тың 
ҧлттық  білім  комитеті  университет,  колледж,  мектеп  топтарын  жақсарту 
мақсатында,  оқу  бағдарламаларын  стандарттауда  «кредит»  ҧғымын  тек 
университет пен колледждерде ғана емес, орта мектептерде де енгізе бастады 
[1.2-3]. 
Европалық  елдердің  сынақ  бірлігіне  кӛшу  мақсаты  бҧл,  алдымен 
халықаралық «тҧнықтық» жетістігі, қазіргі кездегі білім жҥйесінің дауы мен 
дербес елдердің біліктілігін сақтау, кӛтеру арқылы білім беру саясатында оқу 
орындарының білім беру облысында да сақталды.  
1999 жылы  19 маусымда  жоғары  білімнің  бірыңғай  қҧрылымын  енгізу 
ҥшін  Болон  декларациясы  қабылданған  болатын.  Оған  29 ел  қол  қойды. 
Барлық ҧлттық жҥйелерде, жоғары білім жҥйесінің сынақтық бірлігін енгізу 
ҥшін  European  Credit  Transfer  Sustem  (ESTS)  немесе  басқа,  ESTS  жҥйесімен 
бірігіп,  қайта  сынақтауды  қамтамасыз  ететін,  сондай-ақ  жинақтаушы 
қызметін, және де академиялық оқу кепілдігін шет елде тану туралы шешім 
қабылдану (1999 ж. ESTS 1062 европалық жоғары оқу орындарына енгізілді) 
[2.8-9]. 
Осы  заманда  болып  жатқан  интеграциялық  қҧбылыстар  қоғам 
тіршілігінің  барлық  жағына  ӛз  әсерін  тигізді.  Халықаралық  процестермен 
қатар  жҥруге  ниеттелген  мемлекет  казіргі  кезде  қалыптасқан  барлық 
ғылымдандырудың кӛріністеріне тікелей назар аударды деуге болады. Соңғы 
10-15  жылда  шетел  мемлекеттерінің  білім  жҥйесінде  жоғары  деңгейдегі 
қарыштық  даму  жағдайы  жҥзеге  асып  жатқаны  бәрімізге  белгілі.  Әрбір 
мемлекеттің  қоғам  ӛмірінде  ғылыми,  мәдени,  экономикалық,  саяси  

 
228 
жҥйелеріндегі  қалыптасқан  ескі  кӛзқарастар  тҥбегейлі  ӛзгеріске  ҧшырады 
[3.11-12]. 
 
 

жүктеу/скачать 2,46 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: