Филологические науки

ИзвестИя КазУМОиМя
серия «ФИЛОЛОГИЧесКИе НАУКИ» 
230
әрекеті мен сыни тұрғыдан ойлау мен шығармашылық (креативное 
мышление) ойлауды дамытуға бағытталады [1, 22 б]. Сол себепті 
де аталған технология студенттердің лингвомәдениеттанулық 
құзыреттілігін қалыптастыруда тиімді болып табылады. 
Фразеологизмдердiң 
лингвомәдениеттанулық 
аспектiсі 
дегенмiз – кез келген тiлдегi фразеологизмдердің сол елдiң 
мәдениетi, дәстүрі, өмiр сүру салты, тарихы, өмiрлiк тәжiрибесi, 
ұлттық құндылықтары, әдет­ ғұрпы, діні, өмірлік ұстанымдары 
және т.б. жөнiнде ақпаратты сақтауы, яғни мәдениеттiң сол тiл 
бiрлiктерiнде көрiнiс беру функциясы. 
Фразеологизмдердің 
лингвомәдениеттанулық 
аспектісін 
меңгертуге студенттердің полемикалық­аргументациялық және 
коммуникативтік іскерліктерін дамыту кейс технологиясын 
тиімді қолдануда жоғары дейгейде жүзеге асады. Сол себепті де 
аталған технологияны шетел тілін үйретуде студенттерді шынайы 
коммуникацияға даярлауда, сонымен бірге білім алушылардың 
лингвомәдениеттанулық құзыреттілігін қалыптастыру негізінде 
мәдениетаралық коммуникация субъектісі ретінде дамыту 
мақсатында қолдану қазіргі таңда отандық әдіснама саласында 
кеңінен қолға алынып жатқан өзекті бағыттардың бірі.
Фразеологизмдердің 
лингвомәдениеттанулық 
аспектісі
дегенде келесі ұғымдар қатарын түсінуге болады: 
­ фразеологизмдердің лингвомәдениеттанулық спецификасы;
­ фразеологизмдердің лингвомәдениеттанулық ерекшеліктері;
­ фразеологизмдердің мәдени семантикасы.
Фразеологизмдерді және фразеологизмдердің лингвомәдениет­
танулық аспектісіне үйретуде, шетел тілі сабағында кейстерді 
пайдаланудың келесі сатылары бар:
1) Кейс материалдарын зерттеушілердің жеке (individual work) 
өзіндік жұмысы: жағдаяттың мәселелік жағын түсіну, мүмкін 
болатын шешімдерді жан­жақты қарастыру [2, 102 б.];
2) Берілген 
жағдаяттың 
шешімін 
табу 
мақсатында 
студенттердің топқа бөлініп, сол топпен шешімдер жиынтығын 
талқылау [3, 17 б.];
3) Топтардың талқылауының нәтижесінде келген жағдаяттың 
шешімдерін ұсыну. [4, 89 б].
Тілдік жоғары оқу орындары студенттерінің лингвомәдениет­
танулық құзыреттілігін қалыптастыруда кейс технологиясын 
қолдануда басты үш талаптарға назар аударған жөн:
ISSN 2411-8745
Number 1 (2016), 229 - 236

ҚазХҚжӘТУ ХАБАРШЫСЫ
«ФИЛОЛОГИЯ ҒЫЛЫМДАРЫ» сериясы
231
­ Кейстердің мазмұнының қазіргі уақыттағы өзекті мәселелер­
мен байланысты болуы керек [5, 320 б.];
­ Берілген кейстің шешімдерінің санының неғұрлым көп 
болуын қамтамасыз ету үшін кейстің мәселелік жағы ауқымды 
болуы қажет [6, 45 б.];
­ Кейстердің тым ұзақ немесе тым қысқа болмағаны дұрыс. 
Сонымен қатар фразеологизмдердің лингвомәдениеттанулық 
аспектісін кейс технологиясы негізінде меңгерту барысында 
мазмұнды іріктеудің келесі
 спецификалық (арнайы) ұстанымдарын
басшылыққа алу ұсынылады:
1. 
Шеттілдік білім берудің пәндік мазмұнының аутенттілік 
ұстанымы;
2. 
Пәндік қарым­қатынасты прагматикалық тұрғыдан негіздеу 
ұстанымы;
3. 
Қарым­қатынастың 
интерактивтілігі 
мен 
рөлдік 
сипаттамасын қамтамасыз ететін проблемалық (мәселелік) 
ұстаным;
4. 
Оқыту үрдісі мен шеттілдік білім беру мазмұнын 
ұйымдастырудағы концентризм ұстанымы;
5. 
Пәндік мазмұнның кәсіби бағыттылық және мәнмәтінге 
(контекстке) негізделген ұстанымы;
6. 
Пәндік мазмұнның ғылыми пәндік бағыт ұстанымы;
Ал фразеологизмдердің лингвомәдениеттанулық аспектісін 
үйретуге қойылатын 
әдістемелік нұсқаулар 
қатары мынадай:
1. 
Мәдениетаралық әрекеттестікті ескеру.
Яғни педагогтың оқу­тәрбиелік үрдісті ұйымдастыруы 
барысында, шетел мәдениетінің өзіндік ерекшелігі, тұрмыстық 
өзгешелігі, өмір сүру стилінің өзгешелігі, олардың әдет­
ғұрыптары жөнінде мағлұматтар, түсініктер қалыптастыру 
мақсатында, біз ағылшын тіліндегі фразеологизмдерді олардың 
лингвомәдениеттанулық аспектісін қазақ тілімен салыстыра 
отырып, тақырыптық­мәтіндік бірлікте үйретуді жоспарлаймыз. 
2. 
Фразеологизмдерді үйретуде берілетін фразеологизм-
дердің санына (мөлшеріне) назар аудару 
. 
Ағылшын тілі сабағында фразеологизмдерді үйретуге қатысты 
лексика­грамматикалық материалды таңдау мен таныстыруда, 
алдынғы сабақтарда үйренген материалдарды қайталай отырып, 
біртіндеп білім өрісін тереңдету және кеңейту көзделінеді. Бұл 
нұсқауды ескеру негізінде:
ISSN 2411-8745
Number 1 (2016), 229 - 236

ИзвестИя КазУМОиМя
серия «ФИЛОЛОГИЧесКИе НАУКИ» 
232
­ Тілдік қарым­қатынасқа студенттер фразеологизмдерді 
қолдана отырып түсе алатын болады және оқыту үрдісі қатысымға 
бағытталынып, ынталандыру деңгейі жоғарылайды;
­ Фразеологизмдерді 
үйренуде 
жеңілден­ 
қиынға”, 
меңгерілген материалдан ­жаңа материалға ауысу, материалдың 
қол жетімділігін қамтамасыз етеді;
­ Оқыту мазмұнын құрайтын, тақырып пен жағдаят шеңберінде 
фразеологизмдерді айтылым барысында (тілдік қарым­қатынасқа 
қолдануға) жеткілікті мөлшерде қолданылу қамтамасыз етілінеді;
­ Сабақтың мазмұнына сәйкестендіріле отырып бұрынғы 
өткен материал жайлы білімді кеңейтуге мүмкіндік болады.
3. 
Фразеологизмдерді іріктеуде оқытылып жатқан ел-
дің мәдениетін меңгеруге бағытталған тапсырмалар мен 
жаттығулардың басым болуын ескеру.
Аталған 
нұсқауды 
негізінде 
тәжірибелік 
оқытуды 
ұйымдастыруда, тапсырмалар мен жаттығулар құрастыруда 
шетел тілін меңгерудің жалпыеуропалық стандарты бойынша 
шетел тілін меңгеру деңгейіне сай келетін фразеологизмдер 
қатарын іріктеп (определение чистотности), фразеологизмдердің 
лингвомәдениеттанулық аспектісіне ерекше көңіл бөлінеді. 
Кейс технологиясының тілдік жоғары оқу орны студенттеріне 
шетел тілі сабағына интеграциялау мақсатында мысал ретінде 
төмендегі кейс ұсынылады.

жүктеу/скачать 1,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: