Филология факультеті
Практикалық сабақ мазмұны
жүктеу/скачать 0,73 Mb. Pdf көрінісі
|
Практикалық сабақ мазмұны: 1. Драматургия жанры. 2. Драматургия жанрының даму кезеңдері. 3. Драмалық шығарманы талдау. Негізгі əдебиет: 1. [1.7:15]; 2. [1.7:17]. Қосымша əдебиет: 1. [1.7:12.15]; 2. [1.7:6.14]. СОӨЖ тақырыбы: Драматургия жанры. Өзіндік ерекшелігі. Драмалық шығарманы талдау жолдары. Негізгі əдебиет: 1.[1.7:1.3]; 2. [1.7:2.5]. Қосымша əдебиет: 1. [1.7:2; 2., [1.7:5.11.]
Дəріс 10 Тақырыбы: Шығармашылық зертхана. Дəріс мазмұны: Дарын иесінің шығармашылық əлемін. Шығармашылық зертхана мəселесі. Суреткер туындысының жазылу тарихы, жазу үдерісінің шығармашылығы. Негізгі əдебиет: 1. [1.7:1]; 2.[1.7:15]. Қосымша əдебиет: 1. [1.7:1]; 2. [1.7:16].
Практикалық сабақ тақырыбы: Шығармашылық зертхана мəселесі. Практикалық сабақ мазмұны: 1. Шығармашылық зертхана. 2. Шығармашылық зертхананың жасалу
жолдары. 3.
М.Мағауиннің шығармашылық зертханасы. Негізгі əдебиет: 1. [1.7:15.20]; 2. [1.7:18.20]. Қосымша əдебиет: 1. [1.7:6]; 2. [1.7:16.18]. СОӨЖ тақырыбы: Шығармашылық зертхана мəселесі. Негізгі əдебиет: [1.7:1], [1.7:2]. Қосымша əдебиет: [1.7:2], [1.7:5]
Тақырыбы: Қазақ прозасындағы адамды жатсыну мəселесі. Дəріс мазмұны: Замандас образын жасау деген күрделі тақырып жайында пікір
өрбіткенде көркемдік-эстетикалық принциптерге, шеберлік мəселелеріне тоқталып өту қажет. Бұл орайда əр буынның қабілетті өкілдерінің өзіндік табыстары баршылық екенін еске алу лəзім. Осы табыстарды тілге тиек ете отырып, жазушылар творчествосына үңілу – жалпы прозамыздағы кейбір жайларға тоқталуға мүмкіндік береді. Негізгі əдебиет: 1. [1.7:1]; 2.[1.7:15]. Қосымша əдебиет: 1. [1.7:1]; 2. [1.7:16].
Практикалық сабақ тақырыбы: Көркем шығармадағы уақыт жəне кеңістік мəселесі.
үрдісі. 2. Уақыт жəне кеңістік категориясы. 3. С.Жүнісов жəне қазақ əдебиеті. Негізгі əдебиет: 1. [1.7:17.20]; 2. [1.7:18]. Қосымша əдебиет: 1. [1.7:6]; 2. [1.7:16.18..22]. СОӨЖ тақырыбы: Көркем шығармадағы уақыт жəне кеңістік мəселесі.. Негізгі əдебиет: 1. [1.7:1.6], [1.7:5.7:2]. Қосымша əдебиет: 1. [1.7:2.7]; 2. [1.7:5.8] Дəріс 12 Тақырыбы: Қазақ прозасындағы тарихи шындық пен көркем шындық. Дəріс мазмұны: Қазақ прозасындағы тарихи шындық пен көркем шындық. Бүгінгі таңда қоғамдық өзгерістерге байланысты рухани құндылықтарға деген көзқарастар. Бүгінгі таңдағы көркем əдебиеттегі тұлға концепциясы, адам мəселесі. Көркем туындыдағы сомдалған образдың характері, рухани болмысы, ішкі дүние тереңдігі. Тарихи романдарда шешімін тапқан көркем тұлға мəселесі, психологиялық талдау, жазушы интеллектісі мен шеберлігі. Жазушылар сомдаған тұлғалар концепциясының түп қазығы. Тарихи тұлға жасау мен қатардағы кейіпкерді мінездеу. Шығарманың шешімі. Негізгі əдебиет: 1. [1.7:3.15]; 2. [1.7.6.10:12]. Қосымша əдебиет: 1. [1.7.8.11:12]. Практикалық сабақ тақырыбы: Көркем шығармадағы тарихи жəне көркем шындық мəселесі.
зерттелу деңгейі. 2. Тарихи проза. Тарихи шындық пен көркем шындықтың арақатысы. (Ə.Кекілбаев «Үркер», «Елең-алаң», Т.Рыскелдиев «Ұлы көш», М.Шаханов «Жазагер жады
космоформуласы»). 3.
Ə.Кекілбаевтің шығармашылығындағы эстетика мəселесінің қарастырылуы. Негізгі əдебиет: 1. [1.7:17..21]. Қосымша əдебиет: 1. [1.7:13.15]; 2. [1.7:16.19]. СОӨЖ тақырыбы: Қазақ прозасындағы тарихи жəне көркем шындық мəселесі. Негізгі əдебиет: 1. [1.7: 3.7], [1.7:2.12]. Қосымша əдебиет: 1. [1.7:2]; 2.[1.7:5.8]
даму тенденциялары
Қазақ
əңгімелерінің типологиясы. Қазіргі қазақ
əңгімелерінің даму тенденциялары. Əңгіме - очерк, публицистикадан кейінгі белсенді жанр. Б.Наурызбаевтың “Б.Майлиннің шығармашылығындағы эпикалық жанрдың шағын түрлері” кандидаттық диссертациясы мен “Б.Майлин творчествосының шеберлігі” докторлық диссертациясы, Х.Əдібаевтың Ғ.Мүсіреповтің шығармаларына арналған “Талант. Талғам. Тағдыр” докторлық диссертациясы, З.Қабдоловтың əңгіме жанрына арналған “Жанр сыры” 60-жылдардың басындағы қазақ əңгімелерін қамтиды. 1970-90- жылдардағы қазақ əңгімесі жайлы шолу мақалалар, сын, зерттеулер жарық көріп тұрды. Мысалы, Бекен Ыбрайымов, Тұрсын Жұртбаев, Төлеген Тоқбергенов, Сағат Əшімбаев, Асқар Егеубаев, Б.Майтанов, Р.Рүстембекова, С.Шарабасов, А.Құлымбетова т.б еңбектеріндегі жанрды теориялық талдау мəселелері
[1.7.8.11:12].
Көркем шығарманың мазмұны мен пішіні.Сюжеттік, композициялық құрылым.
2. Сюжет жəне фабула. 3. Сюжет пен композицияның негізгі компоненттері. Негізгі əдебиет: 1. [1.7:20.22]. Қосымша əдебиет: 1. [1.7:1.8]; 2. [1.7:2.7]. СОӨЖ тақырыбы: Көркем шығарманың мазмұны мен пішіні. Сюжеттік, композициялық құрылым. Негізгі əдебиет: [1.7:1], [1.7:2]. Қосымша əдебиет: [1.7:2],[1.7:5].
Тақырыбы: Көркем шығарманың тілі.
Қабдолов «Сөз өнері» атты монографиялық еңбегі. Көркем шығарманың тілі туралы теориялық мəселелер жəне əдеби талдаудағы теориялық мəселелер.
Негізгі əдебиет: 1. [1.7:3.15]; 2. [1.7.6.10:12]. Қосымша əдебиет: 1. [1.7.8.11:12].
Практикалық сабақ мазмұны:: 1. Əдеби жанр. 2. Тек пен түр мəселесі. 3. Əдеби жанр мəселесін зерттеудегі соны қадамдар. Негізгі əдебиет: 1. [1.7:25]; 2. [1.7:26]. Қосымша əдебиет: 1.[1.7:1.5.8]; 2. [1.7:14.15]. СОӨЖ тақырыбы: Əдеби жанр мəселесі. Негізгі əдебиет: 1. [1.7:1.5.9]; 2. [1.7:2.14]. Қосымша əдебиет: 1. [1.7:2]; 2. [1.7:5]. Дəріс 15 Тақырыбы: Қазақ прозасындағы мифтік сананың көрінісі Дəріс мазмұны: Оралхан шығармашылығы. Автор Шығармашылығындағы мифтік саны, екі түрлі сана, екі түрлі əлемді қабылдау жүйесі, екі кезең ұрпағы.
[1.7.8.11:12].
Практикалық сабақ тақырыбы: Көркем шығарманың тілі. Практикалық сабақ мазмұны: 1. Əдеби тіл. 2. Əдеби тіл мəселесі. 3. Көркем шығарманың тілін зерттеудегі соны қадамдар.
[1.7:14.15]. СОӨЖ тақырыбы: Көркем шығарманың тілі. Негізгі əдебиет: 1. [1.7:11.12]; 2.[1.7:2.8]. Қосымша əдебиет:1. [1.7:2]; 2. [1.7:5.8].
Негізгі: 1. Аймауытов Ж. Психология. – Алматы, 1995. 2. Атымов М. Идея жəне композиция. - Алматы, 1970. 3. Ахметов З. Өлең сөздің теориясы. – Алматы, 1973. 4. Абай мұрасы - тілдік өрістің негізі. Халықаралық ғыл.- теор. конф. материалдары. – Алматы, 2005. 5. Əуезов М. Əр жылдар ойлары. - Алматы. 1959. 6. Əуезов М. Времен связущая нить. – Алматы, 1972. 7. Əшімбаев С. Шындыққа сүйіспеншілік. – Алматы, 1986. 8. Базарбаев М. Замана тудырған əдебиет. – Алматы, 9. Байтұрсынов А. Шығармалары. – Алматы, 1989.
10. Бердібаев Р. Қазақ тарихи романы. – Алматы, 1979. 11. Дəдебаев Ж. Өмір шындығы жəне көркемдік шешім.- Алматы, 1991. 12. Дүйсенов М. Ілияс Жансүгіров. – Алматы, 1964. 13. Елеукенов Ш. Ғасырлармен сырласу. – Астана, 2004. 10.Жұмалиев Қ. Қазақ əдебиеті тарихының мəселелері жəне Абай поэзиясының тілі. - Алматы. 1960. 11.Жұмағали З.Т. Бел-белесте. - Қарағанды. 2005. 12. Жұртбай Т. Құнанбай қажы. – Астана, 2002. 13. Қирабаев С. Кеңес дəуіріндегі қазақ əдебиеті. – 2003. 14. Қабдолов З. Сөз өнері. – Алматы, 1982. 14.Мұқаметханов Қ. Абай шығармаларының текстологиясы. Алматы, 1959.
15.Мырзахметов М. Мұхтар Əуезов жəне абайтану проблемалары. – Алматы, 1982. 16. Мағауин М. Қобыз сарыны. – Алматы, 1968. 17. Майтанов Б. Қазақ романы жəне психологиялық талдау. – Алматы, 1996. 18. Нұрғалиев Р. Айдын. – Алматы, 1985. 19. Серікқалиев З. Ақ жол. – Алматы, 1991.
1.«Абай» энциклопедиясы. – Алматы.1995. 2.Ахметов З. Поэтика эпопеи «Путь Абая» в свете истории ее создания. – Алматы, 1984. 3. Əдебиеттану. Терминдер сөздігі. – Семей-Новосибирск, 2006. 4.Бахтин М. Вопросы литературы и эстетики. – Москва, 1975. 5. Борев Ю. Эстетика. – Москва, 1988. 6. Гинзбург Л. О психологической прозе. – Ленинград, 1976. 7. Дербісəлин Ə. Дəстүр мен жалғастық. – Алматы, 1976. 8. Жирмунский В. Теория литературы. Поэтика. Стилистика. – Москва, 1977.
9. Жұмағұлов С. Қазақ əдебиеттану ғылымы (1956-1991 ж.ж.). - Қарағанды. 2008. 10. Жарылғапов Ж. Қазақ прозасы: ағымдар мен əдістер. –Қарағанды, 2009.
11.Исмакова А. Казахская художественная проза. Поэтика. Стиль. Жанр. – Алматы, 2000. 12. Кенжебаев Б. Қазақ əдебиеті тарихының мəселелері. - Алматы.1973. 13. Қоңыратбаев Ə. Қазақ əдебиетінің тарихы. Алматы. 1985. 14. Нұрқатов А. Абайдың ақындық дəстүрі. - Алматы. 1966. 15. Кəкішев Т. Қазақ əдебиеті сынының тарихы. - Алматы. 1998. 16. Смағұлов Ж. Қазақ əдебиеттану ғылымының тарихы. - Алматы. 1999. 17. Тілешов Е. Суреткер жəне көркемдік əдіс. – Алматы, 2005. 18. Тұрсынов Е. Халық ауыз əдебиетін жасаушылардың байырғы өкілдері. – Алматы, 1976. 19. Шəкəрім. Энциклопедия. – Семей, 2008.
№ Жұмыс түрі Тапсырма- ның мақсаты мен мазмұны Ұсыныла- тын əдебиеттер Орындау мерзімі жəне тапсыру уақыты (аптасы) Балл Бақыл ау түрі 1 СОӨЖ
тапсырма- ларын
орындау (барлығы 16 тапсыр- ма)
Жоғарыда көрсетілді СОӨЖ кестесі бойынша берілген уақыт шеңберінде 100% дейін Тапсы рма- ларды
ң орынд
а- луын,
сұрақт арға
жауап беру
қабіле тін
тексер у 2 СӨЖ тапсырма- ларын
орындау (барлығы 15 тапсыр- ма)
Ойлау қабілеттері н шыңдап, шығар-
машылықта рын
дамыту Жоғарыда көрсетілді СӨЖ
кестесі бойынша
берілген уақыт шеңберінде 100% балл Өз
беттері мен
жұмыс тануға
үйрету 3 Жазба жұмыс (реферат) түрінде аралық
бақылау Студенттер ге реферат бере
отырып, олардың
іздендіру, білімдерін тереңдету. Жоғарыда көрсетілді
100% балл 5 Емтихан Білімді кешенді
тексеру
100 Тест
4.Пəннің оқу-əдістемелік қамтамасыз етілу картасы.
№ Əдебиет атауы
Барлығы
Ескерту
Кітапха
нада
Кафед рада Студентт
ердің қамтылу
пайызы (%)
Электр онды
түрі 1 2 3 4 5 6 7 1. Атымов М. Идея жəне композиция. - Алматы, 1970.
2. Ахметов З. Өлең сөздің теориясы. – Алматы, 1973.
3. Абай мұрасы - тілдік өрістің
негізі. Халықаралық ғыл.- теор. конф. материалдары. – Алматы, 2005.
4. Əшімбаев С. Шындыққа сүйіспеншілік. – Алматы, 1986.
5. Базарбаев М. Замана
тудырған əдебиет. – Алматы,
6. Байтұрсынов А.
Шығармалары. – Алматы, 1989.
7. Бердібаев Р. Қазақ тарихи романы. – Алматы, 1979.
8. Дəдебаев Ж. Өмір шындығы жəне көркемдік шешім.- Алматы, 1991
9. Дүйсенов М.
Ілияс Жансүгіров. – Алматы, 1964.
10. Елеукенов Ш. Ғасырлармен сырласу. – Астана, 2004.
11. Жұмалиев Қ. Қазақ əдебиеті тарихының мəселелері жəне Абай поэзиясының тілі. - Алматы. 1960
12. Жұмағали З.Т. Бел- белесте. - Қарағанды. 2005.
13. Жұртбай Т. Құнанбай қажы. – Астана, 2002.
14. Қирабаев С. Кеңес дəуіріндегі қазақ əдебиеті. – 2003.
15. Қабдолов З. Сөз өнері. – Алматы, 1982.
16. Мұқаметханов Қ. Абай шығармаларының текстологиясы. Алматы, 1959.
17. Мырзахметов М. Мұхтар Əуезов жəне
абайтану проблемалары. – Алматы, 1982.
18. Мағауин М.
Қобыз сарыны. – Алматы, 1968.
19. Майтанов Б. Қазақ романы жəне психологиялық талдау. – Алматы, 1996.
20. Нұрғалиев Р. Айдын. – Алматы, 1985.
21. Серікқалиев З. Ақ жол. – Алматы, 1991.
5.
Дəрістік кешен (дəріс тезистері, көрнекілік, таратылу материалдары, қажетті əдебиет тізімі).
Қарастырылатын сұрақтар: Көркем шығарманы əдеби талдау пəнінің мақсат-міндеті. Əдебиет теориясы. Эстетика. Поэтика. Көркем əдебиеттің табиғаты. Шығармашылық əлемі жəне əдеби болмыс.
Дəріс мазмұны: Көркем шығарманы əдеби талдау пəнінің мақсат-міндеті сөз өнерін поэтика жəне эстетика табиғатымен тығыз байланыста кешенді саралаудан туындайды. Шығарманы əдеби талдау əдебиет теориясынан ажырағысыз ұғым.
«Əдебиет теориясының негізгі мақсаты
əдебиеттің даму
заңдылықтарын, көптеген шығармаларға, əдеби процеске ортақ сипат белгілерді айқындау. Сондықтан əдебиеттің қоғамдық өмірмен байланысын ашатын идеялық, танымдық, ұлттық жəне интернационалистік сипаттарын, көркем шығарманың құрылыс-бітімі, мазмұн мен түр, көркемдік əдістер, кең тараған жанрлар – мінеосындай мəселелерді зерттеп білуге көбірек мəн беріледі» (З.Ахметов). Демек, ұлттық əдебиеттің даму заңдылықтарын əлемдік даму үдерісінде алып қарастырғанымызда кешегі кеңестік идология қысымынан орын алған саяси бұрмалауларды назардан тыс қалдыра алмаймыз. Біріншіден, сөз өнерінің ұлттық сипаты мен ұлттық мүддені басты орынға қоятын идеялық мұратын, екіншіден, көркемдік дамудағы дəстүр ұласуының идологиялық қысыммен үнемі тежеліп отырғанын ескеру шарт. «Тегінде, əдебиет көктен түскен пайғамбарлық емес. Əдебиет елдің жанында жүре бастаған толқындардың жарыққа шыққан жаңғырығы» (Мағжан). «Күшті ақын - əлеуметінің тіл қамшысы, сайламаса да табиғатынан сайланып шығарылған уəкілі, мұңың, зарын айтқызатын елшісі» (Ж.Аймауытұлы). Бұл ретте сөз өнерінің өіндік табиғатын талдауда əдеби үдерісті, əдеби құбылыстарды, көркем шығарманың зерттеудің жəне талдаудың жүйелі қағидалары, яғни əдебиеттану əдістері қазіргі əдебиетшілер тарапынан жан- жақты зерттеуді талап ететін өзекті мəселелердің бірі. Сондықтан да көркем шығарманы əдеби талдау ең бірінші кезекте талдауға негізделгендіктен де көркем мəтінмен жұмыс басты орында тұруы қажет. Көркем мəтін көркемдік уақыт,
көркемдік шындық,
көркемдік түр
(форма) мəселелерімен байланыстағы күрделі əдеби-теориялық жəне эстетикалық ұғым. Бұл орайда көркем əдебиеттің табиғатын байыптағанымызда, əдебиет жəне өнер түрлерінің шығу тегін (өнердің синкреттілік болмысы, көне миф, көшпелілер эстетикасы), əдебиет жəне эстетикалық категориялар (ажарлылық пен əсемдік, қаһармандық, асқақтық, келеңсіздік т.б), көркем əдебиеттің ерекшеліктерін (əдебиеттің образдылық табиғаты, дүниені тану тəсілдері, образ түрлері, көркем образы жəне таңба, сөздің бейнелік қызметі), көркем əдебиеттің əлеуметтік сипатын (əдебиет пен өнер – тарихи, психологиялық жəне əлеуметтік құбылыс, шығармашылық еркіндік жəне идеология, көркемдік талғам, ұлттық психика ерекшеліктері т.б.) тағы бір пысықтап алғаымыз дұрыс. Бұл ретте мəтіндік талдауда тек қана тақырыптық жəне идеялық арна басты орында тұрмай, ең бастысы көркем шығарманы əдеби талдауда көркем шығармадағы құндылықты бар болмысымен айқындар жүйе туралы əдебиеттанудағы ең көне ғылым саласы поэтика тұрғысынан келуіміз қажет. «Əдебиет теориясының саласы ұғымындағы поэтика əдеби тек пен түрдің, ағымдар мен бағыттардың, стильдер мен əдістердің ерекшеліктерін зерделейді, сондай-ақ көркемдік тұтастықтың əр түрлі деңгейінің ішкі байланыс заңдылықтарын жəне
олардың арақатынасын зерттейді» (А.Ысмақова). Ал поэтика мақсаты шығарманың көркемдік қасиеті мен құндылығын туындайтын эстетикалық əсерленуді, түйсінуді қалыптастыруға қатысатын мəтіндік элементтерді айқындап жəне жүйлеу. Демек, пəн мақсат- міндеті да жоғарыда бажайланған мəселелер тұрғысынан өрістейді.
əдебиеттің табиғаты Негізгі əдебиет: 1. [1.7:2]; 2. [1.7:15]. Қосымша əдебиет: 1. [1.7:9]; 2.[1.7:10]. |