Филология ғылымдарының докторы, профессор Т. С
жүктеу/скачать 1,06 Mb.
|
| Тао Юань-мин (365-427) Шығыс Цзиинь әулеті билік тұсында елдің оңтүстігінде өмір сүріп, 420 ж. Сун әулеті тұсында қайтыс болады. Бізге дейін Тао Юань-миннің 160 өлеңі мен бірнеше прозалық-поэтикалық шығармалары жеткен. Ол кедей отбасында дүниеге келіп, 29 жасынан бастап елге қызмет ете бастаған, болмашы лауазымдарға ие болады. Оның барлық поэзиясы лауазымдық қызметтен босап, тәуелсіздікке ие болған адам өмірі жайлы жырлауға ұмтылысы байқалады. YІ ғ. сыншы Чжуан Жун оны «дүниеден безген ақындардың көшбасшысы» деп есептейді. Тао Юань-миннен жаңа сипаттағы поэзия бастау алады.
Юань-миннің поэзиясы адамды жоғарғы адамгершілікке баулып, өлімге сабырлықпен қарауға үйреткен. Өз дәуірінен бұрын болған қытай жазушылары арқылы ғасырлар бойы жиналған адамгершілік құндылықтардың ең көркем көріністері Юань-миннің поэзиясында айқын жырланған. Солардың ішінен «Шабдалы бұлақ» шығармасын еркше атап өтсе болады. Бұл өлеңде бақытты шаруалар әлеміне түскен осыдан 500 жыл бұрын Цинь жауыздарынан қашып, қазіргі кезде барлығы да тең құқылы, мемлекет салығы жоқ қоғамда өмір сүріп жатқан балықшы туралы айтылады. Юань-мин өлеңдерінде ойдың тереңділігі мен жарқындығы оның поэтикалық мәнерімен тығыз байланысты. Өзінің қарапайымдылығы, табиғатпен тікелей қарым-қатынасының астарында нағыз адам өмірі, яғни оның қуанышы мен қайғысы жатыр. Се Лин-юнь (385-433) - пейзаж лирикасының асқан шебері. Бұл жанрдың қалыптасуы - ІY-Y ғ. қытай әдебиетіне тән сипаттардың бірі. Табиғат тамашаларын жырлау, оны тылсым күштердің аренасы, адамзат қауымының тіршілік-тынысы ретінде суреттеу пейзаж лирикасына тән тақырыптар. Бай, ақсүйектер ортасынан шыққан Лин-юнь көптеген елдерге саяхат жасап, өзін қоршаған әлемге, ондағы тұңғиығы мен терең сырларына үңіле қарайтын. Оның өлеңдерінен тірі суреттеулермен қатар кейде адам өмірінің тұрақсыздығы туралы буддизм элементтерін де, мистикалық бейнелерді де кездестіреміз. Тіпті ақынның мистикалық өлеңдерінде де табиғаттың жарқын көріністері суреттеледі. Лин-юнь поэтикалық үлгісінің ерекшелігі онда көне конфуцийлік ілімнің негізінде жазылған кітаптардан алынған сөздер мен сөз тіркестерінің және параллельді стильдің қолданысқа түсуімен байланысты. Хань әулеті тұсындағы юэфу дәстүрін ұлы ақын Бао Чжао (384-456) жалғастырып, одан әрі дамыта түседі. Ол Цао Пимен бірге YІІ-ІХ ғ. ақындардың шығармашылығында гүлдене түскен жеті сөзді поэзияның негізін қалады. Бао Чжаоның қуатты әрі мықты өлеңдері қытай поэзиясының дамуына әсер еткен. Ол халық кедейліктен туындаған түрлі аурулар мен аштықтан зардап шегуде, ал көптеген ақсүйектер байлыққа белшесінен батып, бақытты өмір сүруде деп налыған («Ежелгі дәстүрге еліктеу», «Тарихи өлеңдер»). Шекараларда қызмет ету, соғыс, Отан үшін жандарын құрбан етуге дайын жауынгерлер туралы өлең жолдарынан елдің солтүстік шекараларындағы жатжерліктердің жасаған жорықтары ақынды қатты толғандыратынын көре аламыз. жүктеу/скачать 1,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|