Филология ғылымдарының докторы, профессор Т. С
Тақырып бойынша дайындалуға арналған сұрақтар
жүктеу/скачать 1,06 Mb.
|
| Тақырып бойынша дайындалуға арналған сұрақтар
Корей поэзиясының тақырыптық аясы. Жапон поэзиясының ұлттық антологиясы «Манъесюге» тоқталыңыз. Ли-Чан дәуіріндегі вьетнам әдебиеті. Жапон прозасындағы «моногатари» жанры. Таяу Шығыс пен Орта Азияның ортағасырлық әдебиеті YI ғ. соңы мен YII ғ. басында Арабия жарты аралын мекендеген бәдәуи тайпалары экономикалық дағдарысқа ұшырайды. Судың жетіспеушілігі отырықшылыққа, егін шаруашылығымен айналысуға мүмкіндік бермейді. Оның үстіне жайылым, жер, су аздығынан бір тайпа, екінші тайпамен қақтығысып, оқтын-оқтын жауласып та отырған. Мекке Араб жарты аралындағы кішігірім шаһары арқылы сол кездегі өте ірі керуен жолы өтетін. Ислам діні әуелі Мекке қаласынан тарады. YІІІ ғ. соңына қарай араб шапқыншылығы нәтижесінде Орта Азия, Солтүстік Африка мен Оңтүстік-Батыс Еуропаның алып территориясы арабтарға тиесілі болады. Бұл үлкен тарихи маңызды оқиға болатын. Көп бөлігі алғашқы қауымдық құрылыста өмір сүріп жатқан араб тайпаларының бірігуі ислам дінінің негізінде жүреді. Жаулап алынған елдерде ислам дінін күштеп енгізу болмаса да, халықтардың көбі өз еріктерімен мұсылман болып жатты. Құран – араб тілінде «көп оқылатын кітап» деген мағынаны білдіреді. Құран – Ұлы Жаратушының ақыретке дейін келіп- кетер барша адамзатқа тура жол көрсету үшін соңғы пайғамбар Мұхаммедке с.ғ.с. уахи арқылы түсірілген, оқылуының өзі ғибадат саналатын мәңгілік иләһи кітап. Аллаһтың Елшісі с.а.с. - сол кітаптың түсіндірушісі. Құран – қоғамдық әрі әлемдік барлық проблемаларға шешім беретін, адамның санасы жете бермейтін көмескі әлемді суреттеп, беймәлім сырларды ашатын, екі дүниенің бақытын көрсетіп, ақ пен қараның ара-жігін ажыратып, тылсым ғаламның мән-мағынасын ашып, адамзатқа жүктелген төл міндетін түсіндіретін, өзіне сеніп, шырақ тұтқан жандарды рухани кемелдікке тәрбиелейтін Ұлы Жаратушы тарапынан жіберілген соңғы қасиетті кітап. Құран Кәрімнің айат және сүрелерден тұратыны белгілі. Ал айат сөздікте - ишарат, анық белгі, дәлел, мұғжиза, нышан, ғибрат мағыналарын қамтиды. Негізінде Аллаһ тағаланың бар екенін танытатын әрбір зат айат болып саналады. Құран айаттарының саны шамамен 6200, Құран сөздерінің саны 77934 екендігі анық. Айаттардан құралған Құранның бөлімдері «сүре» деп аталады. «Сүре» - сөздікте жоғары мәртебе, абырой, биік ғимарат, яки ғимараттың қабаттары, қамал деген мағынаға саяды. Терминдік мағынасына келсек, «айаттардан тұратын басы мен ақыры бар жеке Құран бөлімі». Өйткені Құран қаланған кірпіштердей бір-бірін сүйеген айаттардан тұратын қаланың биік қамалына ұқсайды. Құранда 114 сүре бар. Ең қысқасы - үш айаттан тұратын «Кәусар» сүресі. Ал ең ұзағы - 286 айаттан тұратын «Бақара» сүресі. Сонымен қатар Қасиетті Құран сүрелері меккелік және мәдиналық болып екіге бөлінеді. Өйткені алғашқы айаттар Меккеде түскендіктен меккелік сүрелер деген атау берілген. Меккелік айаттар мен мәдиналық айаттар арасындағы айырмашылықтарды мынадан байқауға болады. Арабтар Исламнан бұрын азды-көпті 300-ден астам пұтқа табынған. Құран оларды тәухидке, Аллаһ Тағаланың барлығы мен бірлігіне шақырып, пұтқа табынушылықтың жалғандығын дәлелдеп берді. Құран Кәрімде қамтылған мәселелерді төмендегідей топтап түсіндіруге болады. 1. әл-Улуһия - Тәухид мәселесі, яғни Аллаһтың бірлігі мен барлығы және Оның құдіреті туралы баяндар. 2. ан-Нубууа - Пайғамбарлық жайлы және жалпы пайғамбарлар өмірлерінен өнеге бере отырып, олардың негізгі міндеттерін білдірген баяндар. 3. әл-Адала уә-л-ғибада - Ислам дінінің негізгі ұстанымдары болып табылатын әділдік және ғибадат /құлшылық/ хақында. Қоғамдық өмір сүру заңдылығы, сауда-саттық, азаматтық құқық пен жазалау т.б. мәселелер. 4. әл-Ахира- Ақырет күні жайлы, барша жан иелерінің бір жерге жиналып, есеп беретін күнгі жағдайаттар мен өлімнен кейінгі өмір туралы ашық баяндар. Құранда Библия мен Інжілде айтылатын түрлі оқиғалар да көп кездеседі. Мысалы, Адам ата мен Хауа ананың құдай алдында күнәһар болуы, иудалықтардың Египет перғауындарына тұтқынға түсіп, одан құтылуы мен Лұқман әкім туралы, Худ пен Салих секілді пайғамбарларды тыңдамай Аллаһ қаһарына ұшыраған Ад, Самуд секілді тайпалар жайы да қызықты әңгімеленеді. И.М. Фильштинский зерттеулеріне қарағанда, Мұхаммед с.ғ.с. қайтыс болғаннан кейін (632 ж.) Құран мәтіні жиналып тарауларға бөлініп, редакцияланған. Әуелгі халифалар Абу Бакр мен Омар Қасиетті Кітап сөзін жинап, хатқа түсіруді пайғамбардың ізбасары Заид ибн Сабитке тапсырған. Өйткені ол «Мұхаммед с.а.с. айтып еді» делінген әңгімелердің бәрін жатқа білген. Сөйтіп, Құранның бір ізге түсіп, жүйеленген нұсқасы канонға айналдырылған. Құран араб тілінің сақталып қалуы мен өзге елдерге тарауы, араб тілінің грамматикасының қалыптасуына барынша әсер етті. Кейінгі ғасырларда өмір сүрген шығыстың көптеген ақын, жазушылары, шежіреші, тарихшы, географтары Құраннан көп дәйектемелер алып, оны өз шығармаларында пайдаланған. Құранның пайда болуы әр түрлі араб диалектілерінің алшақтығын жойып, біртұтас араб әдеби тілінің қалыптасуына игі ықпалын тигізген. Мұхаммед с.а.с. қайтыс болған соң оның өмірін баян ететін сандаған шығармалар - хадистер пайда болады. Хадистерге сүйеніп Құранға түсіндірмелер (тафсир) жазылды. Мұхаммед с.а.с. өмір жолын мазмұндайтын әңгімелер (сира) туды. Хадистер жинағы мен Мұхаммед с.а.с. игі істері туралы баяндайтын әдебиет сунна деп аталды. Осылайша, Құран мен Сунна Ислам дінің екі қайнар бұлағы болды. Кіші және Орта Азия мен Солтүстік Үндістандағы (қазіргі Пакистан) ислам дінін ұстанатын халықтардың мәдени дәстүрлерінің ұқсастығы Құранның кең таралуы мен теократиялық мемлекет халифаттың қалыптасуына әкеледі. Осының негізінде, шартты түрде «мұсылман мәдениеті» деп аталатын мәдениеттің негіздері пайда болады. Тек умаййалар дәуірінде (661-750) ғана қысқа уақытқа жергілікті дәстүрлер алдыңғы шепке шықса, ІХ-Х ғ., аббастықтар билік басына келген тұстан бастап Иран мен Орта Азияда мәдениет қайта жанданып, араб мәдениетіне әсер ете бастады. Жергілікті әдеби және діни дәстүрлер исламдағы түрлі оппозициялық секталар мен философиялық ағымдардың негізі болады. «Ортағасырлық араб мәдениеті» мен «мұсылман мәдениеті» деген ұғымдарды қолданғанда аса сақ болу қажет және бұл екі ұғым бір-бірімен теңдестірілмейді. Араб мәдениетінің қалыптасып, дамуына тек қана арабтар емес, сонымен қатар сириялықтар, коптар, парсылар мен тәжіктер, гректер мен еврейлер, испандықтар да өз үлестерін қосады. Араб тілі әдебиетке қарағанда, ғылым салаларында кең қолданысқа ие болады. Мысалы, «араб әдебиеті» ұғымына қарағанда, «араб философиясы» термині ауқымды географиялық аймақты қамтиды. Осындай үлкен аумақты қамтыған ортағасырлық араб әдебиетін дұрыс түсіну үшін жоғарыда айтылған ескертулерді естен шығармау қажет. Бұл аймақтағы ортағасырлық мәдениеттің гүлденуі Батысқа қарағанда ерте басталып, арабтар мен парсылар ежелгі дәуірдің мәдени құндылықтарын ерте бағалап, олардың Батысқа таралуына әсер етеді. Х-ХІІ ғ. араб және парсы әдебиетінде еркін ойлау мен адамгершілік құндылықтар жоғары бағаланады. Осы сипаты жағынан аталған әдебиет батыс еуропалық Ренессанстан әлдеқайда жоғары тұрады. Алғашқы кезеңдерде ислам тақуалары тіпті исламда схоластиканың дамуына қарсы тұрады. Бірақ схоластика YІІІ ғ. бастап дами бастады да, кейін грек философиясына қарсылық көрсеткен мұсылман ғалымдарының арасынан (мутазилиттер) «еркін ойлаушылар» пайда болады. Олар адам еркіндігі мен бостандығын алға тартады. Индетерминизм мен окказионализмге қарай үлкен талпыныс болған әл-Ашари (Х) іліміндегі мұсылман ортодоксы мен рационализмін қолданудың алғашқы қадамдары исламның ресми догмасы ретінде қабылданады. Келесі қадамды Х ғ. басралық мектеп жасайды. Олар ислам схоластикасын мистикалық неоплатонизммен, неопифагоризммен және Аристотель ілімінің кейбір элементтерімен байланыстыруға тырысқан. Ортағасырлық Таяу Шығыстағы кейбір философтар астрология мен алхимияға қызыға отырып, математика, жаратылыстану мен медицина салаларында да үлкен жетістіктерге жеткен. Философияны діннің күңі деп есептеген батыс схоластарына қарағанда, мұнда теңдік тұжырымдамасы қалыптасты. Араб философиялық мектептеріне әл-Кинди, ибн Баджжа (Авемпас), ибн Туфейль (Абубацер), Башшар ибн Рушд (Аверроэс) сияқты араб ойшылдарымен қатар әл-Фараби мен Ибн Сина (Авиценна), Омар Хайям сияқты түрік, тәжік және парсы философтары, бен Габироль (Авицеброн) мен Маймонид сияқты еврей философтары да жатады. Араб философтары Батыс Еуропада антикалық философияға деген қызығушылықтың қайта пайда болуына әсер етіп, антикалық философия мен еуропалық аристотелизмді байланыстыратын негіз болады. Араб тілінен латын тіліне жасалған алғашқы аудармалар ХІІ ғ. пайда болып, ХІІІ ғ. бастап араб философтарының, әсіресе Ибн Рушдтың еңбектері Батыс Еуропада кең танымал бола бастайды. IX ғ. тарих ғылымы да кең етек алады. Оның көрнекті өкілдері деп араб жорықнамасын жазған Балазуриді (IX), Бағдаттың тарихын құрастырған Ибн Абу Тахар Тайфурды (IX), жалпы тарихтың авторлары әл-Йакуби (IX) мен ат-Табариді (IX) және әл-Масудиді (X) айтамыз. Аббастық халифалар дәуірінде исламда мистикалы-аскеттік ағым - суфизм қалыптасады. Аскет-сопылар немесе дәруіш деп аталғандар ислам әлемінде христиан монахтары секілді рөл атқарған. Сопылар байлықтан безініп, жер бетінің ләззат қызығынан бас тартуға, жоқшылық өмірді және Жаратушымен о дүниеде табысуға шақырған. Араб философиясы мен ғылыми прозасында да ортағасырлық мәдениетке тән болған стилистикалық шеберлік пен көркем әдебиет элементтері қолданылады. Дегенмен көркем гегемонияға поэзия, әсіресе лирикалық поэзия жатады. Алдыңғы, Ортаңғы, тіпті Оңтүстік Азиядағы лириканың дамуына арабтардың қосқан үлесі зор. Әсіресе, исламға дейінгі дәуірге жататын араб дәстүрі (Х ғ. дейінгі қасыдалар) үлкен маңыздылыққа ие болады. Ү-ҮІІ ғ. бәдәуи поэзиясын «Жаһилия» («қараңғылық») ғасырының поэзиясы дейді. Қайсыбір халықтың болмасын қараңғылық кезеңді басынан өткергендігі даусыз. Бірақ оларда ауыз әдебиеті болған жоқ еді деген қате пікір. Өйткені кез келген әдебиет өзінің бастауын ерте кезеңдердегі ауыз әдебиеті үлгілерінен іздейді. Көшпелі бәдәуилер арасында өлең шығару өнері батырлықтан кем саналмаған. Өз тайпасының, руының даңқын шығаратын ақындар болғандықтан, өлең өнерін білетіндерге қоғамы өз төрінен үлкен орын берген. Бәдәуи дүниесінде жазба әдебиеті болмағандықтан ақындарының шығармалары тек қана ауыздан-ауызға көшу арқылы сақталып қалды. Мысалы, Қурайш тайпасында сан мыңдаған өлең жолдарын жатқа айтатын Махрама ибн Нуфл, Хубайтаб ибн Абд әл-Азза секілді, Хаммад ар-Рауиа (YIII), Халаф әл-Ахмар (YIII), Абу Саид әл-Хассан ас-Суккари (IX), Абу Бакр Мұхаммед ибн әл-Қасым әл-Әнуари (X) сынды үлкен дарын иелері болған. Шындығында, бәдәуи ақындарының шығармалары ұшан-теңіз десек те, қазіргі күні бәдәуи ақындарының бізге жеткен бірнеше ірілі-уақты жинақтары жеткен. Олар Хаммад ар-Рауиа (694-772) құрастырған «әл-Муаллақат» антологиясы; Муфаддал ад-Дауи (780-867) құрастырған «әл-Муфаддалиат» атты өлеңдер жинағы; Абу-л-Фараж әл-Исфаһанидің (897-967) «Китаб әл-ағани» («Ән кітабы») антологиясы; Ибн Қутайбаның (828-889) «Поэзия және ақындар» («аш-Шиир уа-ш-шуара») еңбегі; Абу Таммамның (805-886) «Китаб әл-Хамаса» («Батырлар жыры») антологиясы. Араб өлең өлшемі (аруд) латын, грек өлеңі секілді квантитативті (созылыңқылары әрқилы буындардың ауысып келуі). Қысқа және созылыңқы буындар жиылып бунақ құраса, екі және үш бунақ жарты өлеңді, ал екі жарты - өлең міндетті түрде үзілістік арақатынаспен бөлініп - бәйітті /төрт жол/ құрайды. Классикалық араб өлеңдері, негізінен, моноримді. Сондықтан да олар көбінесе ұйқастың атымен (мысалы, барлық өлең жолдары: дауыссыз «ләм»-ге бітсе «ләмийа») аталатын болған. Күні бүгінге дейін қолданылып жүрген қасыданың (көлемі кішігірім поэма) ірге тасы исламға дейінгі кезеңде қаланған. Қасыда, әдетте, елу не жүз бәйіттен тұрған. Сондай-ақ бір тақырыпты сөз ететін жеті-он өлеңнен ғана құралған қыта'а өлеңі де болған. Бәдәуи бәйіттері әдетте атты не түйелі екі жолаушының ұшы-қиыры жоқ кең далада кетіп бара жатып бір жерге түстенуінен, не көшкен бәдәуи жұртының ізін көруі, өткен өмірді еске алып күрсінуінен, не қуануынан басталады. Жантақты күрт-күрт шайнап жатқан түйенің қасында отырып, ақын бақытты күндерін еске алады. Сүйіктісімен қайта кездескендей сезімде болады. Ақын өзінің сүйген жары жайлы, сондай-ақ, араб даласы тіршілігінің алуан сыры туралы толғанып, сыр шертеді. Сүйгенінің мінезін, кескін-келбетін суреттеп өтеді. Сонан кейін ол әңгімесін кілт өзгертіп түйесін не тұлпарын мақтауға көшеді. Тұлпарының жүйріктігін, шыдамдылығын, сұлулығын айтады. Мұнан соң бірден өз руының батырларын, жауларының әлсіздігін айтып, бәдәуи өмірін баяндауға көшеді. Тайпа бірлігін қорғаған, жаулармен арпалыста ерлік көрсеткен баһадүрлерді суреттейді. Бәдәуи поэзиясында хиджа («сатира»), ғазал («махаббат жыры»), уасф («табиғатты суреттеу»), мадх («мадақ»), фахр («өзін-өзі мақтау»), риса («элегия»), хамрийат («шарап жыры»), тардийат («аңшылық суреттері»), зухд («діни сарындағы жырлар»), нақаид («мысқыл»), насиб («әйел сұлулығын жырлау») секілді т. б. жанрлар болды. Әрине, поэзияның осы аталған жанрларының өсіп-өркендеуіне, кең тарауына, ең алдымен, көшпелі бәдәуи өмірі барынша әсер етті. Мысалы, әйгілі ан-Набиға өзінің дұшпаны Әмірге: «Әмірдің сөзінен ақылсыздықтың исі шығып тұрса, оған таңданудың реті жоқ, өйткені ол - надан. Әмір, сен әкеңе ұқсашы, сонда ғана ес біліп, қара айырар біреуге тартарсың. Әй қайдам, сен адам болам дегенше шашың да ағарар. Қара қарға аппақ болар»,- дейді. Бұл өлең жолдарын поэзияның «хиджа» жанрына жатқызуға болады. Риса жанрының шығу тегі де әріде. Жауымен арпалыста мерт болған ер жүрек бәдәуиді әйелі, туысқаны дауыстап жоқтайды. Бәдәуи ақыны батырдың ерлігін, мәрттігін, мінезін, кішіпейілділігін айтып мадақтайды. Өздерінің қатарында оның жоқтығына қабырғасы қайыса қайғырады. Мәселен, бәдәуи поэзиясының тағы бір талантты өкілі әл-Ханса майданда қаза болған ер жүрек ағасы Әбу Хасан Сахарды: «Жоқ, сенің ардақты атыңды ұмытпаспын! Абу Хасан Сахар қаза тапқан күннен бері мен барлық қуаныштан айрылып, бақытыммен біржола қоштастым. О, залым тажал! Қалай ғана біздің ыстық құшағымыздан Абу Сахарды алып кеттің» деп жоқтайды. Бәдәуи поэзиясының көп, әрі тез өріс алған жанрының бірі - ғазал. Сүйіктісі әрқашан батыр бәдәуидің қорғанышына зәру, немесе оның көңіліне қызғаныш уын себуші. Бәдәуи ақыны өзінің махаббатын, сүйіспеншілігін жырына арқау етеді. Мұндай лирикалық өлең шығарушылар ішінен «поэзия падишасы» аталған Имру-л-Қайс және ибн Шаддадты атауға болады. Поэзияның өзге жанрларымен қатар «фахр» жанры да өмір сүрді. Мұнда ақын өзінің ерлігін, руының шығу тегін, тайпа өкілдерінің көптігін айтып мақтанады. Мысалы, Әмір ибн Кулсум өз тайпасы жайлы: «Жер жиһанды түгел жайлағандықтан бізге енді жер үсті тарлық қыла бастады. Теңіз бетін де кемелерімізге қаптаттық. Бұл дүниедегі күнге қыздырынатындардың бәрі де бізге бағынышты. Біз шабуыл жасасақ, жауларымызбен арыстанша алысамыз» - деп мақтанады. Бәдәуи ғұмырында дүниеге келген осы жанрларда бертін келе белгілі араб шайырлары Абу Нууас, Хассан ибн Сабит, Абу-л-Атаһиа өз өлеңдерімен араб әдебиетінің тарихында есімдерін қалдырса, Андалусия, Парсы, Үнді, Орта Азия халықтарының әдебиеттерінде де осы жанрларда жазып, поэзия аспанында жарқыраған ақындар толып жатыр. Көрнекті ақындар аш-Шанфара, Имру-л-Қайс, Әмір ибн Кулсум, Антара ибн Шаддад шығармашылықтары бәдәуи өмірі мен тұрмысымен тығыз байланысты болса, YI ғ. екінші жартысында өмір сүрген ан-Набиға аз-Зубиани, әл-Ааша секілді шайыр жырларынан сарай өмірі мен өзге ел мәдениетінің әсер-ықпалы байқалады. Алайда сарай ақындары бәдәуи шайырларының ежелгі дәстүрін әлі де жадында ұстаған. Сарай ақындары шығармашылықтарында тек мадх жанрына жататын өлеңдер басым болған. Сөйтіп, бірте-бірте бәдәуи өмірін жыр еткен ақындардың орнына, сый-сияпаттарды алу мақсатында түрлі әмірлерді жырлаған ақындар көбейе бастайды. Бәдәуи поэзиясында лирикалық өлеңдер, әдетте, қасыда кіріспесінің қызметін атқарып, өзінің жеке дара мазмұны болмайтын. Ал умаййалар тұсында лирикалық шығармалар жеке жанрға айналады, ақындар лирикалық өлеңдерге қасыданың жеке формасы ретінде қараған лирикаға көптеген жаңа элементтер қосылған, шайырлар махаббатты, ғашықтықты, махаббаттың адам көкірегінде тудыратын қайғы-мұңын, үміт, төзім секілді сезімдерін жырлайды. Арабияның махаббат лирикасын қалалық (умарлық) және далалық көшпелі бәдәуилік (узрлық) деп екіге бөлуге болады. Бәдәуи лирикасында қаймағы бұзылмаған, адал да таза махаббат жырланған. Оның көрнекті өкілдері деп Бусайна сұлуды жыр еткен Жамил ибн Маамар, Тауба ибн Хумайирдың сүйіктісі Ләйлә әл-Ахийалия, екінші бір Ләйлә есімді аруға ғашық болып Мәжнун атанған әл Амирилерді айтамыз. Жалпы, аббасилер әулеті билеген ғасырлар әдебиеті шартты түрде «Жаңару», «Ежелгі дәстүрге қайта оралу», «Әдеби синтез дәуірі» деген үш кезеңге бөлінеді. Жаңа қоғам келуіне байланысты әдебиетте де жаңа тақырып туады. Музыканттар мен әнші, бишілер ерткен сарайлардағылардың түрлі қабылдаулары, отырыс, ойын-сауықтары т.б. поэзиядан кең көрініс таба бастайды. Шарап тақырыбы шарықтау шегіне жетеді. Атақты төрт жолды өлең жанры - рубаи таза ирандық болып табылады. Бұл жанрдағы өлеңдердің біразын ұлы парсы ақыны әрі философ Омар Хайямның шығармашылығына жатқызады. Бұл тамаша философиялық лирика исмаилизм сияқты еретикалық идеологиядан, философиялық еркін ойлау мен сопылықтан нәр алады. Атақты сопы ақындардың төрт жолды өлеңдерінде сопылық мистицизм (құдайға деген махаббат, даналық бұлағынан су ішу және т.б.) бойынша түсіндірілетін эротика мен шарапты мадақтау үлкен маңызға ие болған. Исламға дейінгі кезеңде арабтар батырлар жырын білмеген. Сондықтан да ежелгі араб ақындары Антара мен Мәжнүн туралы аңыздар эпостың кейінгі даму кезеңіне жатады. «Сират Антара»27 («Антараның өмір жолы») атты шығарма араб әдебиетіндегі керемет үлгіде жазылған батырлық-романдық эпос болып табылады. Ол - тарихи оқиғаларға негізделіп өлеңмен жазылған шығарма. Сираттың бас кейіпкері - атақты бәдәуи ақыны Антара ибн Шаддад әл-Абси. Бұл ескерткіш жанры жағынан неміс және француз эпостарын еске түсіреді. Прозаикалық эпос жағынан арабтар шығыс, әсіресе, үнді халық ертегілері мен үлгі-өнегеге толы повестерді («Калила мен Димна», «Варлаам мен Иоасаф» пен ирандық «Тотықұс ертегілері») жеткізуші ретінде үлкен маңыздылыққа ие болды. Бұл дәстүрмен «Мың бір түнде» келтірілген ертегілер де байланысты. Орта ғасырларда туған прозалық шығармалар қатарына жатып, ертегі, әңгіме, новеллалар жинағы әлем әдебиетінің классикасына айналған. жүктеу/скачать 1,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|