Философия, II бөлім. Онтология. Гносеология. Әлеуметтік философия

Диалектиканың негізгі 
функциялары
Онтологиялық:
диалектика 
теориясының заттар, табиғат 
пен 
қоғамдық 
болмыс 
диалектикасын анықтау мен 
зерттеуге бағытталғандығы
Әдіснамалық 
(методологиялық): 
шындықтың жалпылай объективті 
заңдарының негізінде адамдардың 
танымдық 
және 
практикалық 
қызметін бағыттайтын әмбебап 
реттеушілік принциптер жүйесін 
(нормалар, ережелер т.б.) жасау
Гносеологиялық:
танымдық 
процестің 
тек 
жеке 
формаларының, 
түрлерінің 
және деңгейлерінің ғана емес, 
оның тұтастай заңдылықтарын 
зерттеу
Дүниетанымдық:  диалектиканың 
барлық элементтер жүйесіндегі 
өзіндік 
мазмұны 
тұрғысынан 
субъекттердің 
әлеуметтік 
ориентациясын 
(бағдарлауын) 
анықтау
Логикалық:
ойлаудың 
жалпылай 
формаларын, 
принциптерін, категорияларын 
олардың даму тұрғысынан және 
объективтік 
шындықтың 
жалпылай 
заңдылықтарын 
мазмұнды 
бейнелеу 
тұрғысынан зерттеу
Праксеологиялық
(әлеуметтік-
өзгертушілік): дүниені тек қана 
«түсіндіру» емес, оны өзгертуге де 
«қатынасу» - жанама түрде, яғни 
ол 
туралы 
диалектикалық 
түсініктерге сәйкес
Диалектиканың осы екі бұтағының өзара байланысынан 
объективті дүние мен рухани дүниенің арасындағы қарым-қатынас өз 
көрінісін табады.
Диалектиканың осы негізгі формаларымен қатар тағы да 
мыналарды да атауға болады: «трагикалық диалектика» (Либерт), 
«тепе-теңдік диалектика» (Спенсер, Уорд және т.б.), сциентистік 
немесе «натуралистік диалектика» (Дарвин, Хаксли, Берталанфи, 
Симпсон), «негативтік диалектика» (Адорно, Маркузе, Хабермас), 
«эпистемологиялық рефлексия диалектикасы» (Башляр), 
«герменевтикалық диалектика» (Гадамер, Хайдеггер), «антиномиялық 
диалектика» (Булгаков, Флоренский), «экзистенциалдық диалектика» 
(Бердяев), «теокосмостық жылпыбірлік диалектикасы» (Соловьев, 
Лосский, Франк) және басқалар.
Дамудың теориясы 
және соған сүйенетін әдіс, 
әдіснама
ретіндегі 
диалектика өз алдына 
ашық органикалық жүйе 
болады,
оның 
элементтерінің 
арасындағы
тұрақты 
қатынастар
мен 
байланыстар жиынтығы 
диалектиканың 
құрылымын құрайды.

жүктеу/скачать 0,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: