Философия, II бөлім. Онтология. Гносеология. Әлеуметтік философия

даму әрқашан қозғалыс болса, ал кез келген қозғалыс даму бола 
алмайды. Мысалдар: 1) кеңістікте нәрселердің жай механикалық 
ауысуы, әрине, қозғалыс болады, бірақ бұл даму емес. Тотығу 
(окисление) типтегі химиялық реакциялар да даму емес; 2) ал уақыт 
өткен сайын жаңа туған баладағы өзгерістер, сөзсіз, дамуға жатады. 
Осы сияқты қоғамның белгілі тарихи кезеңіндегі өзгерістер де даму 
болып есептеледі.
Сонымен, даму дегеніміз – бұл материалдық және идеалдық 
объектілердің бағыттылық, заңдылықтар мен кері алмайтындық 
сипатта болатын сандық-сапалық өзгерісі.
Дамудың екі концепциясы
Метафизикалық 
концепция
Белгілер және 
қарсы 
салыстырулар
Диалектикалық концепция
Қозғалыстың қайнар 
көзі, себебі көлеңкеде 
қалады, олар нәрсенің 
сыртына, шекарасына 
Қозғалыс
пен 
дамудың қайнар 
көзін танып білу
Негізгі назар өзіндік қозғалыс, 
өзіндік дамудың қайнар көзін 
танып білуге, қайшылықтардың, 
әртүрлі
күштер
мен 
Даму объективтік, ол 
табиғатқа, қоғамға 
және санаға да тән
Жаңалық және 
сабақтастық 
(жалғастырушылық)
Кері айналмайтын 
(қайтымсыз) процесс, 
бастапқы деңгейге 
оралу болмайды 
(ескіден жаңаға 
қозғалыс)
Дамудың бағыттылығы: 
прогресс немесе регресс 
(бір-бірімен байланысты 
алға, жоғары немесе кейін, 
төмен тенденциялардың 
диалектикалық 
барабарлығы, тепе-теңдігі)
Ішкі күштер мен 
тенденциялардың 
күшімен өзгеріс, ішкі 
қайшылықтар 
негізінде «өзіндік 
қозғалыс»
Сандық және сапалық 
өзгерістердің өзара 
ауысуы, ескіні терістеу 
және жаңаның пайда 
болуы

жүктеу/скачать 0,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: