шығарылады (мысалы,
Құдай алғашқы түрткі
идеясы)
тенденциялардың
қақтығысы
негізінде
дамудың
ішкі
импульстеріне бөлінеді.
Даму жай арту (көбею),
қосу немесе кему,
суммарлық өсу ретінде
қарастырылады.
Жаңаның
ауысулар
мен
пайда
болу
механизмін танып
білу
Даму
үздіксіздіктің
біртіндеушіліктің үзілістілігімен,
өлшемнің
шекараларынан
өтетіндігімен
сипатталатын
сандық
және
сапалық
өзгерістердің өзара ауысуы
ретінде қарастырылады.
Қозғалыс, даму жай
қайталану, «шеңберлік»
қозғалыс
немесе
жойылу,
терістелу
ретінде қарастырылады.
Дамудың
бағыттылығын
танып білу
Даму өткен кезеңдерді жаңа
деңгейде қайталайтын жаңаның
пайда
болуы
ретінде
қарастырылады;
сабақтастық,
«алыну» («снятие»)
Байланыстар
тұрпайланады,
жетекшілері
(негізгілері) бөлінбейді;
тұрпайлану, тепе-теңдік
(тыныштық)
Даму процесінің
өзара
байланыстарын
танып білу
Әрбір құбылыстың барлық
жақтарының өзара тәуелділігі
және өте тығыз, үзілмейтін
байланысы қарастырылады.
Ақиқатты
үстіртін
түсіну;
схоластика,
софистика, абстракты
теоретизациялау
Ғылыми
білімдерді
дамытудағы рөлі
Таным теория мен практиканың
диалектикалық
барабарлығы
негізінде білімді құбылыстан
мәнге диалектикалық шексіз,
қайшылықты тереңдету процесі
ретінде қарастырылады.
Философия тарихында дамудың (диалектиканың) екі түрлі
ұғымдары және оннан астам модельдері, тарихи формалары
қалыптасты.
Объективті диалектика объективті шындықтың құбылыстары
мен процестеріне қатысты заңды байланыстарды қарастырады. Ал
субъективті диалектика ой-өрістің, сананың, таным процесінің
өзгеруі мен дамуындағы заңды байланыстарды қамтиды. Түптеп
келгенде, субъективті диалектика да идеалды сипаттағы объективті
дүниенің бейнеленуі болады (ойлар, пікірлер, сезімдер де және т.с.с.
объективті сипатқа ие).
Объективті диалектика
Субъективті диалектика
Достарыңызбен бөлісу: