Брахманизм ілімінде Пуруша – ғарыштық адам, «үндемейтін жоғарғы куә», оның жаны, рухы, санасы бар, ол Пракри-тидің («материяның») әрекетте-рін байқайды. Пурушаны құдайлар құрбан-дыққа шалып, оның денесінен жер үстіндегі әлемді жасады
Брахманизм философиясындағы жан туралы түсініктер
Брахман – 1) ғарыштық жан, абсолют; 2) діни қызметкер, абыз; 3) жоғарғы каста, одан абыздар мен ел басылар шығады
Атман – жеке адамның жаны
Сансара – жанның мәңгілік өмір сүруі, осы дүниеге қайта оралуы (реинкарнация)
Карма – тағдыр немесе жазмыш заңы: жанның бұл өмірде қандай бейнеде туылуы оның өткен өмірдегі іс әрекетіне байланысты
Мукти – жанның өткен өмірдегі кінәсін өтеу, карманы азайту
«Ведалар» – қасиетті кітап Буддизм Сиддхартха Гаутама (560-480 жж. б.д. д.) «Будда» - «нұрланған,оянған » «Шакьямуни» - «шакья тайпасының данасы» «Дхарма дөңгелегінің үш бұрылысы» туралы буддизмнің ілімі бойынша, үшінші бұрылыс кезінде Будда «тек қана сана туралы» ілімді уағыздаған, оған сәйкес «үш дүниенің бәрі де тек қана сана» Қазіргі кезде буддизмнің қайраткерлері (олардың қатарында - Далай-лама XIV) буддизмді «сана туралы ғылым» деп анықтайды
Будданың төрт ақиқаты
1.Өмір азапқа толы 2. Азаптың себебі бар 3. Азаптан құтылу мүмкін 4. Азаптан құтылудың жолы бар Зардаптан құтылудың сегіз сатылы жолы
