Лесикалық семантика
жүктеу/скачать 116,85 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Лексиканың қорлану жолдары
- Лексикалық жүйедегі парадигмалық және синтагмалық қатынастар
Лесикалық семантикаЛесика-семантикалық топ-лексиканың жүйенің парадигмалық қатынасына негізделеді. Оған енетін лексемалар өзіндік дербес атаулық мағынасы бар, белгілі бір қызмет атқаратын тұлғалар болады. Лесика- семантикалық топқа енетін сөздердің мағынасы бір-біріне жақын,жуық,бәріне ортақ сема болатындығымен анықталадыСөйлеу әрекетіне байланысты: айту,сөйлеу,жеткізу,сұрау,баяндау,жаап беру,күбірлеу Хабарлауға байланысты: хабарлау,құлақ қағыс ету,аузы бару,дәлелдеу,жар салу Сөйлеуге қатысты сөздер:жиналыс,мәжіліс,ақылдасу,сырласу
Архисема Ортақ сема Айырушы сема Өзек сема Лексиканың қорлану жолдарыСөз тудырудың лексика-семантикалық тәсілі. Сөздің мағыналық жақтан дамуы барысында көп мағыналары бір-бірінен алшақтап, бара-бара олардың арасындағы семантикалық байланыс үзіледі де, мағыналары басқа-басқа сөздер (омонимдер) жасалады. Сөз тудырудың бұл тәсілі лексика-семантикалық тәсіл деп аталады Сөз тудырудың морфологиялық тәсілі. Туынды сөздер түбір морфемаға (немесе негізге) аффикстік морфемалардың жалғануы арқылы жасалады да, сөз тудырудың бұл тәсілі морфологиялық тәсіл деп аталады. Сөз тудырудың синтаксистік тәсілі арқылы күрделі-біріккен сөздер, күрделі-құрама сөздер, күрделі-қос сөздер жасалады Лексикалық жүйедегі парадигмалық және синтагмалық қатынастарПарадигмалық қатынас-грек тілінен ауысқан бұл атау мысал, үлгі деген мағынаны білдірген. Қазір де ол – бір тектес элементтердің тобы, класы деген мағынаны білдіреді. Парадигмалық топ құрамына енетіндер – мағыналық, құрылымдық жақтарынан бірыңғай болып келетін тұлғалар. Мысалы, септік жалғаулар парадигмасы, фонемалар парадигмасы, т.б. Синтагмалық қатынас-грек тілінен тараған бұл атау алғашқыда бір нәрселердің қосылуы, жалғасуы деген мағынаны білдірген. Қазіргі заман тіл білімінде тілдік элементтердің бір-біріне тіркесе жалғасуы дегенді білдіреді. Синтагмалық қатынасқа алдынғысын кейінгісіне тіркесе, жалғаса айтылатын я жазылатын элементтер байланысы жатады. Тілдің фразеологиялық және этимологиялық жүйесі ‒ халықтың, этностың рухани және материалдық мәдениетінен ақпаратын бе-ретін, сонымен қатар көне мифологиялық санасынан ақпарат беретін, өзін қоршаған шындық болмысты қабылдауының нышаны болып табылатын,ғаламның тілдік бейнесі мен ұлттық ғалам бейнесін танытатын тілдік бірліктер жүйесі. Фраз-еология саласын қазақ тіл білімінің жеке пәні ретінде қалыптастыруда,оның нысаны мен тілдік табиғаты, фразеологизмдерділексика-семантикалық сипаты мен лексика-грамматикалық ерекшелігі, олардың стилистикалық қызметі мен фразеологиялық құбылыс заңдылықтарыжүктеу/скачать 116,85 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|