Томас Аквинат лат. Thomas Aquinas, итал. Tommaso d'Aquino;( 1225, Аквино — 1274, Рим) - италияндық діни ойшыл. Католикалық шіркеудің ең ірі ойшылы. Дегдар отбасынан шықса да, ол ата-анасының қарсылығына қарамастан, доминикалық діни ұйымға кіреді. Париждегі Сенжак монастырында, кейін Париж университетінде дәріс береді. Италияға қайтып Рим Папасының сарайында болады. Сол жылдар ол Аристотельдің философиясын тереңдетіп, өз ілімінің негізіне айналдырады. 1269 жылы Парижге қайтып оралып, Құдай тану қосындысы жұмысын жалғастырады. 1274 жылы Неапольдан Лионға шіркеулік кеңеске бара жатып қайтыс болады. Философия қарама қайшылыққа ұрынған шағында, оның көмекке дінді шақыруы қажет. Фома Аквинский - теоретикалық теологияның негізін қалаушы. Фома Аквинский ілімінің негізіне құдайды қойып, бірте-бірте періште мен адамдарға түсіп, шіркеу мен мистика арқылы болашақ өмір іліміне көтеріледі. 1879 жылы Папа Лео 13 католикалық унтер мен сименариялардағы сабақ берудің тым төмен дәрежесіне таң қалып, Фома Аквинский зерттеуді оқу бағдарламасының міндетті шартына айналдырады. Міне сол кезде ғана Мерьсе неотомистік ілім ашып, оны кейінгі шәкірттері томизмді жаңаша ағымдар - феноменология мен экзистенциализммен біріктіруге тырысқан.Ол мемлекеттің жағымды рөлін мойындады, оған құдайдың еркін жүзеге асырушы деп бағалады. Рухани және зайырлы биліктердің арақатынасын жан мен тәннің арақатынасы ретінде қарастырды. Бірақ, рухани билік (шіркеу) мемл. биліктен жоғары тұрғанда ғана шіркеу мен мемл. қатар өмір сүріп, өзара әрекеттесе алады деген пікірінен танбады. Әйтсе де, оның көптеген пікірлері Аристотельдің саяси ойларымен үндесіп жатыр. Мысалы Аквинский мемлекеттік биліктің дербес, табиғи жолмен қалыптасуын жақтады, оған діндарлардың араласуына қарсы шықты. Әсіресе,
|
Аквинский әрқылы басқару пішімдерінің — монархияның, аристократия мен демократияның лайықты “таза” пішімдерін бойына жинақтаған мемлекетті ұлықтады. Абсолюттік монархия мен саяси монархияның ара-жігін аша түсіндіріп, монарх билігі заң шеңберінде айқындалатын соңғысын, яки, монархияның саяси түрін дәріптеді
|
7-Рене Декарт
|
Рене Декарт(фр. René Descartes, фр. ʁəne dekaʁt, лат. Ренатұс Цартесіұс; (1596-1650жж.) — француз ғалымы, философ, математик, физик және физиолог. Ол қазіргі заман математикасының дамуына зор үлес қосып, Геометриялық координаттар жүйесін формулаға айналдыруы арқылы «аналитикалық геометрияның атасы» деп аталды.
|
Ол дуализмдік (қоснегізді) идеалистік философия жүйесін жасап, әйгілі «Ойлағандықтан бармын» (ойлау болмысты анықтайтын бірегей негіз) нақылын тұжырымдады. Ол анық, толық ақиқатқа жету үшін «бәрінен күдіктену» сынды Картезиандық күмән әдіснамасын жасап, қазіргі заманғы батыс философиясының рационализм бағытының көшбасшысы болды.
|
8- Джон Локк
|
Джон Локк (ағылш. Жоһн Лоцке; 29 тамыз 1632 — 28 қазан 1704) — британ педагогы және философы, эмпиризм және либерализм өкілі. Сенсуализмның тарауына әсер етті
|
Негізгі еңбектері: «Тәрбие туралы ойлар», «Адамның санасы туралы тәжірибе». Адам жаны туғанда таза тақтай сияқты болады, адамдар тәрбиеге қарай ғана мейрімді не жауыз, пайдалы не пайдасыз болып қалыптасады деген. Локк бойынша тәрбиенің мақсаты – іскери, адал адамды, өз мүддесіне жетуде табандылық көрсете алатын, бірақ басқалармен де есептесетін «нағыз жігітті» тәрбиелеу.
|
9- Шарль Луи де Монтескье
|
Монтескье Шарль Луи (фр. Charles-Louis de Seconda, Baron de La Brède et de Montesquieu; 18 қаңтар 1689 — 10 ақпан 1755), Шарль де Секонда, барон де Ла Бред и де Монтескье – француз ағартушысы, философ, социолог.
|
Негізгі еңбектері: “Парсы хаттары” (1721), “Заңдардың рухы туралы” (1748). Монтескье теология мен дінді қатты сынға ала отырып, адамзат қоғамының дамуында белгілі бір объективті заңдылық бар екендігін мойындайды. Дінді қоғамда тәртіпті сақтау үшін, адамгершілікті қалыптастыру үшін қажет деп есептейді
|
10-Бенедикт Спиноза
|
Бенедикт (Барух) Спиноза (Спіноза) (24.11.1632 жыл, Амстердам, – 21.2.1677 жыл, Гаага) – материалистік, пантеистік көзқарастағы Нидерланд философы.
|
Ол пантеистік дәстүрдегі табиғат пен құдай біртұтас субстанция деген қағиданы өзінің онтологиясына негіз етіп алды. Таным теориясында рационалистік бағыт ұстанып, интеллектуалдық ақыл-ойға, парасатқа негізделген білімді сезімдік таным мен тәжірибеден жоғары қойды
|
11-Дэвид ЮМ
|
Дэвид (Дэвид) Юм (ағылшын Дэвид Юм; 26 сәуір [7 мамыр] 1711 ж., Эдинбург – 25 тамыз 1776 ж., Сол жерде) – шотланд философы, эмпиризмнің, психологиялық атомизмнің, номинализм мен скептицизмнің өкілі; бірқатар зерттеушілердің пікірінше, агностик, екінші позитивизмнің (эмпирио-сын, махизм) предшестені, экономист және тарихшы, публицист, шотланд ағартушылығының ірі қайраткерлерінің бірі.
|
Маңызды ойлар
Себептілікті тану мәселелері, Индуктивті әдістің мәселелері, Міндеттеме түсінігін талдау,
| |
12-Иммануел Кант
|
Иммануел Кант (нем. Ымманұел Кант, ЫПА: [I:manuəl kant] 1724 жылғы сәуірдің 22-сі – 1804 жылғы ақпанның 12-сі) — ХВЫЫЫ ғасырда Пруссия патшалығының Кенигсберг қаласында тұрған неміс пәлсапашысы. Ол қазіргі заман Еуропасының және Ағарту дәуірінің ең ықпалды ойшылдарының бірі болып саналады. Жалпы қалыптасқан пікір бойынша, ол пәлсападағы Аристотельден кейінгі ең маңызды тұлға болып табылады
|
Кант таным мәселелерін жаңаша қойды және жаңаша шешті. Ең алдымен ол таным процесінін аумағын, шекарасын анықтады: бұл-субъект пен объектің ара – қатынасы, өзара әрекеті. Субъект және объект жөнінде Кантқа дейінгі таным теориясында әңгіме болмады: таным процесінде қайдағы бір абстракты адам кайдағы бір абстракты дүниені қалай болса солай тануға тырысады. Кантқа дейін тіпті философияда субъект жоғалып кетті.
|
13-Карл Маркс Генрих
|
Карл Маркс Генрих (нем. Карл Һеінріцһ Марх; 1818, Германия, Трир қаласы — 1883 Англия, Лондон) — 19-шы ғасыр немістің экономист ғалымы, саяси экономист, революционер, философ, саясаттанушы, әлеуметтанушы, тарихшы, ғылыми коммунизм теориясының іргетасын қалаушы.
|
Маркс адамзат тарихындағы ең беделді тұлғалардың бірі ретінде сипатталды, ал 1999 жылы BBC сұранысы бүкіл әлемнің адамдарының «мыңжылдықтың ойшылшысы» деп танылды. Оның қабіріндегі мемориал әрқашан өз жанкүйерлерінен ризашылықпен белгіленеді. Оның қабір тасын Маркс әлемдік саясат пен экономикаға әсер етеді деп болжанған «Коммунистік манифест» делінгендерден басқа, «барлық жердегі жұмысшылар біріктіреді» деген сөздермен жазылған
|
14-Фридрих Уилһелм Ницше
|
Фридрих Уилһелм Ницше (нем. Фріедріцһ Уілһелм Ніетзсцһе; 1844ж. 15 қазан — 1900ж. 25 тамыз) — ХІХ ғасырдағы әйгілі неміс философы және филологы, иррационалды волюнтаризмнің Артур Шопенгауэрден кейінгі бірегей өкілі.
|
Басты философиялық идеялары «Үстемдік еркі», «Асқанадам», «Мәңгілік қайталаным», «Дионистік рух және Аполлондық рух», «Құндылық атаулыны қайта таразылау», «Перспективизм», «Құдайдың өлімі», «Тсцһандала», «Тіршілікті ұлықтау», «даралықтың тәуекелшілдігі», «Соңғы адам», «Дегдарлық және құлдық мораль» қатарлы ұғымдармен байланысты
|
15-Людвиг Йозеф Иоганн
|
Людвиг Йозеф Иоганн Витгенштейн (неміс Людвиг Йозеф Иоганн Витгенштейн; 1889 ж. 26 сәуір, Вена - 1951 ж. 29 сәуір, Кембридж) - австриялық философ және логик, аналитикалық философияның өкілі, ХХ ғасырдың ұлы философтарының бірі.
|
Ол прототипі математикалық логика тілі болып табылатын жасанды «идеалды» тілді құру бағдарламасын ұсынды. Ол философияны «тілге сын» деп түсінді. Әлемнің құрылымы туралы білім құрылымының проекциясы болып табылатын логикалық атомизм ілімін жасады
|
16-Мартин Хайдеггер
|
Мартин Хайдеггер (нем. Мартін Һеідеггер, 1889 жылы 26 қыркүйек－1976 жылы 26 мамыр) — неміс ойшылы, қазіргі заман батыс философиясында ең ықпалды философтардың бірі, экзистенциализм, Феноменология, деконструкция, герменевтика, постмодернизм, саясаттану теориясы, психология және теология салаларына айтарлықтай үлес қосқан ғұлама
|
Болмыс (Сеін), Осыболмыс ((Дасеін)), Болушы, Түпнұсқа (аұтһентіц), Қаңқа (Гестелл), Онтология, Онтологиялық өзгешелік (Онтологісцһе Діфференз), Ғұмыр (Ехістензіаліен), Герменевтикалық шеңбер, Фундаменталды Алетейя (Алетһеіа Фұндаментал), Болмыстың ұмытылуы (Сеінсвергессенһеіт), Күйрету (Дестрұктіон)
|
17-Жан-Поль Сартр
|
Жан-Поль Сартр (Sartre) (1905-1980) – француз философы, публицист, романист және драматург. II дүниежүзілік соғыстың кезінде неміс тұтқынында болған, одан оралған соң қарсылық көрсету қозғалысына қатысқан.
|
Сартр өмірінің соңғы күніне дейін ғаламдық әділеттілікті қорғаушы, сол үшін күресуші ретінде танымал
|
18-Жак Деридда
|
Жак Деррида ( фр. Jacques Derrida, 15.07.1930 жыл, Эль-Биаре, Алжир – 08.10.2004 жыл, Париж) – идеялары әсіресе адамзат тілінің методологиясымен бірге әлеуметтанудың бірқатар салаларындағы ойға әсер еткен француз философы
|
Ол қазіргі заман француз деконструкциялау ағымының серкесі, маңызы ескірмеген және ең көп талас тудырған, батыстық мәдениеттерде шығармалары өте көп оқылатын ойшылдардың бірі. Ол өз өмірінде 40-тан артық монография, жүздеген мақалалар жазған. Ол қазіргі заманғы гуманитарлық салалардың бәрінде дерлік, мысалы антропология, тарих, лингвистика, әлеуметтік лингвистика, саясаттану, феминизм, балалар құқығы секілді көптеген салаларға әсер еткен.
|
2-Тапсырма- Бертрана Расселаның «Қоғамдық сананы жаңғыртудағы сыни ойлау» 10 қағидасымен танысу, өз пікіріңді, көзқарасыңды білдіре отырып «өзіңнің өмір сүру 10 қағидаңды» ұсын.
Рассел өзінің "10 өсиетінде"сыни ойлауды қарастырды.
Ештеңеге толық сенімді болмаңыз
Жасырынған дәлелдермен алға жылжу жақсы деп ойламаңыз – олар бәрібір де әшкереленеді
Ешқашан ойлау процессіне кедергі жасамаңыз, сонда ғана сізде бәрі жақсы болады
Қарама қарсы пікірге кезігіп қалсаңыз, тіпті ол сіздің күйеуіңіздің не болмаса балаларыңыздың ойы болса да, күшпен емес, дәлелмен жеңуге тырысыңыз
Басқалардың беделін сыйлама, себебі басқаша айтатын беделділер әрқашан болады
Кері деп санайтын пікірлерді жою үшін күш қолданбаңыз, ондай жағдайда кері пікірлер сізді жояды
Өз пікілеріңізде эксцентриалды болуға қорықпаңыз, қазіргі көптеген танымал пікірлер өз кезінде эксцентриалды болған
Ләззат алуды пассивті келіспеуден емес, ақылды келіспеушіліктен іздеңіз. Егер сіз адам рухын басты мақсатқа қоятын болсаңыз, ерте ме кеш пе екінші біріншіден маңызды болады
Шындық ыңғайсыз болса да, шыншыл болыңыз, өйткені оны жасыру одан да ыңғайсыз болады
«Ақымақтардың жұмағында» өмір сүретіндердің бақытына қызғанба, өйткені тек жынды адам ғана ондай өмірде бақытты болып жүре алады.
Өмір сүруге қағида жеке ойым:
1-
2-
3-
4-
5-
6-
7-
8-
9-
10-
Орындаған-
Қабылдаған-
Достарыңызбен бөлісу: |
