11 дәріс. Бұрғылау ерітінділерін даярлау жүйесі. Бұрғылау ерітіндісіндегі қатты фазаның мөлшері мен құрамын реттеу. Ұңғымаларды шаю процесін бақылау және басқару құралдары.
1. Ұңғыларды жуу және жуу сұйықтарының басты міндеттері. І.Ұңғы түбіндегі тау жыныстарын талқандау жуу сұйықтарының айналу процесіндегі технологиялық міндеттерінің бірі.
2.ұңғыларды жуу міндеттерінің ең негізгілерінің бірі ұңғы түбін бұрғыланылған тау жыныстары бөлшектерінен тазарту және оларды жер үстіне көтеріп шығару. Тау жыныстарының бұрғыланылған бөлшектері ұңғы түбінен қаншалықты тез тазартылса, бұрғы қашаулары да, соншалықты тиімді жұмыс істейді. Бүл міндеттің орындалу шарты ұңғы түбін бұрғыланылған тау жыныстары бөлшектерінен тазартудың екі жолы бар: 1) жуу сұйығының тығыздығы мен тұтқырлығын көтеру арқылы; 2) ұңғы түбіне жеткізілетін жуу сұйығының түлыну мөлшерін өсіру арқылы. Мұның біріншісі тиімсіз, сондықтан екіншісі қолданылады. Бұрғыланылған тау жыныстарының бөлшектері ұңғы түбінен көтерілген бойда, жер үстіне шығарылуы тиіс. ұңғы оқпанында түрған жағдайда, бұрғылау аспабын қажауы немесе оларға сальник оралып, үхталынып, қысылып қалуы мүмкін.
3. Тау жыныстары бөлшектерін үхтап тұру қабілеті. Бүл жуу сұйықтарының қажетті технологиялық сипаттамаларының бірі. Әсіресе жуу сұйықтарының үл^ы ішінде тыныштық күйінде. Бүл міндет жуу сұйықтарының статикалық ығысу кернеуі арқылы бағаланады. Ығысу кернеуінің мәні өскен сайын бөлшектер бір орында жақсы үхталады.
Тау жыныстарының менпгікгі салмағы, жуу сүішқгарынікінен жоғары (үлкен), сондықтан тау жыныстары бөлшекгері төмен қарай күлауға тырысады, бөлшектер қоршаған сүйықіа жанама кернеу пайда болады.
С - жуу сұйығындағы бөлшектердің салмағы; S - бөлшектер беттерінің ауданы.
4. Қабат-ұңғы жүйесіне гидростатикалық қысым тепе-тендігін түсіру.
Бұрғылау процесінде ұн^ы мен бұрғыланылған қабат, үл^ы-қабат
жүйесін құрайды. Жуу сұйығы үл^ы қабырғасына қысым түсіреді. Қабаттағы сұйық немесе газ ұңғы қабырғасына қабат жағынан қысым түсіреді. Бүрғьшау барысында қабат қысымы ұңғы шегінде міндетті түрде теңгерілуі тиіс. Олай болмаған жағдайда қабат сұйығы немесе газ атқылап, апат жағдайлары болуы мүмкін.
Қабат қысымын ұңғы шегінде екі тәсілмен теңгеруге болады.
Ұңғы ішіндегі жуу сұйығы бағанының салмағымен немесе ұңғы сағасында кері қысым түсіру арқылы.
5.ұңғы қабырғасын опырылып құлаудан сақтандыру.
Алдыщы міндетке ұқсас. ұңғы қабырғасының тұрақтылығын қамтамасыз етуші бірінші және негізгі міндет. Ол бұрғылау сұйығының ұңғы қабырғасына түсіретін қысымы. Екіншісі — бос тау жыныстары құрайтын ұңғы қабырғасын жуу сұйығымен қатайту. Үшіншісі — су суспензиясының мөлшері.
Бұрғы қашауын, бұрғылау құбырларын, гидравликалық қондырғыларды салқындату-жуу сұйығының қарапайым және тиімді міндеттерінің бірі. Майлау қасиеті