Физика-математика факультеті Информатика кафедрасы «Компьютер архитектурасы»

 

PC Wizard 2008 бағдарламасы 

 

Кейде  компьютерді  қосқан  кезде  экраннан  ештеңе  кӛрмеуі  және    естілмеуі 

мүмкін.  Бұл  жүйелік  динамиктің  қосылмағанын  әлде  жүйелік  тақшаның  ақаулығын 

білдіреді. Бірінші жағдайда, оның ақаулығын тексеру оңай, ал екінші жағдайда жүйелік 

тақшаны,  тіпті    оның  басқа  да  құраушыларын,  яғни  онда  орнатылған  –  жедел  жады, 

процессор және т.б. ауыстыру қажет. 

 

Жүйелік динамикті  тексеру 

Мысалы,  бейнекарта  аздап  слоттан  шығып  қалса,  жүйелік  динамик 

қосылмағандықтан бұл туралы хабарлай алмайды. Мұны жасау үшін жүйелік тақшада 

арнайы байланыстар болады: RESET, HDD-LED, POWER және т.б. Олар тақшаның кез 

келген жерінде орналасуы мүмкін, бірақ бұл байланыстар бірге орналасады, сондай –ақ 

оларды  табу  қиын  емес.  Осы  байланыстардың  атаулары  ағытпа  тобында  жазбалары 

болады,  әдетте  олар  жүйелік  блоктың    алдыңғы    тақтасының  батырмаларымен 

жалғаулы. 

Динамикті  қосуға  арналған  пластикалық  ағытпа  тӛрт  байланысқа  сай  келетін 

болады,  бірақ  тек  екеуі  ғана  қолданылады.  Ағытпалар  қосылғанын  және  сондай–ақ 

олардың сенімді бекітілгеніне кӛз жеткізу қажет. Егерде ағытпаға, компьютерді қосуға 

арналған байланыс сәйкес жалғаспаса,  ақауды байқау  қиын.  

Әр ағытпа екі сымнан тұрады. Олардың бірі ақ немесе қара  түсті  баусым  «+» 

болып  келеді.  Егер  мұқият  қарасақ,  байланыс  тобының  бір  жағы  осындай  «+»-пен 

белгіленгенін кӛруге болады. Әрине SPEAKER, POWER-SW  және RESET ағытпалары 

үшін  бұл  ӛте  маңызды  емес,  бірақ    HDD-LED,  POWER-LED  үшін  маңызды.  Егерде 

HDD-LED  ағытпасын  дұрыс  қоспаса,    дискі  индикаторы  үздіксіз  жанып  тұрады,  ал 

дискі жұмыс жасаған кезде - сӛнеді, бұл негізінде керісінше болуы тиіс. POWER-LED 

жағдайында  индикатор  үнемі  сӛнулі  болады,  сондықтан  полярлығын  ауыстыру  керек. 

Аталып кеткен ағытпаларды (POWER-SW ағытпасынан басқаларын), компьютер тоққа 

қосылып тұрған кезде немесе іске қосылып тұрған жағдайда айырып-қосуға болады. 

  

Жүйелік тақшаға сыртқы байқау жүргізу 

Кейде динамик орауы істен шығады немесе динамик жанып кетеді. Динамиктің 

жұмыс  қабілеттілігін  тексеру  үшін,  оны,  мысалы,  AAA  форматты  батареяға  қысқа 

уақытқа  қосу  жеткілікті.  Бұл  кезде  дыбыс  естілсе,  динамиктің  жұмыс  жасауын 

білдіреді, онда себебін жүйелік тақшадан іздеу керек.  

Жүйелік  тақшаның  ақауын  арнайы  тестілеу  құрылғысы  болмайынша  анықтау 

ӛте  қиын.  Бірақ  кейде,  сыртқы  байқауын  жүргізіп,  ақау  себебін  анықтауға  болады. 

Мысал  ретінде,  сынған    микросхеманы,  жанып  кеткен  тұрақтандырғыштың 

транзисторын,  электронды  жолдардың  жанған  бӛлігін  келтіруге  болады.  Егер  осы 

аталған ақаулардың біреуі байқалса, жүйелік тақшаны күрделі жӛндеуден ӛткізу керек.  

Егер  сыртқы  байқауын  жүргізуі  ешқандай  нәтиже  бермесе,  компьютерді  қайта 

қалпына  келтіру  үшін  BIOS-тың  CMOS-жадын  тазартуға  болады.  Себебі  ақаулықтың 

кӛпшілігі процессор мен жадының үдетуінен пайда болады.  

 

BIOS параметрін босату 

Егер  POST  бағдарламасы  ешқандай  дыбыстық  сигнал  бермей,  монитордың 

экраны  қара  күйінде  қалса,  ал  сыртқы  байқауын  жүргізуі  еш  нәтиже  кӛрсетпесе, 

тығырықтан  шығудың  бір  амалы  -  BIOS  параметрін  босатып  кӛру.  Ал  оны  жасаудың 

екі амалы бар:  

1.

 

CMOS-жадын  қоректендіретін  аккумуляторлық    батареяны  алу  керек.  Ол 

үшін  батареяның  орнын  ұстайтын  қысқышты  жанына    итеріп  алу  қажет.  

Әдетте CMOS жадын параметрін  тазарту үшін 1-2 секунд жетерлік. Кейін 

батареяны қайта орнына қою керек. 

2.

 

Жүйелік тақшадан арнайы Enable әлде On жағдайы бар маңдайшаны табу 

керек.  Ол  CMOS  жадының  параметрлерін  босатады.  Бұл  үшін    жүйелік 

тақшаның құжаттамасын қарау қажет. 

Осы  әрекеттерден кейін, қолданушының берілген ұсыныстары  жойылып  BIOS-

қа үнсіздік келісім бойынша берілген конфигурациясы жүктеледі. 

 

Мәселелерді шешу жолдары 

Компьютер іске қосылмайды. 

1.

 

Компьютердің  артқы  тақтасындағы  және  монитордағы  ажыратқыштың 

іске қосылғанын тексеру. 

2.

 

Монитор  және  компьютердің  қоректендіргіш  кабельдерінің  қосылғанын 

тексеру. 

 

Компьютерді  іске  қосқанда  жүйелік  блокпен  монитордың  индикаторы  

жанады,  бірақ    мониторда  бейне  жоқ.    Жүктеу  процессінде  компьютер  қысқа 

дыбысты сигнал береді. 

1.

 

Монитордың жарықтылығы мен айқындылығын тексеру. 

2.

 

Монитордың сигналдық кабелінің қосылғанын тексеру. 

 

POST-тестісін өткізу кезінде компьютер қателікті көрсетеді 

1.

 

Егер  қате  аумалы  болса,    <Є1>  пернесін  басып,  жүктемені  жалғастыра 

аласыз. 

2.

 

Егер  құрылғыларды  анықтау  кезінде  қате  болса  (Memory  test  failed,  FDD 

test failed, қатқыл дискі немесе СD-RОМ анықталмайды),  пернесін 

басқанда,  СMOS  Setup    Utility    бағдарламасы  іске  қосылады. 

Конфигурациялық  тараулары  бар  басты  мәзір  пайда  болады.  Керекті 

тарауды  меңзерді  басқару  пернесімен  және  Enter  пернесін  басу  арқылы 

тандай  аламыз.  Меңзер  мәзірдің  әртүрлі  пунктеріне  жылжыған  сайын 

экран астында кӛмек хабар пайда болады. Бұл қолданушыға компьютердің 

әр  функциясын  дұрыс  түсінуін  жеңілдетеді.  Содан  кейін  қолданушыға 

конфигурацияның  параметрлерін  ӛзгертуге  болатын    таңдап  алынған 

тармақтың мәзірі пайда болады. 

3.

 

LAOD  SETUP  DEFAULTS  тарауын  таңдап  алып,  алғашқы  орнатуды 

жүргіземіз.  Осы  функцияны  қолдану  үшін  оны  басты  мәзірде  белгілеп 

 пернесін басу қажет. Экранда орнату туралы хабар пайда болады. 

<Ү> пернесін басып, содан соң  пернесін басамыз. 

4.

 

Басты мәзірге шығу үшін <ЕSС> пернесін басу керек. 

5.

 

SАVЕ  &  ЕХІТ  SЕТUР  тарауын  таңдап  аламыз.  Бұл  функцияны  қолдану 

үшін,  оны  басты  мәзірде  белгілеп,    пернесін  басамыз.  СМОS 

бағдарламасына «енгізілген ӛзгертулерді сақтағыңыз  келе ме» деген хабар 

пайда  болады.  Алғашқы  орнатылу  аяқталған  соң  компьютер  қайта 

жүктелінеді. 

 

РОSТ-тестісінде 

қатқыл 

дискі 

анықталғанымен, 

операциялық 

жүйе 

жүктелмейді. 

1.

 

РОSТ-тесттен  кейін  <Є8>  пернесін  жедел  басып,  біраз  уақыт    ұстап  тұру 

керек.  

2.

 

Жүктелу мәзірінен  «Safe mode»-ты таңдап, жүйе қасиеттері мәзіріне кіріп, 

құрылғыларды  тексеру  керек  (сары  сұрау  немесе  леп  белгілері).  Басқа  да 

ақаулықтар жоқ екенін тексеру. 

3.

 

Жүйені қайта жүктеу. 

Егер  қате  жойылмаса,  операциялық  жүйені  толық  қайта  орнату  керек. 

 

29, 30 дәріс Жҥйелік  платаға  ҥйлесімді  қҧрылғыларды  таңдау 

Конфигурация (пішін) – бұл компьютердің жұмысын анықтайтын толық жиынтық: 

жүйелік тақша, процессор, жедел жады, қатқыл дискі және т.б. 

Компьютер  жұмысының  жылдамдығы  кӛптеген  құраушылырынан  бағынады. 

Сондықтан  қай  жері  жаңғыртуға  келетінін  анықтау  керек  болса,  тестілік  утилиталар 

кӛмектеседі.  

Жүйенің  ӛнімділігін  Windows  Vista/Seven  стандартты    құраушысымен  тексеруге 

болады, немесе ӛзге тестілік бағдарламалар арқылы: BurnIn Test Pro, SiSoftware Sandra, 

3DMark және т.б.  

Компьютердің қолданылуының ең басты салалары: 

1.

 

Офистік  компьютер.  Атауы  айтып  тұрғандай,  компьютер  офистерде, 

конторларда, кассаларда қолданылады. 

2.

 

Ойынға  арналған  компьютер.  Мықты  болуы  үшін  ол  3D-графикамен 

жұмыс жасау кезінде жоғарғы жылдамдықты қамтамасыз етуі керек. Бұдан 

аңғаратынымыз,  оған  міндетті  түрде  соңғы  үлгідегі  графикалық 

бейімдеуіш және процессор қажет. 

3.

 

Үй компьютері. Офис компьютері мен ойын компьютерінің бір симбиозы. 

Ал конфигурациясына қарағанда ойын компьютеріне жақын.  

4.

 

Графика  және  бейне  мәліметтерді  өңдеуге  арналған  компьютер.  Ең 

жылдам  процессор  (екі  немесе  тӛрт  ядролық),  үлкен  кӛлемді  жады  және 

кӛлемі мол қатқыл дискі болуы керек. Соған қоса, бір-екі  DVD диск-жетек 

құрылғысы керек. Компьютердің мұндай бейнежүйесі мамандандырылған 

теледидарлық  кіру  және  шығу  бейнекартасынан  және  FireWire 

контроллерінен  тұруы  қажет,  бұлар  бейнені  цифрлы  бейнекамерадан, 

бейнетаспадан  кӛшіру үшін қолданылады. 

 

 

Қосымша оқуға арналған материалдар 

Арифметика-логикалық қҧрылғы       

Арифметика-логикалық  құрылғы  (АЛУ)  –  символдық  және  сандық  ақпараттармен 

барлық  арифметикалық  және  логикалық  амалдарды  орындауға  арналған  (кейбір  ДК 

модельдерінде  амалдарды  орындауды  үдету  үшін  АЛҚ-ға  қосымша  математикалық  

сопроцессор қосылады);  

Сумматор – есептеуіш схема, оның кірісіне келетін екілік кодтарды қосу  процедурасын 

орындайды, сумматр екі машиналық сӛз разрядтылыққа ие. 

Регистрлер  әр  түрлі  ұзындықтағы  шапшаң  қызметті  жады  ұяшықтары:  регистр  1-дің 

разрядтылығы екі сӛз, ал  регистр2 разрядтылығы бір сӛз. 

Амалдарды  орындағанда  регистр1-ге,  амалда  қатысатын  бірінші  сан,  ал  амалды 

аяқтағанда  –  нәтиже  орналасады.  Регистр2-ге  амалда  қатысатын  екінші  сан  (амал 

аяқталғанда онда ақпарат ӛзгермейді). 

Регистр1  ақпаратты  деректердің  кодтық  шинасынан  ала  алады  және  сол  шиналармен 

ақпаратты бере алады. 

Басқару  схемасы  басқару  құрылғысынан  басқару  сигналдарын  нұсқаулардың  кодтық 

шинасы арқылы қабылдайды және АЛҚ-ң  сумматорын және регистрлерінің жұмысын 

басқару үшін оларды сигналдарға түрлендіреді. 

АЛҚ  тұрақты  үтірлі  екілік  ақпаратпен,  яғни  бүтін  екілік  сандармен  арифметикалық 

амалдар орындайды. 

Жылжымалы  үтірлі  екілік  және  кодталған-екілік  ондық  сандармен  амалдар 

математикалық  сопроцессорды  қатыстыру  немесе  арнайы  құрылған  программалар 

арқылы орындалады. 

Микропроцессорлық жады. 

МПЖ – шағын кӛлемді жады, бірақ ерекше шапшаң қызметті. (МПЖ-ға қатынас құру 

уақыты,  яғни  осы  жадыдан  ақпаратты  іздеуге,  жазуға  және  оқуға  қажетті  уақыт 

наносекундтармен  ӛлшенеді).  Ол  машина  жұмысының  алдағы  тактілерінде 

есептеулерге тікелей қатысатын ақпаратты қысқа мерзімді жазуға, сақтауға және беруге 

арналған. 

МПЖ  машинаның  жоғары  шапшаңдығын  қамтамассыздандыру  үшін  қолданылады, 

себебі  шапшаң  қызметті  МП-ң  тиімді  жұмысы  үшін      қажетті    ақпаратты  іздеу,  оқу 

және жазу жылдамдығын, негізгі жады әрқашан қамтамассыздандыра алмайды. 

МПЖ машиналық сӛзден кем емес разрядты шапшаң қызметті регистрлерден тұрады. 

МПЖ регистірлері арнайы және жалпы қолдану регистрлері болып бӛлінеді: 

Арнайы  регистрлер  әртүрлі  адрестерді  (мысалға,  нұсқау  адрестерін),  амалдарды 

орындау  нәтижесінің  белгілерін  және  ДК  жұмысының  режимдерін  сақтау  үшін 

қолданылады. 

Жалпы  қолдану  регистрлері  әмбебап  болып  табылады  және  кез  келген  ақпаратты 

сақтау үшін қолданыла алады, дегенменде олардың кейбірі  бір қатар процедураларды 

орындағанда міндетті түрде қарастырылуы тиіс. 

Микропроцессордың интерфейстік жҥйесі 

Микропроцессордың  интерфейстік  жүйесі  –  ДК-ң  басқа  құрылғыларымен  байланыс 

және жалғауды ұйымдастырады; жүйелік шинасы және енгізу-шығару портарын (ПВВ)  

басқару схемасы және буферлік есте сақтау регистрлері бар,  микропроцессордің ішкі 

интерфейсінен тұрады. Интерфейс (interface)  – компьютердің құрылғыларының тиімді 

қарым  қатынасын  қамтамасыздандыратын,  байланыс  және  жалғау  құралдарының 

жиынтығы.  Енгізу-шығару  порты  (I/O  -  Input/Output  port)  –  микропроцессорге  ДК-ң 

басқа құрылғыларын қосуға мүмкіндік беретін, жалғау аппаратурасы.  

Тактілік  импульстер  генераторы.  Ол  электрлік  импульстердің  тізбегін 

генерациялайды;  генерацияланатын  импульстердің  жиелігі  машинаның  тактілік 

жиелігін анықтайды. 

Кӛрші  импульстердің  арасындағы  уақыт  аралығы  машина  жұмысының  бір  тактісінің 

уақытын анықтайды немесе жай машина жұмысының такті. 

Тактілік  импульстер  генераторының  жиелігі  дербес  компьютердің  негізгі 

мінездемелерінің  бірі  болып  табылады  және  кӛбіне  оның  жұмысының  жылдамдығын 

анықтайды, себебі машинада әр бір амал белгілі бір тактілер санында орындалады. 

Ішкі машиналық жүйелік интерфейс. 

Ішкі  машиналық  жүйелік  интерфейс  –  электр  сызықтарының  байланысының(сымдар), 

компьютер  компоненттерімен  қабысу  схемаларының,  сигналдардың  пайда  болу  және 

берілу  алгоритмдерінің  бірігуі  ЭЕМ-нің  блоктары  мен  түйіндерінің  қабысу  және 

байланыс жүйесі. 

  Ішкі машиналық интерфейсті ұйымдастырудың екі варианты бар: 

1.  Кӛп  байланыстық  интерфейс.  ДК-дің  әрбір  блогы  басқа  блоктармен  ӛзінің 

жергілікті сымдары арқылы байланысқан. Интерфейс жай ғана тұрмыста қолданылады. 

2.  Бір  байланыстық  интерфейс.  ДК-дің  барлық  блоктары  бір-бірімен  жалпы  немесе 

жүйелік шиналар арқылы байланысқан.  

  Қазіргі ДК-рдің кӛбінде жүйелік  интерфейс ретінде жүйелік шина алынады. Жүйелік 

шинаның  құрылымы  мен  құрамы  ерте  зерттелген.  Жүйелік  шинаның  басты 

функционалдық сипаттамасы оның қызмет ететін құрылғылардың санымен және оның 

ӛткізу  қабілеттілігі,  яғни  мәліметті  берудің  максимал  мүмкін  жылдамдығы  болып 

табылады. Шинаның ӛткізу қабілеттілігі оның разрядтылығымен шина жұмыс істейтін 

тактылық жүйелілігіне тәуелді. 

  Әр  түрлі  ДК-рлерде  жүйелік  шина  ретінде  мыналар  қолданылады  және  қолданылуы 

мүмкін: 

Ұлғайту шинасы – кӛптеген әр түрлі құрылғыларды қосуға мүмкіндік беретін шиналар. 

  Жергілікті  шина  –  белгілі  бір  кластың  аз  ғана  құрылғыларының  қызмет  етуіне 

бағытталған. 

Ұлғайту шиналары. 

Multibus1 шинасының екі модификациясы бар: 

 PC/XT  bus(Personal  Computer  Extended  Texnology)  –  кең  ауқымды  технологиялы  ДК 

және PC/AT bus (PC Advachnology – жетілдірілген технологиялы ДК). 

    PC/XT  bus  шинасы  –  4,77  МГц  тактылық  жиілікке  арналған  20-разрядты  адрес 

шинасы  және  8-разрядты  берілгендер  шинасы;  адаптерлік  үзілістерге  арналған  үш 

сызығы және желіге тікелей кіре алатын үш канал  (DMA каналдары  - Direkt Memory 

Access).  Адрес  шинасы  1  Мбайт  ӛлшемді  микропроцессордың  адрестік  кеңестігін 

шектейді. МП 8086,8088 –бенен қолданылады. 

PC/AT bus шинасы – 24-разрядты адрес шинасы және 16-разрядты берілгендер шинасы. 

Жұмысының тактикалық  жиілігі  8 МГц-ке дейін, бірақ тактикалық жиілігі  16 МГц-ке 

дейінгі  МП-де  де  қолданылады.  Себебі  шина  контроллері  жиілікті  тең  бӛле  алады; 

адаптерлік  үзілістерге  арналған  7  сызығы  және  DMA  4  каналы  бар.  МП  80286-мен 

қолданылады. 

ISA шинасы (Industry Standard Architecture – тұрмыстық стандарт архитектурасы) – 16-

разрядты берілгендер шинасы және 24-разрядты адрес шинасы. Жұмыстық тактикалық 

жиілігі  16  МГц,  бірақ  тактылық  жиілігі  50  МГц-пен  МП-де  де  қолданылады  (бӛліну 

коэффициенті  үлкейтілген).  7-ден  11-ге  дейін  DMA  жадысына  тікелей  ену  каналдары 

және  7-ден  11-ге  дейін  аппараттық  үзіліс  сызықтарының  саны  PC/XT  және  PC/AT 

шиналарымен  салыстырғанда  үлкейтілген.  24-разрядты  адрес  шинасы  кӛмегімен 

адрестік  кеңестік  1-ден  16  Мбайтқа  дейін  үлкейтіледі.  Берілгендер  шинасының 

теориялық  ӛткізу  қабілеттілігі  16  Мбайт/с,  бірақ  ол  қолдану  ерекшеліктеріне 

байланысты  шынайы  кезде  ол  тӛмен  3-5  Мбайт/с  шамасында  32-разрядты  жоғары 

жылдамдықты МП-дің пайда болуымен ISA шинасы ДК қызметінің жылдам үлкеюіне 

маңызды кедергі болды. 

EISA  шинасы  (Extended  ISA)  –  1989  жылы  пайда  болған  32-разрядты  берілгендер 

шинасы және 32-разрядты адрес шинасы. 

      Шинаның адрестік кеңестігі 4 Гбайт, ӛткізу қабілеттілігі 33 Мбайт/с, МП-КЭШ-ОП 

каналымен айырбас жылдамдығы жады микросхемасының ӛлшемдерімен анықталады. 

Оның  кеңейту    саны  үлкейтілген  (теориялық  15-құрылғыға  дейін  қосылуы  мүмкін,  ал 

практикалық 10-ға дейін). Үзіліс жүйесі жақсартылған. EISA шинасы DMA басқаруын 

және  жүйенің  кескінделуін  автоматты  түрде  қамтамасыздандырады.  ISA  шинасы 

толықтай  үйлесімді  (EISA-ны  қосуға  разъемдар  бар),  шина  есептеу  жүйесінің  кӛп 

процессорлық  архитектурасын  қолдайды.  EISA  шинасы  қымбат,  сондықтан 

жылдамдықты  ДК-рде,  қызмет  кӛрсету  желілерінде  және  жұмыс  станцияларында 

қолданылады.  

    MCA  шинасы  (Micro  Channel  Architecture)  –  1987  жылы  IBM  фирмасында  PC/2 

машиналарына  арналып  жасалған  32-разрядты  шина.  Ӛткізу  қабілеттілігі  76  Мбайт/с, 

жұмыс жиілігі 10-20 МГц. Ӛзінің кейбір сипаттамаларына байланысты. EISA шинасына 

жақын,  бірақ    ISA,  EISA-лармен  үйлеспейді.  ЭЕМ  P  С/2  кең  ауқымды 

тарамағандықтары  біріншіден  онда  кӛптеген  қолданбалы  программалардың  жоқтығы. 

MCA шинасы да кең ауқымды қолданылмайды. 

Жергілікті шиналар. 

   Қазіргі кезде есептеу жүйелері былай сипатталады: 

-

 

микропроцессорлердің биікке ұмтылуының тез іс-әрекетімен (мыс. Pentium МП 

64-разрядты  берілгендер  шинасына  берілгендерді  528  Мбайт/с  жылдамдықпен 

бере  алады)  және  тағы  да  бірнеше  сыртқы  құрылғылармен  (сандық  толық 

экранды  видеоның  жоғарғы  сапалықпен  бейнелеуі  үшін  ӛткізу  қабілеттілігі  22 

Мбайт/с болуы керек); 

-

 

Кӛптеген 

интерфейстік 

операциялардың 

орындалуын 

талап 

ететін 

программалардың  пайда  болуымен(мысалы,  Windows-тағы  графиктерді  ӛңдеу 

программалары, Multimedia ортасындағы жұмыс). 

   Бұндай  жағдайларда  ұлғайту  шиналарының  ӛткізу  қабілеттіліктері,  бір  уақытта 

бірнеше  құрылғыны  қамтамасыз  ететін,  қолданушылардың  жұмысына  қолайлы 

болмады не компьютерлер ұзақ  «ойлайтын » болды. МП – дің тактылық жиелігінде 

жұмыс  істейтін  (  бірақ  жиелігінің  ішкі  жұмысында  емес)  МП  шинасына  тікелей 

қосылатын  және  МП-ге  байланысты  сыртқы  кейбір  жылдамдықтарын  мына 

байланыс  құрылғыларымен:  негізгі  және  сыртқы  жады,  видео    жүйелермен  және 

басқалармен  қамтамасыздандыратын  интерфейзті  шығарушылар  жергілікті 

шиналарды шығару жолымен жүрді. 

    Қазіргі таңда әмбебап жергілікті шиналардың 2 негізгі стандарты бар. Олар: VLB   

және PCI .    

   VLB  шинасы(    Vesa  Local  Bus-Vesa  жергілікті  шинасы  )-  1992  жылы  видео 

құрылғылар    стандарттарының  Ассоциациясы  жасап  шығарған,  сондықтан  оны 

кӛбіне Vesa шина деп атайды. ( Vesa –Video Electronics Standards Association). VLB 

шинасы МП-дің кең ауқымды ішкі шинасы болып табылады. Бұл видеоадаптермен 

және  шинаның  64-разрядты  варианты  винчестермен  байланысқа  қолданылады. 

VLB-ның  берілгендерінің  шынайы  берілу  жылдамдығы  80  Мбайт/с  (теориялық 

жетістікті -132 МБайт/с ).  

Шинаның кемшіліктері: 

-

 

МП  80386,80486 мен жұмыс жасауға есептелген, Pentium, Pentium Pro, Power PC  

процессорларына адаптерлерленбеген. 

-

 

МП-дің  тактілік  жиелігінен  қатты  тәуелділігі  (әрбір  шина  VLB  тек  нақты 

жиілікке есептелген).   

-

 

Қосылатын құрылғылардың азғана бӛлігі  – VLB шинасына тек 4 қана құрылғы 

қосыла алады. 

-

 

Қосылған  құрылғылардың  арасында  келіспеушілік  пайда  болуы  мүмкін,  себебі 

шинаның арбитражы болмайды. 

-

 

PCI шинасы ( Peripheral Component Interconnect – сыртқы құрылғыларды қосу ) – 

1993 жылы Intel фирмасында жасалып шығарылған. 

-

 

PCI    шинасы  VLB  шинасына  қарағанда  әлдеқайда  әмбебапты  болып  келеді. 

80486,  Pentium, Pentium Pro, Рower pc және басқа да МП-лердің кез келгенінің 

жұмысына  келтіретін  ӛзінің  адаптері  бар.  Ол  автокескіндік  мүмкіндігі  бар 

әртүрлі  кескінді  10  құрылғыны  қосуға  мүмкіндік  береді.  Берілгендерді  тарата  

басқаратын тәсілінің ӛзіндік ―арбитражы‖ бар. РСІ шинасы қазір әліде қымбат.  

-

 

РСІ  разрядтылығы  аз  –  ұлғаю  мүмкіндігі  64  битке  дейінгі  32  бит,  теориялық 

ӛткізу қабілеттілігі 132 Мбайт/с (шынайысы 2 есе кіші). 

 РСІ  шинасы  жергілікті  болғанымен  ұлғаю  шинасының  кӛптеген  функцияларын 

орындайды,  соның  ішінде  МСА,  ЕІSA,  ISA  ұлғаю  шиналарының  (ол  осылармен 

үйлеседі).  РСІ  шинасы  бар  шинамен  тек  МП-ге  қосылады  (себебі  мұнда  VLB 

шинасын қолданғанда орын болады), ал РСІ шинасының ӛзіне (ұлғайту интерфейсі 

арқылы). 

  РСІ 

және 

VLB 

шиналарының 

кескіндерінің 

жүйесінің 

варианттары 

сәйкестендіріліп 4,3 және4,4 суреттерде кӛрсетілген. РСІ және VLB  шиналарының 

ДК-рде қолданылуы тек VLB немесе РСІ – аналық платасының сәйкестендірілуімен 

мүмкін.  ISA/  ЕІSA-  ларды  қолданатын  мультишиналық  құрылымды  аналық 

платалар  шығарыла  бастады.  VLB  және  РСІ  шиналары  VІР  шиналы  аналық 

платалар деп аталады. (бастапқа әріптерінен VLB, ISA және РСІ). 

   Бірақ  қазіргі  таңда  VLB  шиналы  платалар  шығарылмайды,  сондықтан  ISA 

шиналары  да  жойылады.  Жоғары  қабілеттілігі  бар  видеоадаптерлерге  арналған 

жаңадан AGP сияқты шиналар пайда болды немесе оларды ЗД үдеткіштері дейді. 

жүктеу/скачать 1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: