Тыныс алу циклі тыныс алу, дем шығару және тыныс алу үзілістерінен тұрады. Ересек адамда дем алу ұзақтығы 0,9-дан 4,7 с-ге дейін, дем шығару ұзақтығы-1,2-6 С. Тыныс алу кідірісі мөлшері бойынша әр түрлі, тіпті болмауы мүмкін.
Тыныс алу қозғалысы белгілі бір ырғақпен және жиілікпен жүзеге асырылады, ересек адамда тыныс алу жиілігі 12-18ретті құрайды, 1 минутта.
Тыныс алу жолдары өкпені қоршаған ортамен байланыстырады. Олар мұрын жолдарынан басталады, содан кейін көмейге, трахеяға, бронхқа жалғасады.
Трахея (1) екі негізгі бронхқа бөлінеді. Осы екі негізгі бронх брох ағашын құрап, әрі қарай үлесшелік(2), сегменттік(3), субсегменттік(4) және майда бронхтарға(5-15) бөлінеді.
Одан кейін бронхиолалар кетеді. Термиальді(16) және респираторлық(17-19) бронхиололалар альвеолярлы жолдарға(20-22) сосын альвеолярлы қапшықтармен (23) жалғасады. Альвеолярлы қапшықтар мен альвеолалар ацинусты құрайды. Ол өкпенің құрылымдық функционалдық бірлігі.
Тыныс жолдарында қанмен қамтамасыз етудің жақсы тармақталған жүйесі бар, соның арқасында ауа жылынып, ылғалдандырылады.
Мұрын жолдарының эпителийі кірпікшелермен қапталған, олар шаң бөлшектері мен микроорганизмдерді ұстап қалады.
4. Өкпенің желдетілуі / минуттық, альвеолярлық /, оның мүшенің әр түрлі бөліктерінде біркелкі еместілігі.
Өкпе желдетілуі альвеолярлы мен атмосфералық ауа қысымы арасындағы айырмашылық нәтижесінде жүреді.
Дем алу кезінде қысым альвеола ішінде төмендеп, атмосфералық қысымнан кіші болады. Қысым градиенті бойынша ауа өкпеге өтеді. Осынның есебінен өкпеде газ алмасу процессі жүреді. Яғни оттегі альвеолаға кіріп, СО2 керісінше шығарылады. Дем шығару кезінде, кеуде торының көлемі кішірейгендіктен альвеолаішілік қысым жоғарылап, қысымдық градиент бойынша ауа сыртқа шығарылады.
Өкпенің минуттық көлемі деген 1 минутта тыныс жолы арқылы өтетін ауа көлемі.
Минуттық көлем тыныс көлемі мен тыныс алу жиілігінің көбейтіндісіне тең.
Минуттық көлем нормасы 0,5л, тыныс алу жиілігінің нормасы 12-15 рет. Сонда тыныстың минуттық көлемі 6-7 литрге тең.
Спокойно тыныс алған кезде 500мл дей ауа жұтамыз. Соның 350мл ғана альвеолаға жетіп, альвеолярлық вентиляцияға қатысады. Қалған 150 мл газ алмасудан кейінгі қалатын альвеолярлық ауаны құрайды.
Достарыңызбен бөлісу: |
