207
3-мысал: Фермер 2010 жылы 4647 тонна картоп, 2011 жылы - 4372
тонна, 2012 жылы - 4491 тонна және 2013 жылы- 4592 тонна картоп жинады.
Осы жылдары фермер картоптан орташа қанша өнім жинады?
Шешуі:
=
= 4525,5 тонна.
Санның процентін табуға байланысты есептеулерде өмірде көп кездеседі.
4-мысал: Банкке 5% –тік жылдық өсіммен 150 000 тг салынды.
Банкке
салынған осы ақша бір жылдан соң неше теңге болады? Жай проценттік өсім
формуласын пайдаланып есептейік.
Шешуі: Sn
)=240000. Жауабы: 240 000 тг
5-мысал: Банкке 8%-тік жылдық өсіммен 750 000 тг ақша салынды. Егер
банкке салынған осы ақша 3 жылдан соң алынса:
3)
жай проценттік өсімен неше теңге болады?
4)
күрделі проценттік өсімен неше теңге болады?
Шешуі:
1) Sn
=930 000 Жауабы: 930 000 тг
2) S
=944784 Жауабы:944784 тг
Мұндай есептердің қазіргі заман
талабына сай қажеттілігін
оқушыларға түсіндіру қажет.
Сонымен бірге мынадай да есептерді сабақ барысында кірістіріп
отырған тиімді.
6-мысал: Сұрақ белгісінің орнына
қандай сан сәйкес келетінін
анықтаңыз:
8
9
6
8
5
9
5
6
3
7
4
8
Шешуі: 5*9-4*8. Мұндай есептердегі амалдардың орнын түрлендіріп,
әртүрлі етіп беруге болады, қарапайым
болып көрінгенімен біраз
ойландырады.
6.1.-мысал: Бірлесіп орындалатын жұмысқа қатысты тақырыпты өткен
кезде мына есептердің берілуі орынды деп
ойлап оқушыларға қолданып
келемін: Арыстан бір қойды 2 сағатта, қасқыр 3 сағатта, ал ит 6 сағатта жей
алады. Олар барлығы жабылып осы қойды қанша сағатта жей алады?
Жауабы: 1 сағат. Осы есепке ұқсас есептер: Қасқыр қойды 6
сағат
жейді, ал одан жолбарыс екі есе, арыстан үш есе тез жейді. Үшеуі бірге қойды
қанша сағатта жейтінін анықтаңыз. Жауабы: 1 сағат.
Мына есептіде жиі кездестіруге болады.
7-мысал: Құрбақа тереңдігі 60 м құдыққа түсіп кетті. Бір күнде ол 18 м
жоғары көтеріледі де, сонан кейін 12 м төмен түседі. Сол орнында келесі күнге
42
27
?
208
дейін қалады. Келесі күні де осы қайталанады. Құрбақа неше күннен кейін
құдықтан шығады?
Шешуі: (60-18):(18-12)
Сонымен бірге адам жасының, отбасы мүшелерінің
жас шамаларына
байланысты есептер де кездеседі. Ондай есептерді теңдеу құру арқылы
шығаруға тура келеді.
Достарыңызбен бөлісу: 
