Екі лік са нау жүй есі – не гі зі не 2 са ны алын ған по зи ция лық
тү зі ліс бой ын ша құ рыл ған са нау жүй есі. Бұл са нау жүй есін де
тек екі таң ба 0 (нөл) жә не 1 ға на бо ла ды. 2 са ны 2-раз ряд тық
бір лі гі бо лып есеп те ле ді де, 10 («бір–нөл» деп оқы ла ды) тү рін де
жа зы ла ды. Ке ле сі раз ряд тың әр бір бір лі гі ал дың ғы раз ряд тан 2
есе ар тық бо ла ды, яғ ни осы бір лік тер 2, 4, 8, 16, ..., 2n, ... сан-
дар тіз бе гін құ ра ды.
Сегiздiк са нау жүй есi, яғ ни сегiздiк негiздеушi са нау
жү йесi, сегiз цифр дың кө мегiмен сан ды көр се тедi: 0, 1, 2, 3, 4,
5, 6, 7. Мы са лы, 356 са нын негiздеушi 8 қо сын ды сы түрiнде
жа зай ық:
356 = 3*8
2
+ 5*8
1
+ 6*8
0
.
Он ал ты лық са нау жүй есiнде сан ды жа зу үшiн он дық са нау
жүй есiнiң цифр ла ры 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 жә не жет пейт iн
ал ты цифр ды белгi леу үшiн он дық сан да ры ның мәнi 10, 11, 12,
13, 14, 15 бо ла тын сәй кес ла тын ал фа витiнiң ал ғаш қы үл кен
әрiптерi: A, B, C, D, E, F қол да ны ла ды. Сон дық тан он ал ты лық
сан дар да, мы са лы, 3Е5А түрi бо луы мүмкiн. Осы сан ды
негiздеушi 16 қо сын ды түрiнде жа зай ық:
3Е5А = 3*16
3
+ Е*16
2
+ 5*16
1
+ А*16
0
.
Санды он дық са нау жүй есiнен кез келген са нау жү йесiне
аудару үшiн, бастапқы сан ды, аударуға қажетті санау
жүйесінің негіздеушісіне бүтін санды бө лу қажет. Мұнда
қалдық пен бөліндіні ескеру керек. Себебі шыққан бөлiндi мәні
0-ге тең бол ған ша негіздеуішке бөлеміз. Содан кейін барлық
қалдықтарды керi ретпен жа зсақ, қажетті са нау жүй есі ндегі
санды аламыз.
АРМАН
-ПВ
баспасы
Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ
*
Книга предоставлена исключительно в образовательных целях
согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217
40
Мысалы:
37
10
?
2
103
10
?
8
419
10
?
16
_ 37
2
_103
8
_ 419
16
36 _18
2
96 _12 8
416 _26 16
1
18 _9
2
7
8 1
3
16 1
0
8
_ 4
2
4
10
1
4 _ 2
2
0
2
1
0
37
10
100101
2
103
10
147
8
419
10
1А3
16
Достарыңызбен бөлісу: |
