Г. К. Сатыбалдиева а в т о р л а р
жүктеу/скачать 9,38 Mb. Pdf көрінісі
|
| 9-тарау
БИОЛОГИЯ ПӘНІНІҢ ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ЖӘНЕ ГУМАНИТАРЛЫҚ ПӘНДЕР АРАСЫНДАҒЫ БАЙЛАНЫСЫ 9.1. Пәнара.іык банланыстарды калыпгастыру әдістері Биология пәнін окытудагы еи бір манызды принциптердің бі- рі пәнаралык байланысты паіідалану болып табылады. Бүл ғы- лыми-жаратылыстану пондсрінің жәме қоғамдық-уманитарлық циклдерінің жәнс жастарды енбекке баулуда білім берудіи ара- сындагы байланыстарды қамтамасыз етіп отырады. Бірак та мектеп мүғалімдері пәнаралык байланысты күнде- лікті оқыту жүмыстарына пайдалану ксзендсрінде коптеген киын- шылыккакездеседі.Оныңнсгізгісебебі понаралыкбайланысжай- лы ксрскті оку-одістемелік күралдардың жоқтығынан деп айтуға болады. Понаралык байланысты күнделікті сабак откізуде пайдалану биология пәнінің мүғалімінен теориялык білі.мінің теренділігін, жан-жактылыгын, эрудициясын, ізденімпаздыгын талап етсді. Биология пәиінің, осірссе адам анатомиясы, физиологиясы жоне гигиенасындагы коптеген зандылыкгар мен түсініктер бас ка пәндермен онын ішінде: физика, химия, география, медицина, экология, математика, т.б. ore тыгыз байланысты. Биология понін окытуда нәнаралык байланыстар бірнеше кызмет аткарады. Осыларга кыскаша жеке-жеке токталатын бол- сак. бірінші: методологиялық қызметі. Осы кызметке сүйене оты- рып, окуніыларға табигаттану. онын біртүтастыгы мен дамуына, диалетикалык-материалнстік кезкарасын калыптастыруга үлкен әсерін тнгізеді; екінші: окушыныц білімдік он-санасын калып- ♦ 195 тастыра отырып, опьщ бір жүйелігін, терсцділігін, самалы түр- де мецгеріп, алғырлығын дамытады. Бүл ретте пәиаралық бай- ланыстарды нгеруге мүмкіндік тутыза отырып, биологиялык дамыту күралы есебінде пайдаланады; үшінші: торбиелік кыз- мет. Понаралық байланыска сүйене отырып, білім берудегі по- литехникалык батытып іске асыруға көмек көрсетеді; тортінші: конструктивы кызметі. Осы кызметіне сүйене отырып, оқыту ма- териалдарынын мазмүнын, одісі мен үйымдастыру формаларын арггыруға комектеседі. Биологияныц курстарынан сабак беру үшін әрбір мүғалім, понаралык байланысты іс жүзіндс орындауы тиіс. Оиың озі бі- ренеше кезеинен түрады: 1) биологияның әрбір курсыпың және баска да пондсрдің басты тақырыптарының арасындаты пона- ралык байланыстармен талдай отырып, косымша әдебиеттерді іске асыру; 2) курстык және тақырыптық жоспарларды пайда- лана отырып, пәнаралык байланыска сабактың жоспарын күру; 3) нактылы сабактың такырыбы бойынша одістемелік тәсілдер, керскті күрал-жабдыктарды дайындау. т.б. Пәннің әрбір тарауларынын мазмүнына талдау жасап бөлген жон: а) бүрын окылған биологиянын баска курстарынан таныс тү- сініктсрге сүйене отырып, бай.таныстарын аныктау: ә) биолотиядан баска пондерден алынған таныс түсініктермен байланысын ашу; б) болашакта окылатын биология және баска да пәндерде кез- дссстін түсініктермен байланысын. жоспарын жасау. Пәнаралық байланысты іс жүзінде орындаута колданылатып методикалык тәсілдсрдіц барльны да окушылардың оз бстімен іздсніс кыз.метін арттыруға арналган. Енді «Адам жоне оиың ден- саулығы» жоне «Жалпы биология» пондерінің ішіндегі понара- лык байланыстарға жеке-жеке токталайык. 1. «Адам жоне оның дснсаулығы». Клетканың қүрылысы мсн кызметі, органдар жүйесі, олардың зволюпиялык дамуы, кыз- меттеріп рефлекторлы реітеу, организмнің бір түтастығы, олар- дың сырткы ортамен байланысы жайлы түсініктерді дамьпу үшін биолотияның бүрынғы курстарымсн байланыстыру керек. 9.1. іІәнаралык баііланыстарды калыитастыру әдістері Мүғалім окушылардың түсініктерін жинактап, адам және оііыц денсаудығы курсын окытқанда, осы курска тән анатомиялык. фи- зиологиялық жәпе гигиеналык түсініктердін шебсрлігімен шы- нықтырады. Сүйсктіц химиялык күрамы мен күрылысын окыту ксзінде 6-сыныпқа органикалық заттардағы карапайым су мен түздардыц касиеті туралы түсініктерге сүйенс отырып, оны орі карай кеңейтіп және терең түсінуге әсерін тигізеді. Ал буындар мен сүйектердіц қозғалу механизмдерін әңгімелегенде физика жүктеу/скачать 9,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|