Г. К. Сатыбалдиева а в т о р л а р
жүктеу/скачать 9,38 Mb. Pdf көрінісі
|
| Бесітиі кезеңде
Дарвиннін эволюшіялық теориясын толық- тырған қазіргі кезендегі эволюционнстикалык ен негізгі жетіс- тіктері: организмдердін түкым куалаушылығының және өзгер- гіштігінің моні; биологиялык түрдін табиғаты. оның күрделі популяниялық күрылымы және эво.тюциялык үдерістегі популя- циялардың рөлі: табиғи сүрыпталу гсориясының ілгерілеп дамы- тылуы зволюциялық үдсрістіц тетікгері жайлы түсініктердің гс- нетикалык дрейфтің және сонымен байланысгы күбылыстардың ашылуы.мен толыктырылуы филогенездін біріалай э.мпирикалық тожірибелік зандылыктары; органіпмдср эволюциясының нсгізғі түрлері жоне бағьптары мазмүндалады. Биологияда ғылымға катынас ндеологня.мен талас-тартыс- та ғылыми сенімді фактілерді көпшілікке арналған одебиеттер- де жоне көмекші оку қүралдарында кенінен таратудын маңызы зор. Мүндай акпараттын неі ізінс табиғат жоне коғам өміріндегі ен маньғзды күбылыстарды. осіресе мына мәселелерді: әлемнің күрылысы, жер бетінде тіршіліктін жоне адамнын шығу тегін, та- биғазлың жәнс коғамнып дамуына материазистік көзкарастыц дүрыстығын сендіретін биология, химия, физика, астрономия, пален го.тогия жэне де баска ғылымдар салаларындағы жетістік- терді қамту кажет. Курста ғылыми дүниетанымиың биологиялык негізін күратын органикалык дүииеніи даму зандары анықталды. Курстын айтылған ерекшеліктері түрғысынан көмекші күрал- дар материалдар 6-бөлімге топтастырылады. Біріпші бөлімде антик дүниедсгі жәнс орта ғасыр кезеңдсгі табиғат іуралы үғымдар сөз болды. Екімші болімде XVI-XVIII ғасрлардағы табиғат турады мете- физикадық үғымдардың мәні жоне Дарвинге дейінгі ксзеңде эво- люциялық идеялардың дамуы, яғни кыскаша биология ғылымы дамуының тарихи очеркі мазмүндалады. Үшінші болімде Дарвиннің эволюциялық ілімі түсіндіріледі жоне оныц бағалапуы беріледі. Төртінпіі бөлімде Дарвин теориясынын негізі жарыкка шык- кан, кейін биологиялык майданда орістегсн эволюцияның мате- риалистік теориясы үшін талас-тартыстың тарихы мәлімделеді. Бссінші бөлім органикалық дүние дамуының негізгі занды- лыктарын мазмүндауға арналған Алтыншы бөлімдс Дарвин ілімінің казіргі кездегі биология ғылымының жаңалықтары және жетістіктерінсн толыктырылын. ілгерілсп дамуы мазмүндалады. Аталған материалдарды меңгеру 10-11 сыныптарда мазмүн- далатын биология негіздеріне кажетті биолог мүғалімнің тэжіри- белік орекеттілігінің ғылыми базасын күрады Сонымен біргс жалпы білімділік орта мектеп мүғаліміне пән бойынша жоғары децгейдегі теориялык білімдерді сойкесті ка- былданған практикалык дағдылармен үйлестірілуіне катысты белгілі талапгар койылатынын ссте сақтау кажет. Ескеретін бір жайт, бірталай мектсптердің тәжірибесінде курстың корытынды болігі 2-сыныпта мүғалімнің лскциялык түсіндіруінен кейін ма- териалды окулык бойынша бекігумен шектелетіні жиі кезлеседі. Нәтижесінде, курсты окып үйрену дайын корытынлылар мен тұжырымдарды тиянақсыз кағидалык жаттауға айналады. Жал- пы білімділік орта мектепте биология негіздерін окытудын дүрыс койылуы кластық сабактардын табиғи жағлайы, ауыл шаруашы- лығы өндірісінде, мектептік оқу-тәжірибе орнында осімдіктер мен жануарларға жүргізілстін сыныптан тыс бакылау және тә- жірибе жүмыстарымен негіздік үйлесімділігін талап етеді. Бүл талап жоне ауылшаруашылык ондірісіне сәйкесті экскурсиялар (жоспарлы-максатты) үйымдастыру, окушылардын практикалык жүмыстарын жүргізу аркылы жүзеге асалы. Егер мсктептік бағ- дарламада көрсетілген экскурсиялардын жоне тожірибслік жү- мыстардың ец төменгі мөлшері орындалмаса, онда окушылар 192 ♦ 8-тарау. Мсктси біюлогиясынын тараулары. Мазмүны мсн... курстын мазмүнын жеткілікті тсрен меңгеріп жәпс қабылдаған білімдерін, тіпті. оте карапайым тәжірибелік моселелерді шешу- ге колдана алмайтын болады. Сондыктан курсты окыту үдерісінде мүғалім өзінің тәжірибе- лік іс-әрекетіне мүкият дайындалуы кажет. Осы мақсаттың жүзе- ге асуына жәрдемдесетін одіскерлік көмекші оку күральшда пон- нің нсгізгі такырыптары бойынша пропедсвтикалық мотіндер, мәтіндердің мазмүндарын сеидіретін кестелер мен сызбанүска- лар. суреттер окушылардың білімдерін бақылауға ариалғаи тест сүрактары, шешімді тапсырмалар, материалдардын түсініктілігін жеңілдететін ыкшамды создік қарастырылады жоне негізгі қо- сымша әдебиеттер тізімі бсріледі. Пысыктау сүрактары: 1. Мемлекеттік білім беру стандарты дегеніміз не? Од не үшін ксрск? 2. Окулыктын күрылымы мен мазмүндау принциптерін атаныз. 3. Линиялык. коішентрациялы. спиралды түрлеріне сипагтама жасаңыз. 4. Биология понінің мазмүнына талдау жасай отырып, срскшеліктерін көр- сетіңіз. 5. Пәнаралык байланыстарында кандай срскіледіктері бар. 8.5. Тіршіліктану ионінің ма.змүны мен күры.чымы... ♦ 193 |