Перколяция  (лат. аударғанда  percolatio — «сүзгіден өткізу»)

30
I тарay
1-сурет. Циркуляциялы экстрагенттің мацерационды бактын сызбанұскасы 
(түсіндірмесі мәтінде)
Экстракциялау әртүрлі конструкциялы перколятор-экстрактор 
ыдыстарында жүргізіледі (2-сурет). Олар цилиндрлі (а) және конус (б) 
тәрізді формалы, бу көйлегімен қапталған (в) және онсыз, төңкерілетін 
немесе өздігінен түсіруші болып келеді, тот баспайтын болаттан, алю- 
минийден, мыстан және баска да материалдардан жасалынады.
Перколятордың төменгі бөлігінде жалған бөлігі болады (1), оған 
фильтрлеуші материал (2) (кап тігетін мата, жібек мата және т.б.) және 
шикізат салынады.
Цилиндрлі перколяторлар шикізатты салу және түсіріп алу үшін 
колайлы, ал конустылар бірынғай экстракциялауды камтамасыз етеді.
2-сурет. Перколяторлы-экстрактор сызбанұскасы (түсіндірмесі мәтінде)

Экстракциялык, лрепараттардың жалпы сипапамасы
31
Перколяция әдісі жүйелі түрде үш түрлі саты бойымен жүреді: 
шикізатты суландыру (шикізаттын ісінуі), жібіту, перколяцияның өзі.
Суландыру
(ісінуі) перколятордан тыс ыдыста жүргізіледі. Ол үшін 
мацерациялык бак немесе баска да ыдыстар колданылады, яғни олар 
суланған шикізатты түсіруге ынғайлы болуы кажет. Суландыру үшін 
50-ден 100-ге экстрагентті шикізат массасына карай колданылады. 
Шикізатты араластырғаннан кейін 4 -5 сағатка жабык ыдыста 
калдырады. Бұл уакытта экстрагент өсімдік материалдары кесектерінін 
арасына және жасуша ішіне өтіп, шикізат ісінеді, көлемге үлғаяды. Сол 
кезде жасуша ішінде заттардың еруі басталады.
Өндіріс жағдайларында суландыру әрдайым жібіту сатысымен косы- 
лып өткізілуі мүмкін, егер де шикізат катты ісінуге кабілетті жағдай- 
ларда, суландыруды бас ыдыста жүргізеді, себебі шикізат көлемінін 
ұлғаюы перколяторда экстрагенттің еркін өтуін шектейді.
Жібіту
— перколяция сатысының екінші үдерісі.
Ісінген материалды перколятордын жалған төменгі жағына опти- 
малды тығыздыкпен, шикізатта ауа неғұрлым аз калатындай етіп сала- 
ды. Шикізат тапталып калатын болса, онда оны перколяторға кабаттап 
салады, ал перколятордың өздері елеуіш тәрізді арнайы төсемдермен 
жабдыкталады. Өсімдік материалын үстінгі жағынан матамен жауып, 
материал калкып, көтеріліп кетпеу үшін тесік дискімен бастырылады. 
Капшыктын жоғары жағынан жүкті салады. Шикізатка экстрагентті 
кұяды. Таза экстрагентті «айна» пайда болғанға дейін кұяды, экстра- 
генттін калындығы 30-40 мм және 24 сағат бойы (тез экстракция- 
ланатын шикізат үшін) немесе 48 сағат (киын экстракцияланатын 
шикізаттар үшін)жібітіледі, бұл шикізатка ауа кіріп кетпеуіне ыкпалын 
тигізеді. Кейбір заттар үшін шикізаттың түріне жібіту уакытына карай 
кыскаруы мүмкін.

жүктеу/скачать 9,64 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: