Біреулері симетрия осі бойынша тура үзілістер жасаса (Hpa I, Ssp I), басқалары жылжытып саты тәрізді кеседі (Pst I).
Бірінші жағдайда жабысқақ емес ("тупые") ұштар қалыптастырса екінші жағдайда жабысқақ ("липкие") ұштар қалыптастырады және олар бір-біріне комплементарлы үзындығы 4 нуклеотид аймақтарынан тұрады. Осындай бөлшектер рекомбинанты ДНҚ құрастыру үшін қолайлы.
1 сурет
ІІ. Рестриктазалар
Рестриктазаларды 3 негізгі классқа бөледі.
1 –ші класс рестриктазалары ерікті жерлерде үзінділер жасайды. Мысалы осы класқа жататын ЕсоК (Escherichia coli К12) рестриктазасы арнайы тізбекті танып 400-700 арақашықтықта кеседі.
2 –ші класс рестриктазалары (мысалы EcoRI) үзындығы 4-8 нуклеотидтер жұбынан тұратын полиндромды тізбекті таниды және сол жерде кеседі. (шалаш типті) EcoRI гексо (6) нулеотитті тізбекті танып жабысқақ түптерді қалыптастырып кеседі, ол А мен G арасын кеседі.
3 – ші класс рестриктазалары ұзындығы 5-6 нуклеотидтер жұптарын танып ДНҚ-ны тану сайтына 24-27 арақашықтығында кеседі.
ІІІ. ДНК-лигаза
Лигаза (лат. ligāre — тігу, біріктіру) әртүрлі молекулалардың (белоктардың, нуклеин қышқылының, пептидтердің т. б.) бір-бірімен қосылуына катынасатын ферменттер тобы. Табиғатта кең тараған, ақуыздарды, липидтерді, көмірсуларды түзуде үлкен роль аткарады. 100-ден астам лигазалар белгілі. Кейінгі кезде олар нуклеин қышқылдарын «тігу» үшін биотехнология саласында айрықша қолданылып жүр. Олар өзгеше биологиялық қасиетке ие жаңа ген жасауда да өз орнын алады.
ДНҚ-лигаза — қос тізбекті ДНҚ-ның біреуі үзіліп қалғанда фосфодиэфир байланысты 5’- фосфорилді және 3’- гидроксиліді топтар арасында қалыптастырып, үзілген жерді "тігеді. Осы байланысты қалыптастыру үшін лигазалар АТФ-тің пирофосфарилді байланысының гидролиз энергиясын қолданады. Ең кен тараған қол жетімді комерциялық фермент ол Т4 бактериофагінің ДНҚ-лигазасы.
