Гидрология рубержка
Су объектісінің гидрологиялық сипаттамалары жəне
жүктеу/скачать 180,29 Kb. Pdf көрінісі
|
Гидрология рубержка
| 31. Су объектісінің гидрологиялық сипаттамалары жəне
гидрологиялық жағдайы. Су объектілерінің режимдерін сипаттайтын бірнеше гидрологиялық сипаттамалары бар: 1. Су режимінің сипаттамасы: судың көлемі мен деңгейі, ағынның жылдамдығы (секундына м), жұмсалған судың мөлшері, белгілі бір уақыт аралығында судың ағуы (шаршы метрге), түбінің беткейінің көлбеуі. 2. Жылу беру режимінің параметрлері: қардың, судың, сондай-ақ мұздың температурасы, жылу мөлшері немесе белгілі бір уақыт ішінде жылудың ағуы. 3. Мұз режимінің параметрлері: мұз режимінің белгілі бір фазаларының басталу аралығы, мұз көлемін өлшеу, мұздың жанасуы жəне т. б. 4. Шөгінділердің параметрлері: судағы заттардың мөлшері немесе бұлыңғырлықты тексеру, шөгінділерді еріту, мөлшері бойынша сұрыптау. 5. Резервуардың пішіні мен көлемінің параметрлері: ұзындығы. ені т. б. Су объектілерін жəне олардың режимін сипаттау үшін гидрологиялық сипаттамалар қолданылады: 1) морфометриялық, яғни өлшемге байланысты жəне нысандардың пішіні (ауданы, ұзындығы, ені, тереңдігі жəне т. б.); 2) нақты гидрологиялық, сипаттайтын су мөлшері жəне оның қозғалысы (су деңгейі мен шығыны, ағын жылдамдығы); 3) гидрофизикалық, физикалық сипатталатын судың қасиеттері (температура, мұздың қалыңдығы, тығыздығы жəне т. б.); 4) гидрохимиялық (минералдану, концентрация жеке иондар); 5) гидробиологиялық (Тірілердің құрамы мен саны организмдер, биомасса жəне т. б.) 6) хронологиялық (басталу күндері жəне ұзақтығы, гидрологиялық құбылыстар). Су объектісінің гидрологиялық жағдайы белгілі бір жерде жəне белгілі бір уақытта белгілі бір су қоймасының гидрологиялық параметрлерінің қатынасын анықтайды. Бірнеше ай бойы ұзақ бақылау кезінде кейбір өзгерістерді байқауға болады. Мысалы, гидрологиялық сипаттамалардың өзгеруінен популяцияны көруге болады. Бұл гидрологиялық режим деп аталады. Гидрологиялық режим-бұл белгілі климаттың аналогы. Гидрологиялық сипаттамалар уақыт бойынша да өзгереді жəне мұндай өзгерістер əртүрлі масштабта болуы мүмкін. Мысалы, өзгерістер ғасырлар бойы болатын ғасырлық; өзгергіштік бұл бірнеше жыл ішінде, жыл бойына өзгергіштік немесе маусымдық, сондай-ақ күнделікті. Өзгерістердің негізгі себебі-климат, жыл мезгілдерінің өзгеруі, атмосфераның өзгеруі, су қоймасының бетіндегі толқындар, Жер шарының ось бойынша айналуы. Су объектісінің гидрологиялық режимі таңқаларлық емес, бірақ бұл су объектісіне қатысты немесе оның басқа объектілермен, атмосферамен, литосферамен, гидросферамен байланысын сипаттайтын күшті процестердің сыртқы көрінісі ғана. Су объектісінің гидрологиялық жағдайы-бұл белгілі бір жерде жəне белгілі бір уақытта берілген су объектісінің гидрологиялық сипаттамаларының жиынтығы. Атмосфераға қатысты ауа-райына ұқсас су объектісінің гидрологиялық жағдайы тұрақты кеңістіктік-уақыттық өзгерістерге ұшырайды. Бұл көптеген факторларға байланысты жəне су объектісінде болатын процестердің сипатымен, оның басқа су объектілерімен, атмосферамен, литосферамен, экономикалық қызметтің əсерімен жəне т.б. осы процестер мен байланыстардың күрделілігі мен көп факторлылығына, олардың табиғатын жеткіліксіз білуіне байланысты су объектісінің гидрологиялық жағдайы көбінесе гидрологиялық сипаттамалардың өзгеруінің ықтималдық заңдары тұрғысынан қарастырылады. жүктеу/скачать 180,29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|