Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары

55 

6 

2

2 

4

y 

3

2 



x
2

4
x 

60

, 
4

y 

3

2 




x 

2

2 

64

, 

x 

2

2 

4

y 

3

2 

64, 

x 

2

2 
64 

y 

3

2 
16 

1. 
Алынған теңдеу центрі С(-2;3) нүктесінде жататын, жарты осьтері a=8, 
b=4 болатын эллипстің канондық теңдеуін береді [2]. 
3.
Гипербола 
A

6;3

нүктесі арқылы өтіп, 
9
x 

2
y 

15 

0 
түзуін жанайды. 
Осы гиперболаның осьтері координата осьтерімен сәйкес келетін жағдайда 
оның теңдеуін жазыңыз. 
Шешуі. Берілген А нүктесі гипербола бойында жатқандықтан оның 
координаталары гипербола теңдеуін қанағаттандырады. А нүктесінің 
координаталарын гиперболаның канондық теңдеуіне қоямыз: 
3
2 
6 9 
a
2 

b
2 

1, 
a
2 

b
2 

1. 
Жалпы теңдеумен берілген түзуді, бұрыштық коффициенттері арқылы 
жазамыз 
y 


9 
x 

15 
, 
k 


9 
, 
m 

15 
. 
2 
2 
2 
2 
Алынған мәндерді орындарына қою арқылы келесі теңдеуді аламыз: 

9 

2

15 

2
81 
225 


a
2

b
2



, 
a
2

b
2

. 

2 


2 

4 
4 
Теңдеулер жүйесін құрамыз: 

6 
9 

a
2 
b
2 

81 

1, 
225 


4
a
2

b
2

. 
4 
Теңдеулер жүйесін шешу нәтижесінде екі гипербола теңдеуін аламыз: 
x
2 

y
2 

x
2 

y
2 





5 
45 
1, 
10
3 
45 
1. 
4 
4.
Қашықтығы 60 м, биіктігі 12 м болатын темір жол көпірінің аркасы 
парабола тәрізді. Оның ұштарынан 15 м қашықтықта орналасқан арканың 
бүйірлік тіректерінің биіктігін анықтаңыз. 
Шешуі. Параболаның канондық теңдеуін қолданамыз: 
x
2


2 
py 
30 
2


2 
p 



12 

, 
p 

37,5, 
x
2


75 
y
. 
15
2


75 



h 

, 
h
2 

3, 
h
1 

12 

3 

9 


56 
Пайдаланған әдебиеттер: 
1.
Ефимов Н.В. Краткий курс аналитической геометри.-М.: ФИЗМАТЛИТ, 2014. 
2.
Деменева Н. В. Аналитическая геометрия. Кривые второго порядка : учебное 
пособие. – Пермь: ИПЦ Прокростъ, 2019. 
ХИМИЯ ПӘНІНЕН СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТАРДЫ 
ҰЙЫМДАСТЫРУДА ОЙЫН ӘДІСІНІҢ ОҚУШЫҒА ӘСЕРІН 
ҚАРАПАЙЫМ САБАҚПЕН САЛЫСТЫРЫП ЗЕРТТЕУ 
 
Айбек Жайдарман 
Химия білім беру бағдарламасының 2 курс студенті 
Ы.Алтынсарин атындағы Арқалық педагогикалық институты 
Ғылыми жетекші: магистр, оқытушы Ахатова С.Ж 
Аннотация. 
В статье проанализированы плюсы и минусы игрового занятия. 
Сравнивались виды уроков традиционного урока и дидактической игры. 
Ключевые слова: 
игровой урок, традиционный урок, дидактическая игра. 
Annotation. 
The article analyzes the pros and cons of a game lesson. The types of lessons of 
the traditional lesson and the didactic game were compared. 
Key words: 
game lesson, traditional lesson, didactic game. 
Ойын сабақтың артықтышылықтары: сабақ барысында оқушыларға ойын 
техникасы, әрине, жақсы жағынан әсер етеді. Оқушылар пәнді оқу үдерісіне 
тартылады, көбінесе өз білімдерін тәжірибеде қолдана алады немесе оқулықта 
жазылған белгілі бір тұжырымдарды өз бетінше түсіне алады. Егер ойын ұзақ 
уақытқа есептелген және бірнеше кезеңдерді қамтыса, оқушылар сюжеттің 
жалғасуын білу үшін сабаққа асығады. Жалпы алғанда, эмоциялық сезімдер 
(жақсы жауап үшін қуаныш, жауаптың дұрыстығы үшін қобалжу, ұтылып 
қалуға қорқу) материалды есте сақтауды жеңілдетеді және оқуға деген ынтасын 
арттырады. 
Ойын сабақтың кемшіліктері: жоғарыда аталған барлық қасиеттерге ие 
ойындарды жасау үшін мұғалім көп күш пен уақытты жұмсауға тиіс.Ал сапалы 
ойын жақсы сюжетті ойластыруды, ережелерді нақты аудиторияға бейімдеуді, 
ойын 
артефактілерін 
(карталар, 
карточкалар, 
фишкалар, 
жүлделер, 
бейнероликтер) әзірлеуді талап етеді. 

57 
Сонымен қатар, кемшіліктерге оқу үрдісі шеңберінде уақыттың 
жетіспеушілігін де жатқызуға болады. Сабақтың 40 минуты нәтижелерді талдау 
арқылы толық ойын өткізуге мүмкіндік бермейді (ұсынылатын ойын ұзақтығы 
— 1,5-2 сағатты талап етеді). 
Дәстүрлі сабақ өтудің артықшылықтары: мұғалім тек қана берілген 
сабақты оқып, мысалдар келтіріп дайындалады. Оның ең негізгі қажетті құралы 
тақта мен бор. Қосымша карталар, бейнематериалдарды, жазбаларды қажет 
етпейді. Ал осы сабақ өту формасының ең үлкен кемшілігі сыныптың барлығын 
қамтып үлгермеуі. Сабақ соңында қорытындылау мақсатында қойылған сұрақ 
болсын, үй тапсырмасына жауап беру кезеңінде болсын толық сыныпты 
мұғалім қамтып шыға алмайды. Барлық оқушыны бағалау үшін уақытты 
үнемдеу мақсатында мұғалім тек тестілеу жүргізе алады. 
Жоғарыда келтірілген салыстырулардан ойын техникасы күйінде 
жүргізілген дидактикалық сабақтың тиімділігі жоғары екендігін анықтадым. 
Тек қана үздік неме үлгерімі жақсы оқушылардан ғана емес, үлгерімі нашар 
оқушылар да атсалысуы үшін сабақ басталғанда топ басшыларына жауап 
беретін топ мүшелері қайталанбасын деген тапсырма берілді. Бұған көз жеткізу 
мақсатында екі түрлі өткен сабақты салыстырдым. Біріншісі, «Қышқылдар. 
Олардың қасиеттері. Қолданылуы» тақырыбында өткен дәстүрлі сабақ 
формасы. Екіншісі зерттеу жұмысында келтірілген «Бейорганикалық 
қосылыстардың кластары» тақырыбына қатысты «Шыңға шығу» қорытынды 
ойын сабағы. Зерттеу қорытындысының нақтылығы үшін екі түрлі сабақты да 8 
«Ә» сыныбына жүргізілді. 
Ойын сабақты жүргізу барысында 17 оқушының 8-і 5, ал қалған 9-ы 4 
деген баға алды. 
Мұнда сабаққа қатысқан оқушылардың жалпы саны 17 екенін ескерсек, 
сыныптың орташа балы 4, 47 шығады. 
Дәстүрлі сабақты жүргізу барысында 17 оқушының 3-і 5, 4-і 4, ал 1-і 3 
деген баға алды. Сыныптың үлгерімін арнайы есептегіш көмегімен есептеп, 
келесі 1-суреттегі деректерді аламыз. 
Дәстүрлі сабақ өту барысында әдетте, жауап беретін оқушылар үздік 
оқитындар немесе үлгерімі орташа оқушылар. Ал үлгерімі нашар деңгейдегі 
оқушылар белсенділік танытпауға тырысады. Сабақ сұрағанда нашар жауап 
береді, немесе мүлдем жауап қатпайды. Сондықтан үлгерім деңгейі де төмен 
болады. Бұл сабақ кезінде сыныпта жауап берген оқушылардың үлгерім деңгейі 
4,25 құрағанымен, бүкіл сыныптың үлгерімі 2 балға тең. Оның себебі, 
оқушылардың барлығы үй жұмысына жауап берген жоқ. Ал дидактикалық 
ойын сабағын өту барысында топтарға бөлінгендіктен, топтың алған бағасы сол 
топ мүшелерніе де қойылды. 
Ал дидактикалық ойын сабағын өту барысында топтарға бөлінгендіктен, 
топтың алған бағасы сол топ мүшелерніе де қойылды. Ал топты алға тартып, 
жақсы баға алу мақсатында топ мүшелерінің барлығы дерлік сабаққа белсенді 
түрді атсалысты. Сондықтан да үлгерімдері де жоғары болды. 

58 
1-сурет. Дидактикалық ойын және дәстүрлі сабақ түрлерін салыстыру 
Зерттеу жүргізу барысында белсенді дидактикалық ойын сабағын 
жүргізудің дәстүрлі сабақ өтуге қарағанда тиімділігі жоғары екендігіне 
осылайша көз жеткіздік 
Сабақ тақырыптың барлық кезеңдерін, мақсаттарын, құрылымын және 
схемасын егжей-тегжейлі ойластыруды қажет ететін, біртұтас жұмыс істейтін 
жүйе. Кез келген сабақ оқу іс-әрекетінің түрлерін жетілдіруді, жаңғыртуды 
қажет етеді. Сабақ әр түрлі болған сайын мұғалім мен оқушылар үшін қызықты. 
Техникалық құралдарды пайдалану, әдістемелер мен ұсынымдарды 
пайдалану сапалы сабақ өткізуге мүмкіндік береді, алайда ешқандай техника, 
ешқандай әдістемелер, егер мұғалім жалпы тілді, оқушылармен ортақ 
қызығушылықты таппаса, оларға үлгі бола алмаса, нәтиже бермейді. 
Бұл жұмыста сабақты оқыту формасы ретінде дидактикалық ойын сабағы 
қарастырды. 
Сабақ оқытудың кең тараған түрі, бірақ сабақ түрлері мүмкіндігінше әр 
түрлі болуы керек. Сабақтың барлық түрлерінің өзара әрекет ету механизмдерін 
және олардың оқушыларды тәрбиелеу мен дамытудағы маңызын, сондай-ақ 
сабақта ең заманауи технологияларды қолдану сабақты қызықты және сапалы 
етеді. 
Осылайша, белгіленген талаптарды орындау кезінде ғана сабақ оқытудың 
ең тиімді нысаны мәртебесіне ие болады және өз миссиясын жүзеге асырады. 
Дидактикалық 
материал 
оқу 
үрдісінде 
кейбір 
тақырыптарды 
толықтыратын арнайы оқу құралдарының ерекше түрі болып табылады. 
Дидактикалық материал оқушыларға танымдық қабілеттерін дамытуға, 
тапсырманы өз бетінше орындауға мүмкіндік береді. 
Дидактикалық материал түрлерінің ішінде келесілерді пайдаландық: 
презентациялар, оқыту ойындары, суреттер, кестелер, карточкалар, контурлық 
карталар және т. б. 
Бұл жұмыста дидактикалық материал түрлі тапсырмалардан тұрады, ол 
қызықты әрі танымды химия сабағын ұйымдастыруға және өткізуге 
көмектеседі. 
120%
100%
80%
60%
40%
20%
0%
100%

жүктеу/скачать 9,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: