Халықаралық Ғылыми-тәжірибелік конференцияның ЕҢбектері

185 
 
Қазақстан  Республикасының  халық  суретшісі,  Қазақстан  Республикасының  суретшілер   
Академиясының мҥшесі, Қазақстан Республикасына еңбегі сіңген ӛнер қайраткері, "Тарлан"  сыйлығының 
лауреаты  Гулфайрус  Мансурқызы  Исмаилова  1929  жылы  15  желтоқсанда  Алматы  қаласында  дҥниеге 
келген. Әкесі - Қонарбаев Таңсықбай әлеуметтік қамсыздандыру Министрлігінің қызметкері болса, анасы  - 
Миралимова Қайырниса ҥй шаруасындағы кісі болған. Туылған кезде қойылған аты  -  Қонарбаева Кҥлпаш 
Таңсыкбайқызы. Әкесінен кішкентайынан айырылған ол Мансур Исмаиловтың тәрбиесінде болып, оның бес 
баласының ҥлкені болады.  Осындай ҥлкен отбасынан  шығып,  қиындықтарды жеңе  отырып,  кҥш-жігерінің 
арқасында  әлемдік  ӛнерге  қол  жеткізе  алды.  Ӛзінің  суретшілік  тағдырын  ол  Абрам    Маркович 
Черкасскийдің ҥйімен кӛрші тҧруы ҥлкен әсер етті.   
Гулфайрус  Мансурқызы  Исмаилова  1944  жылы  Н.В.  Гоголь  атындағы  кӛркемсурет  училищесіндегі 
кескіндеме ӛнерінің профессоры А.М.Черкасскийдің класына оқуға тҥседі. Бҧл жерде кӛркемдік білімділігін 
шыңдаумен қатар, ол тҥр мен тҥсті сондай бір сезімталдықпен шығармашылық негізде қабылдауды ҥйрене 
отырып,  нәзік  бояулардың  қҧбылуын,  адам  тәнінің  сҧлулығын,  қоршаған  әлемнің  тҥрлері  мен  тҥстерін 
талғаммен  қабылдауға  талпынды.    Ол  мектепте  оқып  жҥрген  кезінің  ӛзінде-ақ  кӛп  нәрсеге  еліктеуден 
тынбайтын,  сол  кездің  ӛзінде  пионерлер  ҥйіндегі  драмалық,  бейнелеу,  хор  және  хореографиялық 
ҥйірмелерге қатысып болашақтағы ӛзінің әсем де сҧлу әлемін жасауға негіз қалады [1].  
1949  жылы    училищені  бітіріп,  бір  жылдан  соң  Ленинградтағы  кескіндеме,  мҥсін  және  сәулет 
Академиясының  театр-декорация  бӛліміне  оқуға  тҥсіп,  1956  жылы  бітіріп  шығады.  В  Ленинградқа  оқуға 
бару себебі бір әке жолымен еді. Революцияға дейін әкесі Санкт–Петербург университетінде білім алған, ал  
1932 жылы халық жауы ретінде репрессияға ҧшырайды.  
Ленинградта болған кезде, ол эрмитажда жинақталған бейнелеу ӛнерінің ҧлы туындыларымен жақын 
таныса  отырып,  олардың  композициясы  мен  колоритінің  заңдылықтарын  ашып,  зерттеді.  Ол  Ленинградқа 
оқуға  Жаңатай  Шәрденов,  Кәміл  Шаяхметов,  Сабур  Мәмбеев,  Қанафия  Телжанов  сияқты  талантты 
жастармен келді. 
Сол  академияда  ӛзінің  болашақ  жары  Е.М.  Сидоркинге  жолықты.  Ҥшінші  курста  ешкімге  айтпай 
екеуі ҥйленеді. Ол Гулфайрусқа деген махаббаты арқылы Қазақстанды да, қазақ мәдениетін де сҥйе білді.   
1956  жылы  Алматыға  келіп  ӛзінің  оқыған  кӛркемӛнер  училищесінде  сабақ  береді.  Бірақ  ол  ӛзін 
педагог  ретінде  сезінбеді,  сондықтан  ол  сол  кезде  «Ботагӛз»  фильмінің  басты  роліне  шақырылғандықтан 
педагогтік қызметін тоқтатады.     
1971  жылдан  Абай  атындағы  Мемлекеттік  академиялық  опера  және  балет  театрында  бас  суретші-
қоюшы  болып  16  жыл  қызмет  атқарды  және  сахнада  28  спектаклдің  кӛркемдік  жағын  әсемдеді.  Оның 
тікелей  қатысуымен  Е.  Брусиловскийдің  қойылымындағы    «Ер-Тарғын»  операсына,  С.  Мухамеджановтың 
«Жҧмбақ-қыз»,  Д.  Пуччинидің  «Чио-Чио-Сан»,  Е.  Рахмадиевтың  «Алпамыс»,  Россинидің  «Севиль  
цирюльникі», Н.А. Римского-Корсаковтің «Патша қалыңдығы», П. Чайковскийдің «Иоланта», Дж. Вердидің 
«Риголетто»,    Ғ.Мусреповтің  Қозы-Кӛрпеш  и  Баян-Сҧлу»  драмасына;  Б.  Астафьевтің  «Бахшасарай  фон-
таны»  балетіне, П.Чайковскийдің «Аққу қӛлі», И. Штраустің «Петербургпен қоштасу» және тағы басқа осы 
сияқты қойылымдардың премьералары, эскисдері мен костюмдері  жасалынды.   
1960-70  жылдары  Исмаилованың  шығармашылығында  портреттік  тақырыпты  кеңейту  кезеңі  болды. 
100-ден аса портреттік және кескіндемелік  туындылардың авторы болды. Осы кезеңдегі еңбектерін атасақ, 
олар  –  Ақтоқты  роліндегі  әнші  және  әртіс  Шолпан  Жандарбекованың  (1960),  Қыз  Жібек  рӛліндегі  Кҥләш 
Бәйсейітованың  (1962)  және  қазақ  вальсін  орындаушы  Шара  Жиенқҧлованың  Дина  Нҧпеисованың 
(1965),Ә.Қастеевтің  (1967),  М.Әуэзовтің,  С.Мҧкановтің  (1969);  триптихтер  «Халық  шебері»  (1967), 
«Автопортрет  жанҧяммен»  (1978)    және  тағы  басқа  сурет  портреттері.  Бҧлар  суретшінің  кино  және  театр 
ӛнерінде  ҥлкен тәжірибесінің бар екендігін кӛрсетеді. Кескіндеме мәнерінің еркіндігі, кеңдігі, бояулардың 
сәнділігі,    кейіпкерлерінің  белсенді,  сезімталдық  сипаты  бҧл  туындыларды  қайталанбас  шығармалар 
қатарына қосады. 
С.  Ходжиковтің  «Кыз-Жібек»  фильмінің  суретші-қоюшысы  болды,    осы  фильмнің    кӛркемдік 
жағынан Бҥкілодақтық Ҥ кинофестивалде бас жҥлдеге ие болды.  
Толық метражды  кӛркем фильмдердің жетеуіне  тҥсті,  олар:  «Алитет  тауға  кетеді» (1950),  «Сол бір 
тҥнде» (1960), «Ботагӛз» (1958), «Қыз-Жібек» (1970), « Алаңдаушылық кезең Возраст тревог» (1971) 
 
Ресей, Германия, Англия, Югославия, Италия, Испания, Жапония, Бельгия, Швейцария, Франция, Ҥндістан, 
Германия, Чехо-словакия, Дания елдерінде ӛткен кӛрмелерге қатысты.  
Суретшінің    кӛптеген    еңбектері  Ә.Қастеев  атындағы  Мемлекеттік  ӛнер  мҧражайы  қоры  мен  
кӛркемсурет    дирекциясында  және  дҥние  жҥзіндегі  мҧражайлар  мен  жеке  жинақшылардың  иелігінде 
сақтаулы. Бір ғана мысал, оның сегіз жҧмысын Француз елшісі  сатып алды және оны ӛз отанына алып кетті. 
Гулфайрус  Мансурқызы  Исмаилов  5  мамыр,  2013  жылы  дҥниеден  ӛтті.  Г.Исмаилованың  еңбектері 
Қазақстан бейнелеу ӛнері тарихының жарқын беттерінің бірі болып саналады.  
Қазақстан  Республикасының  халық  суретшісі,  Қазақстан  Республикасы  Ш.Уалиханов  атындағы 
сыйлықтың  лауреаты  «Қҧрмет  белгісі»,  «Еңбек  Қызыл  Ту»  ордендерінің  кавалері  Айша  Ғарифқызы 
Ғалымбаеваның  шығармашылық  жолы  да  ӛзіндік  ерекшеліктерімен  кӛрінеді.  Айша  Ғалымбаева  қазақ 
қыздарының  ішінен  шыққан  тҧңғыш  суретші  қыз.  1917  жылы  29  желтоқсанда  Алматы  облысы,  Есік 
қаласында дҥниеге келген. 1943 жылы Алматы кӛркемӛнер училищесін бітірген соң, 1949 жылы Мәскеудегі 

186 
 
Бҥкілодақтық  Мемлекеттік  кинематография  институтында  суретші-кӛркемдеуші  деген  мамандық  алып 
шығады.  А.  Ғалымбаеваның  шығармашылығының  ӛзекті  арқауы  –  отбасы,  шаңырақтың  берекісі  болған 
қазақ  әйелінің  бейнесі.  Сонымен  бірге,  ол  кескіндеме  ӛнерінің  кӛптеген  жанырларында  сурет,  портрет, 
пейсаж,  натюрморттар  салды.  А.  Ғалымбаеваның    сҥйікті  типаждары  –  аққҧба  сҧлу  мен  мейірімді, 
қамқоршы,  дана  апа-әжелер.  Ҧрпақ  байланысы  мен  салт-дәстҥрдің  сақталуын  мақҧлдай  тҥскендей  кӛрініс 
беретін бҧл екі бейне 1967 жылы салған «Кеседегі қымыз» еңбегінде бір жерден орын алған.  
А.Ғалымбаеваның шығармашылығында әртҥрлі сюжетке қҧрылған тақырыптық суреттер де айрықшы 
орын  алды.  Атап  айтсақ      ―Дәмді  шәй‖,  «Қазақстан  әндері»,  «Шопан  қыздар  бригадасы»,  «Шопан  таңы», 
«Қостанай берекесі»,  «Қуанышты кҥн», «Біз заманымызбен бақыттымыз». Бҧл еңбектер кӛрерменді табиғат 
кӛріністерінен лирикалық толғау тудырып, тҧнық поэзияға бӛлейтіндей әсермен тартады.   
Айша  Ғалымбаева  кескіндемеші-суретші  ғана  емес,  сонымен  қатар  киносуретші  де  болған.  «Абай 
әндері» фильмінің сюжеті бойынша қызықты шығармалар жазды.   
А.Ғалымбаева халықтың тҧрмыс-тіршілігін, қолӛнерін ғана емес,  ән-кҥй, аңыз, ертегілерінде біледі. 
Қазақ би ӛнеріне арнап костюм ҥлгілерін жасаған. Ол шәкірт тәрбиелеген ҧстаз есебінде де белгілі, кӛптеген 
жылдар бойы Алматы Кӛркемсурет училищесінде, Абай атындағы Қазақ педагогикалық институтында сурет 
ӛнерінен  сабақ  берді.  А.Ғалымбаева  Кеңес  дәуірі  кезінде  шет  елдермен  достық  және  мәдени  байланыс 
қоғамының  мҥшесі  болған  [2].  Кӛптеген  еңбектері  еліміздегі  мҧражайлар  мен  кӛптеген  елдердегі 
жинақшылардың иелігінде сақтаулы.   
Бейнелеу  ӛнері  саласындағы  келесі,  жоғарыда  атап  ӛткен  орта  буын  ӛкілдері  1960-1980    жылдар 
аралығына жатады. Бҧл кездегі суретші қыздар аға буынды толғандырған тақырыптарға кӛңіл бӛле отырып, 
ӛз  шығармаларындағы  ізденістерге  ӛзгеше  мән  бере  білді.  Ӛз  еңбектеріндегі  алған  тақырыптарының 
мазмҧнын  жинақтап,  қорытындылауға  ҧмтылып,  сызықтың,  ырғақ  пен  тҥстердің  сәнділігіне  кӛп  қӛңіл 
бӛлгендіктері және Батыс Европа мен Шығыс ӛнері дәстҥрлерін пайдалану байқалады. Бҧл   суретшілердің  
еңбектері дҥние жҥзіндегі ӛтіп жатқан кӛптеген кӛрмелерге қойылып, ӛз бағасын алуда [3,4]. 
 Лиза  Калимованың  еңбектері  Махамбет  Ӛтемісҧлының  туған  жерінде  ӛткен  200  жылдық  тойына 
арнап жасаған биіктігі екі метрлік «Махамбет  Қараойда» деген гобелендік еңбегін атап ӛтпеске болмайды.  
Ол еңбекті кӛрермен қауым ҥлкен ризашылық кӛңілмен қабылдады.  Бҧл еңбек Ресей қалаларымен басқа да 
шет мемлекеттердің кӛптеген кӛрмелерінде кӛрсетілді.   
Лизаның  Франциядағы  Дижон  қаласында    ӛткен  кӛрмеге  қойған    барлық  енбектері,  атап  айтсақ  - 
сырмақ,  гобелендік  жҧмыстары,  текемет,  кішкентай  сувенирлері  тҥгелімен  сатылып,  ҥлкен  қҧрметке  ие 
болды.  Кескіндеме  ӛнерінің  шығармашылық  кешіне  ҧсынған  З.  Тҥсіпованың      «Қаратауға  жол»,  «Кешкі 
әуен» атты еңбектеріне қарай отырып, Мәскеулік сыншылардың берген бағасы бойынша « ол ӛте қарапайым 
және нәзік сәттердің сҧлулығын ерекше шеберлікпен   кӛрсете білетін суретші». Ашық та қанық тҥстермен 
ерекшеленетін «Қҧрбылар» атты еңбегі Лихтенштейндегі «Юнайтид Компаниз» Ассоцациясы президентінің 
жинағында  сақтаулы.  1990  жылы  Зейнеп  Мозамбикте,  Оңтҥстік  Кореяда,  1992  жылы    Анкарада  ӛткен 
кӛрмелерге катысып, бҧл  жерлердің табиғаты мен адамдарының бейнесі, ӛмір салты ҥлкен әсер қалдырып, 
шығармашылығы мен жазу мәнеріне ӛзгерістер енгізді [5].    
Қазақстан  бейнелеу  ӛнерінің  кәзіргі  кезеңі  мемлекет  тарихындағы  ерекше  уақыт  –  Қазақстанның 
тәуелсіздікке  қолы  жетіп,  жалпы  адамзат  дамуының  барлық  саласындағы  жеке,  ӛз  орны  мен  бағытын 
табудағы  ізденіс  кезеңі.  Жас  буын  суретшілердің  еңбектеріндегі  кәзіргі  кезеңнің  кҥрделі  де  мәңгілік 
мәселелері адамзат қҧндылығының арқатынысында танылды. Ҥлкен жарыстарда жҥлделерге ие болып, топ 
жарып,  кӛзге  тҥсіп  жҥрген  жас  суретші  қыздарымыз  баршылық.  Атап  айтсақ:  Сҥлейменова  Сәуле 
Темірқызы,  (1970),  Нҧрпейісова  Ботагӛз  (1959), Раушан  Аспандиярова  (1969),  Менлібаева  Алмагҥл  (1969) 
және тағы басқалар. АҚШ азаматы, кәсіпкер Ричард Спунер 25 жылдай уақыттан бері кескіндеме, графика 
саласында ӛзінің  жеке жинағын жалғастыруда. Оның жинағының біраз бӛлігін Қазақстандық суретшілердің 
екбектері қҧрайды, осы қорда Менлібаева Алмагҥлдің оннан аса шығармалары сақтаулы [6].  
Сонымен,  жоғарыда  айтылғандарға  қарай  отырып  қорытсақ,  Қазақстан  суретші  қыздарының 
еңбектері бейнелеу ӛнері саласындағы алатын орны ерекше. 
Халқымыздың  осындай  ӛнерлі  де,  талантты  ӛкілдері  арқылы  Қазақстан  әлемдік  мәдениет  пен 
ӛркениеттің аясына біз тек ӛнер мен шығармашылық арқылы ене алсақ керек. 
Қазақстан  жерінің  әсем  табиғаты,  кӛк  жасыл  қыратты  белестері,  кҥмістей  жарқыраған  кӛктемгі 
даласы,  асқар  таулары,  жаздың  жайма  шуақ  кҥндері,  кҥздің  ерекше  кӛрінісі  -  қазақ  халқына  ән  мен  жыр 
айтқызбай,  кҥй  тартқызбай,  қолға  қалам  ҧстатқызбай  қоймады,  осындай  қазақ  жерінің  әртҥрлі    әсемдігі 
кӛптеген ӛнер тарландарын дҥниеге әкелді. 
 
Әдебиеттер 
1.
 
Гулфайрус  Исмаилова.  Живопись.  и  театрально-декоративное  искусство.  Алматы:  «Атамҧра»,  Галерея 
«Ою», 1999.  
2.
 
Айша Ғалымбаева. Қазақстан бейнелеу ӛнерінің шеберлері. Алматы: «Ӛнер»,  1981.  
3.
 
Зәуірбекова Бәтима. Алматы: «Ӛнер»,  1989. 
4.
 
К.Ли, Л.Оразбекова, С. Бӛлтірікова. Алматы, 2001.  
5.
 
Zeinep Tusipova.Paint. Almati, 2001. 
6.
 
Менлибаева Алмагҥл. Коллекция Р. Спунера в кн.  «Энциклопедия снов». Алматы, 1999.  

187 
 
 
 
УДК 025:004 
 
ПЕРСПЕКТИВЫ И ПРОБЛЕМЫ РАЗВИТИЯ КОРПОРАТИВНЫХ БИБЛИОТЕЧНЫХ СЕТЕЙ 
 
Рахматуллаев М.А.  
Университет информационных технологий, Ташкент, Узбекистан   
 
Түйін 
Кітапханалардың  корпоративтік  желілерін  құру  қазіргі  таңда  ӛзекті  де  ұтымды  іс-әрекет  деп 
табылады,  себебі  кітапхана  қорының  электронды  басылымдарымен  толықтырылуы  осындай  талап  қояды. 
Мұндайда ақпараттық-кітапханалық желілері құруда тиімді моделдері  мен шешім қабылдау алгоритмін табу 
ӛте маңызды ісі. 
Summary 
At the present stage of one the most important tasks in the field of library and information work is the creation and 
development  of  the  corporate  library  networks,  as  well  as  the  formation  of  Library  electronic  resources  attaches 
particular  importance  to  this  area.  In  this  connection,  the  article  suggests  effective  models  and  algorithms  for  decision 
making in information and library networks. 
 
Не  секрет,  что  для  реализации  развитой  информационной  инфраструктуры  необходимыми 
условиями  являются  наличие:  высокоскоростной  телекоммуникационной  сети;  электронных 
библиотек, 
отвечающих 
международным 
стандартам 
представления 
записей;  
высококвалифицированных специалистов, способных создавать электронные каталоги, оцифровывать 
научно-образовательную, бизнес и др. полнотекстовую информацию, а также мультимедийные базы 
данных; организация грамотного администрирования сети и баз данных. 
Развитие  информационно-библиотечных  сетей  (ИБС)  основывается  на  различных  технологиях, 
которые поддерживают не только формирование электронных ресурсов, их хранение, передачу, обработку, 
но  и  на  эффективных  моделях  информационного  обслуживания  в  виртуальных  средах.  Виртуальная 
информационная  среда  сегодня  –  это  сложное  переплетение  телекоммуникационных  сетей  и 
информационных  ресурсов.  Причем  моделей  их  реализации  могут  быть  множество  и  эффективность  их 
также различна. Поэтому очень важно найти эффективные модели и алгоритмы принятия решения в ИБС. В 
настоящее  время  так  называемые  «облачные  технологии»  Cloudtechnologies  (или  CloudComputing)  начали 
активно  развиваться  как  в  корпоративных  сетях,  так  и  в  глобальных  информационных  средах. 
Cloudtechnologies  представляет  собой  не  столько  какой-то  конкретный  метод,  а  больше  всего  это  можно 
назвать  концепцией,  которая  направлена  на  максимальное  удовлетворение  нужд  пользователей, 
работающих в этой информационной среде и нуждающихся в удаленной обработке данных. 
Идея  CloudComputing  возникла  сразу  с  появлением  информационных  сетей  и  необходимостью 
удаленного  доступа  в  80х  годах.      Но  как  концепция,  которая  легла  в  основу  технологий  она  появилась  в 
2006 г, когда известная компания Amazon, презентовала свою инфраструктуру веб-сервисов, которая была 
способна  обеспечить  пользователю  не  только  хостинг,  но  и  предоставить  удаленные  вычислительные 
мощности  клиенту.  Сегодня  эту  концепцию  активно  используют  в  своих  разработках  такие  компании  как 
Google (например,  GooleDocs) для создания общих международных хранилищ документов (в системах 
коллективного проектирования). Особенно  интерес к концепции возрос после анонсирования интернет-
гигантомGoogle  новой операционной системы Chrome, основанной именно на  CloudComputing. Компания 
Apple создала свой продукт Mobileme также на основе принципов этой технологии , который позволяет 
так  же  хранить  различный  данные,  будь  это  видео  или  любимый  альбом,  а  может  даже  презентация  или 
другой документ важный для пользователей.  
Информационно-библиотечная  среда  ставить  своей  основной  целью  максимальное  удовлетворение 
информационных потребностей своих читателей. Соответственно устанавливает повышенные требования к 
технологиям обработки запросов и оперативности предоставления доступа к источникам.  
Принципы,  заложенные  в  концепции  Library  2.0  и  CloudComputing  во  многом  схожи.  Для 
информационно-библиотечных сред они сводятся к следующим требованиям:  
 
ориентация на индивидуум  
 
модернизацию и повышение эффективности интерфейсов сайтов.  
 
развитие виртуальных личных кабинетов пользователя.  
 
организацию  и  проведение  совместных  форумов  –  «читатель-библиотекарь»  или,  более 
расширенный -  ««читатель -библиотекарь-создатель информационных ресурсов».  
 
активизацию роли пользователя в создании как интегрированных информационных ресурсов, так и 
оригинальных личных.   
 
расширение  возможностей  сводных    электронных  каталогов  и  систем  доступа  к  полнотекстовым 
электронным ресурсам.  

188 
 
 
развитие средств и методов самообслуживания в получении информационных услуг.  
Главными причинами, почему имеется тенденция по развитию самообслуживания  являются: 
o
 
потребность  в  снижении  нагрузки  на  библиотечный  персонал,  особенно  в  рутинных  процессах. 
Библиотекари должны иметь больше времени на творческие, интеллектуальные процедуры;    
o
 
расширение перечня информационных услуг и их разнообразия, включая виртуальные экскурсии по 
библиотеке, обучение в онлайне и др.;   
o
 
активное включение пользователя в процесс не только поиска , но и формирования информационных 
ресурсов существенно повышает их содержательную основу  
Использование CloudComputing в информационно-библиотечных сетях может существенно повысить 
эффективность  как  обслуживания  пользователей,  так  и  администрирование  сети.  Эксперименты, 
проделанные  в  корпоративной  сети  библиотек  вузов  Узбекистана  с  использованием  системы  ARMAT-
1.13(новая  версия  системы  KARMAT)  показали,  что  есть  следующие  преимущества  применения  таких 
технологий:  
 
высокая скорость обработки библиотечных данных; 
 
снижение технических требований к персональным компьютерам в ИРЦ и пользователей 
 
отказоустойчивость; 
 
экономичность,  т.к.  нет  необходимости  в  дополнительных  затратах  на  программное  обеспечение, 
которое  будет  предоставлено  в  онлайновом  доступе  для  пользователей  и  экономится  дисковое 
пространство.    
 
экономия дискового пространства (данные и программы хранятся на отдаленных серверах). 
Но  есть  свои  проблемы  использования  таких  технологий,  хотя  может  быть  временного  характера, 
которые можно устранить со временем:   
 
Необходимость юзерам и библиотекам (информационно-ресурсным центрам (ИРЦ)) всегда быть в 
онлайн. Развитие телекоммуникационной инфраструктуры со временем приведет к таким возможностям; 
 
Хранение  своих  данных  в  чужих  серверах.  Доверительное  отношение  и  соответствующие 
соглашения между членами консорциума в корпоративной сети может решить эту проблему;    
 
Появление т.н. «облачных монополистов». Также может быть решена на основе соглашений между 
ИРЦ; 
 
Опасность  хакерских  атак  на  сервер  в  корпоративной  сети,  где  хранится  «общаг».    Здесь 
действительно придется вложиться серьезно для защиты сети и ресурсов. 
 
Проблемы  администрирование  сети,  ресурсов  и  платных  услуг.  Требуется  юридическое 
регулирование и квалифицированное администрирование сети.  
В  системе  ARMAT-1.13  данная  технология  реализуется  главным  образом  для  упрощения 
администрирования  электронных  баз  данных  (особенно  сводного  электронного  каталога,  полнотекстовых 
баз данных), а также для коллективного использования программного обеспечения и мощности серверов.   
Создаваемый портал электронных ресурсов ИРЦ  позволяет пользователям с одного сайта  входить в 
виртуальную  информационную  среду  и  пользоваться  электронной  научно-образовательной  информацией 
всех  членов  консорциума.  Членство  в  консорциуме  добровольное.  В  него  со  временем  могут  входить  и 
другие  информационно-библиотечные  учреждения.  Применение  облачных  технологий  позволяет 
существенно  упростить  поиск  разнообразной  информации,  служит  эффективным  хранилищем,  как 
текстовой  формы  данных,  так  и  музыкальных  произведений  или  видео  роликов,  позволяет  пользователям 
самим  активно  участвовать  в  коллективном  формировании  ресурсов,  сэкономить  информационно-
библиотечным учреждениям средства на администрирование сети и баз данных.    
Как  был  указано  ранее,  в  Узбекистане  в  настоящее  время  ведутся  работы  по  развитию 
информационно-библиотечной  инфраструктуры.  Видное  место  в  этом  процессе  занимает  проект  
«Ташкентская  корпоративная  и  информационно-библиотечная  сеть  вузов».  Целью  проекта  было  создание 
системы  информационного  обеспечения  научно-исследовательского  и  учебного  процесса  на  основе 
прогрессивной  технологии  реализации  корпоративной  сети  ИРЦ  вузов  г.  Ташкента  и  оперативного 
информационного обмена между ними.  
Реализация проекта основывается на двух основных инструментариях:  
Телекоммуникационная  основа;  Информационная  основа  -  Интегрированная  Автоматизированная 
Информационная система для формирования, обработки и передачи информационных ресурсов.    
Корпоративная  сеть  дает  возможность  обеспечить  безопасность  и  конфиденциальность  передачи 
данных,  высокую  скорость  их  передачи  и  возможность  оперативного  подключения  новых  абонентов  по 
установленным правилам.      
Задачи проекта 
1.
 
Разработка,  согласование  и  утверждение    Технического  задания  на  создание  системы.  Поэтапное 
подключение вузов к транспортной сети.  
2.
 
Развитие  существующей  телекоммуникационной  сети  ТУИТ  и  пяти  областных  филиалов  на  базе 
транспортной  сети  UzNETIP/MPLSVPN,  с  поэтапным  подключением  других  вузов  г.  Ташкента.  Наладка 
интегрированной  автоматизированной  системы  «ARMAT»  для  разработки  электронных  библиотек  и 
эффективного использования в вузах на основе единых международных стандартов; 

189 
 
3.
 
Обучение  сотрудников  разработке  электронных  каталогов,  полнотекстовых  баз  данных,  работе  с 
автоматизированной системой, администрированию и технологии обслуживания пользователей сети;  
4.
 
Поэтапная(поочередная)  установка  автоматизировано  системы  в  вузах  г.  Ташкента.  Формирование 
локальных  электронных  каталогов  филиалов  и  сводного  электронного  каталога  научно-образовательной 
информации; 
5.
 
Формирование полнотекстовых научно-образовательных баз данных(включая базы данных электронных 
учебников,  диссертаций,  научных  статей,  мультимедия  (учебные  кино-,  мультипликационные  фильмы, 
музыкальные произведения и др.) и привязка их к сводному электронному каталогу;   
6.
 
Предоставление  онлайнового  доступа  к  сводному  электронному  каталогу  и  базе  данных  научно-
образовательной  информации  и  обеспечение  оперативного  доступа  к  информационным  ресурсам 
виртуальной библиотеки;  
7.
 
Опытная эксплуатация системы  с  виртуальной библиотекой, обеспечения реального учебного процесса 
необходимой информацией. Подготовка рабочей документации.  
8.
 
Ввод  корректур.  Создание  консорциума  вузов  по  эксплуатации  системы.  Сдача  в  промышленную 
эксплуатацию.    
Хотя проект был рассчитан на тридцать Ташкентских академических библиотек, но в течение года к 
сети подключились еще 26 областных по образовательной скоростной сети «Электронное образование».    
Реализация проекта позволила:  
 
Существенно  повысить  (особенно  в  регионах)  эффективность  учебного  процесса,  освоения  материалов 
студентами  за  счет  оперативного  доступа  к  ценным  электронным  научно-образовательным  ресурсам, 
организации  интерактивного  режима  обучения,  включая  телеконференции  и  теле-лекции  и  развития 
системы дистанционного обучения и тестирования знаний;       
 
Формировать полнотекстовые научно-образовательные базы данных(включая базы данных электронных 
учебников,  диссертаций,  научных  статей,  мультимедия  (учебные  кино-,  мультипликационные  фильмы, 
музыкальные произведения и др.) по стандартам отвечающим международным требованиям;   
 
Предоставление  онлайнового  доступа  к  электронному  каталогу  и  базе  данных  научно-образовательной 
информации  в  режиме  виртуальной  библиотеки  ТУИТ,  его  филиалов  и  других  организаций-участников 
консорциума;  
 
Сокращение  затрат  финансовых,  трудовых  и  материальных  ресурсов  библиотек  и  вузов  на  создание  и 
поддержку электронных каталогов, других видов библиотечно-информационных ресурсов а также массовых 
услуг пользователям; 
 
оперативно  обеспечить  студентов,  преподавателей  и  научных  сотрудников  необходимой  научно-
образовательной информацией в сети электронных библиотек;  
 
повысить  скорость  поиска  данных  в  электронных  библиотеках  от  1000  до  1500  раз  (по  сравнению  с 
традиционными методами поиска);  
 
обеспечить  корпоративный  обмен  информацией  между  вузами  г.  Ташкента  на  основе  передовых 
технологий (VPN, автоматизированных библиотечных систем и т.д.);       
 
повысить  уровень  преподавания  и  освоения  учебного  материала  за  счет  эффективного  использования 
электронных учебников и баз данных, а также развития платформы дистанционного образования;  
Такая сеть становится основой развития  научно-образовательной сети всей республики.   
 

жүктеу/скачать 5,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: