Құлыншақтың ақындық өнері жөніндегі көрнекті

Құлыншақ ақынның ақындық өнері туралы ой-пікірлердің біразын өзінің замандас ақындарының, сонымен қатар кейінгі ақындар шығармаларынан да кездестіруге болады. Құлыншақтың замандасы Майлықожа ақын Құлыншақпен айтысқанда оны "бағы қалың, аузының қыдыры бар, аты озған ақын, елдегі құдай берген екі жүйріктің бірі, өлеңнің дүрі" деп жоғары бағалаған. Ал өзін Құлыншақ ақынның шәкірті санаған белгілі ақын Молда Мұса:

Көтеншіде Құльшшақ өлеңші еді, Шүу дегенде суырылыл кетуші еді, Қарсыласып бетпе-бет айтысқанда, Еш адамнан жеңілдім демеуші еді, -деп ақынның айтыскерлік өнерін жоғары бағалайды.

Құлыншақ ақынды өзінің замандас ақындары, кейінгі сөз зергерлері де мадақтай өздерінің жырларына қосып отырған екен. Олардың Құлыншақты өздеріне ұстаз тұтып отыруы да оның ақындық өнерпаздығының жоғары болғанын дәлелдейді.

Жыр алыбы атанған Жамбылдың өзі де өзіне ұстаз тұтқан ақындар туралы айтқанда:

Қаздай қалқып ерінбей,

Пірім еді бас ұрған, -

деп өлеңіне қосқан болатын. Молда Мұса (Мұсабек Байзақов) ақын сияқты өзін Құлыншақтың шәкірті санаған ақын Сұлтанбек Аққожаев та жоғарыда айтылған өзінің естелік өлеңінде ақынның өмірі мен шығармашылығынан көптеген деректер бере келіп:

Ұстазым - Орта жүздің Құлыншағы, Өлеңнен кем болған жоқ берген бағы. Қосылып құнанында ат бәйгеге, Тынбай шауып кеп жүрді сынбай бағы, -деп оның ақындығын дәріптей бағалайды.

Құлыншақтың Ысқақ деген баласы әкесіне тартып ақындық жолды ұстанып айтысқа да түсіп жүргені туралы деректерде айтылады. Сол Ысқақ қазіргі Тараз (бұрынғы Әулиеата) қаласында Қадиша деген қызбен айтысқанда ақын қыз:

Әзірше жоғары боп сөйлер сөзге,

Әкеңнің сыйланып тұр әруағы.

... Әкеңнің өлең жазған өкпесіне,

Кәсібін құдай берген етпесін бе,

-деген екен [24. 341, 343].

Көрнекті ақын, жазушы Асқар Тоқмағамбетов те бір өлеңінде Құлыншақ ақыңды Қаратау өңірінен шыққан аты әйгілі адамдармен қатар атап, бірге көрсете келіп:

Ақсүмбе, Абақ батыр Созақтағы,

Кем еді қай батырдан қазақтағы?

Құлыншақ, Бердібек пен Айтжан ақын,

Талайды сөзбен орап тұзақтады ,-

деп оның ақындық, айтыскерлік өнерін құрметтей өлеңіне қосқан екен. Сыр өңірінің белгілі жыр дүлдүлдерінің бірі Бұдабай ақын Құлыншақты қарт Қаратау өлкесіндегі жүйрік ақындардың ішіндегі бірегейі ретінде көрсетіп:

Көтеншіде Құлыншақ,

Өлең сөздің ұстасы.

Майлықожа, Мәделі,

Бұлар оның тұстасы.

Сөздерінің бар еді,

Тістейтіндей қышқашы,

Ең озығы - Құлыншақ,

Өлең десе ұрыншақ.

Шу асауды тоқтатқан,

Бұғалықты бұрып сап, -

деп оның ақындық өнерін онымен тұстас ақындармен салыстыра келіп жоғары бағалаған екен.

Құлыншақтың ақынды өзі тұстас ақындар мен өздерін оған шәкірт санаған ақындар ғана құрмет тұтпаған. Оны туып-өскен жерінің халқы мен ақындары да ұмытпай естеріне алып отырады. Қазіргі кезде ақынның туған жеріндегі орта мектепке Құлыншақ ақынның аты берілген.

Құлыншақтың ақындығы туралы Қаратаудың теріскей өлкесінің шежіре жазушысы, әрі ақын Есіркеп Өмірбеков кезінде Құлыншаққа арналған "Еске алу" деген толғау өлеңінде:

Осы жұрт ұмытқан ба Құлыншақты,

Өлеңге бәйге атындай ұрыншақты,-

деп ақын атының елеп-ескерілмей, кей уақыттарда ескерусіз қалып келе жатқанын ескерте келіп:

Келгенде сексен ақын айтысуға

Мәреге бәрінен де бұрын шашты...

... Өлең десе, биіктен өрлеуші еді, Егесте ешкімге дес бермеуші еді, Толтыра кең даланы кернеуші еді, -

деп оның ақындық өнерін, шеберлігін айқындай, еске алып өлеңіне қосқан болатын [27].

Құлыншақтың ақындық өнерпаздығы өзінің шығармаларынан да кең көрініс тапқан. Құлыншақ ақын өзінің "Ақын деп сыртымыздан әркім қанық" деген өлеңінде ақындық өнері, қабілеті жөнінде деректер береді. Ол өлеңінде ақын:

Құлыншақ сөйлер сөзден ұялмайды, Жалғанда жаннан айыл жия алмайды, -

деп өзінің ақындық өр бейнесінен хабар бере, ақындық қарымын бағамдайды.

Құлыншақ ақынның өз заманының көрнекті, ортасынан оза шыққан жүйрік ақын болғанын оны халықтың ақынды ерекше құрмет тұтуынан, онымен замандас, сонымен бірге кейінгі ақындардың Құлыншақтың атын ерекше ардақтайтынын жоғарыда көрсетілгендей өлең үзінділерінен де байқауымызға болады.