Хақназар хан бұрындық хан

КЕРЕЙ МЕН ЖҼНІБЕК ХАНДАР 
 
 
ХАҚНАЗАР ХАН 
 
 
БҰРЫНДЫҚ ХАН 
 
 
 
ҚАСЫМ ХАН 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ТҼУЕКЕЛ ХАН 
 
МАМАШ ХАН 
 
1 
2 
3 
4 
5 
6 

ТАҺИР ХАН 
 
 
ТОҒЫМ ХАН 
 
 
БҰЙДАШ ХАН 
 
 
 
АХМЕТ ХАН 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ЕСІМ ХАН 
 
Жҽңгiр хан 
 
7 
8 
9 
10 
11 
12 

ТҼУКЕ 
 
 
Абылай хан 
 
 
ҼБIЛҚАЙЫР 
 
 
 
Сҽмеке хан 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Уҽли хан
 
КЕНЕСАРЫ 
 
13 
14 
15 
16 
17
5 
18 

КЕРЕЙ МЕН ЖҼНІБЕК ХАНДАР 
Осыдан кҿптеген ғасырлар бұрын қазіргі Қазақстан 
жерінде ҽр түрлі хандықтар болған. Солардың бірі – Ҽбілхайыр 
(Шайбанның ұрпағы) хандығы. Ол қырық жыл ел билеп, ҿз 
халқына қаталдық кҿрсетеді. Сол кезде оның қол астында 
Керей мен Жҽнібек сұлтандар болады. Ол екеуі бір-біріне 
жақын туыс екен. Екеуінің аталары кезінде ел билеген атақты 
хандар болған. Керей мен Жҽнібек сұлтандар Ҽбілхайыр ханға 
бағынбай, еркін ҿмір сүргілері келіп, қарамағындағы 
тайпалармен бҿлініп кетеді. Олар Шу ҿзені бойына кҿшіп 
келеді. Жасы үлкен болғандықтан халық Керейді ақ киізге 
кҿтеріп хан етіп сайлайды. Осылайша, жаңадан хандық 
құрылады. Оны ≪Қазақ хандығы≫ деп, ал оның халқын – 
қазақ халқы деп атай бастайды. Ҽбілхайыр ханның қысымына 
шыдамаған адамдар Керей мен Жҽнібекті келіп паналайды. 
Қазақ хандығының күшеюінен қауіптенген Ҽбілхайыр хан 
ҽскер жиып, ол екеуіне (Моғолстанға) жорық жасайды. Бірақ 
орта жолда Ҽбілхайыр хан кенеттен ауырып, қайтыс болады. 
Оның хандығы ыдырап, халқының кҿбі Керей мен Жҽнібек 
хандарға келіп қосылады. 
Сҿйтіп, олар ҿздері құрған жас 
мемлекеттің іргесін бекітіп, шаңырағын биіктетіп, күннен-күнге 
нығайта береді. Тарихта Керей мен Жҽнібекті – ≪Қазақ хандығын≫ 
құрушылар деп санайды. Керей хан Болатұлы, Гирей (т.ж.б. – 1473 
жж.) – қазақтың алғашқы ханы, Кҿк Орданың ханы Орыстың (Ҿріс деп 
те айтылады) шҿбересі (Орыс – Тоқтақия – Болат – Керей). 
ХАҚНАЗАР ХАН 
Хақназар, Ақназар (шамамен 1510/20 – 1580 жж.) – қазақ 
халқын біріктіруге, мемлекеттігін нығайтуға айрықша еңбек 
сіңірген мемлекет қайраткері, қолбасшы, Қасым ханның кіші 
ұлы. Қасым хан қайтыс болғаннан кейін хан тағына кҿптеген 
сұлтандар таласады. Осыны пайдаланып, кҿрші елдер 
қазақтардың жерлерін басып ала бастайды. Жиырма жылдай 
Қазақ хандығы жауға тойтарыс бере алмайды. Осы кезде хан 
тағына Хақназар отырады. Хақназар – қазақ тарихында ҽділ 
хан болып атағы шыққан хан. Ол қырық жылдай билік 
жүргізеді. Хақназар Қасым ханның ісін ілгері жалғастырып, 
Ноғай ордасының бір бҿлігін Қазақ хандығына қосады. 
Мемлекет шекарасын Еділ мен Жайыққа жеткізеді. Ойраттарға 
күшті соққы береді. Моғолстан ханын жеңіп, Ұлы жүз 
руларының кҿпшілігін қосып алады. Моғолдар шебін 
Тҽңіртаудан ҽрі ысырады. Жау қолында қалған қазақ жерлерін 
азат етеді, Түркістан, Сығанақ, Сауран, Сайрам, Тараз 
қалаларын қайтарып алады. Кҿрші елдермен тату-тҽтті қарым-
қатынастар орнатады. Хақназар хан тұсында халық қайтадан 
бейбіт ҿмір сүре бастайды. Орыс патшасы, Орта Азия хандары 
Хақназар ханға елшіліктер жіберіп, одақтасуға шақырады. Ҿз 
халқы үшін тер тҿгіп, аянбай еңбек еткен Хақназар хан қапыда 
жау қолынан қаза табады.