Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж



Pdf көрінісі
бет433/444
Дата03.10.2024
өлшемі3,59 Mb.
#146739
түріОқулық
1   ...   429   430   431   432   433   434   435   436   ...   444
Байланысты:
Okulik XX kazak adebiet

V БӨЛІМ.
 
Әдеби сын тарихы және ғылыми мектептер
әдебиет тарихын жасап отыр ғой, біз 
де сондай әдебиет тарихын қомақ-
ты етіп жасайық деген ізгі ниетпен 
кіріссек те қателесіп кеттік», – деп 
ақталуда әдіснамалық тұрғыдағы 
үлкен мән жатыр.
Ұлт әдебиетінің тарихын ежелгі 
дәуірдегі жазба ескерткіштерден ба-
стау керек деген Б. Кенжебаевтың 
үлкен білгірлікпен ұсынған жобасы 
қабылданбай қалды да, ХVІІІ ға-
сырдың ІІ жартысынан, яғни Бұқар 
жырау шығармашылығынан бері қа-
рай ғана қарастыруды дәлелдеп бақ-
қан Қ. Жұмалиевтің концепциясы 
негізге алынып кетті. Қайта-қайта 
сөз алып, өз ұсынысын ғылыми тал-
қыға салуға шақырған Б. Кенжеба-
евты қолдаушылар шыға қоймады. 
Тіпті М. Әуезовтің өзі қорытынды 
сөзде бұл мәселені айналып өтіп, 
қағыс қалдырды. Тек В. Сидельни-
ков қана ғалым көтерген мәселенің 
дұрыс екенін атай келе, шығыс 
славяндардың ертедегі мұрасының 
белорус, украин, орыс әдебиеттеріне 
ортақ екенін, оны кезінде Бертельс 
көтергенін, Б. Кенжебаев дер уақы-
тында қозғап отырғанын атап өтті. 
Бірақ конференция қабылдаған ше-
шімде қазақ әдебиетінің тарихын 
ХVІІІ ғасырдың екінші жартысы-
нан бастап қана зерттеу керек деген 
тұжырым қабылданды. Алайда өз 
әдебиеттерінің тарихына Қ. Яссауиді 
бірде қосып, бірде қоспай жүрген 
өзбек ағайындар ғалым ұсынған дә-
уірге бөлу жобасын көкейлеріне 
мықтап түйіп әкетті де, көп кешікпей 
ұлттық әдебиетінің негізін ежелгі 
түркі жазба ескерткіштерінен бері 
қарай зерттеу жұмысын ертерек 
қолға алды. Қазақ әдебиеттануы бі-
раз уақыт ХVІІІ ғасырдан бергі дә-
уірді ғана қарастыруға душар бол-
ды, ғылыми-зерттеушілік ой-пікірдің 
ұлттық әдебиеттің қайнар бастау-
ларына барлау жасауына шектеу са-
лынды. Қ. Жұмалиев концепция сын 
бекітіп берген конференция қа зақ 
әдебиеті тарихын дәуірлеуді осы-
лайша шала-шарпы қалдырды. Оған 
маркстік-лениндік әдіснама мен ке-
ңестік идеологияның қағидаға айнал-
ған бағыт-бағдары да өз әсерін тигіз-
бей қалмады.
Ұлттық әдебиеттану конферен-
циядағы осы дәуірге бөлген қазақ 
әдебиеті тарихы кезеңдерінің өзін 
тұтастай және толық түрде жүйелі 
зерттеуді жолға қоюға қол жеткізе ал-
мады. ХІХ ғасыр әдебиетінен Шор-
танбай, Дулат, Мұрат ақындардың 
шығармашылығы сын тұрғысынан 
қарау керек деп табылып, жоғарғы 
мектепке ағартушылық, халықтық 
әдебиеттің керітартпа, ескішіл-реак-
цияшыл бағыттың осындай өкіл-
дерімен күрес үстінде дамығанын 
көрсету үшін ғана алынды. Сол се-
кілді Ә. Күдері, Н. Наушабаев, ХХ 
ғасыр басындағы әдебиеттен М. 
Қалтаев, Ш. Құдайбердиев, О. Қа-
рашев, М. Ж. Көпеев шығарма шы-
Ре
по
зи
то
ри
й
Ка
рГ
У


455


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   429   430   431   432   433   434   435   436   ...   444




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет