«Химиялық технология» пәні бойынша дәрістер №1. Дәріс. Жалпы химиялық технологияның теориялық негіздері Мақсаты
жүктеу/скачать 1,33 Mb. Pdf көрінісі
|
| Поликонденсациялы пластмассалар
Өнеркәсіпте маңызды орын алатын полимерлер тобы- поликонденсациялық шайырлар, олар: фенолальдегид, полиамид, полиэфир, эпоксид және т.б. шайырлар. Фенолальдегидті шайырлар фенопластардың негізгі фенолдарды (фенол, крезолдар, резорцин) және альдегидтерді (формальдегид, фурфурол) катализатор қатысуымен поликонденсациялау әдісімен алынады. Реакция процесінде шайырдан басқа су бөлінеді. Полимердің құрылысы және қасиеті қолданылатын катализаторға және бастапқы реагенттердің молярлық ара қатынасына тәуелді, бастапқы бірдей шикізаттардан – фенол және формальдегидтен әр түрлі: новолок және резольдық шайырлар алынады Новолок (термопластикалық шайыр) сулы ортада қышқылдар (тұз, қымыздық, күкірт қышқылы) қатысуымен мол мөлшердегі фенолдардың және формаальдегидтердің конденсациялау нәтижесінде мынадай үлгімен түзіледі: n 1 C 6 H 5 OH n C H 2 O H C 6 H 3 OH CH 2 n C 6 H 4 OH nH 2 O Немесе реакцияны былай көрсетуге болады: n 1 C 6 H 5 OH n C H 2 O C 6 H 4 OH C H 2 n C 6 H 5 OH nН 2 О Фенол және формальдегидтердің ара қатынасы 7:6. Новолактардың полимеризациялану дәрежесі n=4-8, кіші молекулалық қосылыстарды қыздырғанда химиялық өзгеріске ұшырағаннан балқиды, суытса қайтадан қатаяды спиртте ериді. Новолок шайырын пресс-ұнтақтарды, абразивті материалдар (ұсақ кристалды немесе ұнтақ түрде болатын өте қатты заттар), газ толтырылған материалдарды алуға қолданылады. Новолок шайырларын термопластикты термореактивті күйге айналдыру үшін уротропинді (қатайтатын компонент) қолданады. Резольдық шайырлар – фенолмен (С 6 Н 5 ОН) формальдегидтердің артық мөлшерінде (Н 2 СО) сілтілі ортада реакцияласуы (поликонденсация) нәтижесінде түзілетін шайырлар; айрықша қасиетті – қыздырғанда да жұмсармайды, пластмассалар өндірісінде қолданады. Резольдық шайырларды сілтілі катализатордың қатысуымен (NH 4 OH, NaOH, Ba(OH) 2 ) фенол және формальдегид (артық мөлшерде) поликонденсациялау әдісімен алады. Резольдық шайырдың түзілуі екі сатыдан тұрады: фенолформальдегидпен реакцияласып фенолспирттер түзеді және фенолспирттер конденсацияланып, резол түзеді (полифенол қоспалары). Фенолспирттер бір-бірімен реакцияласып, резольдар түзеді және т.б. Резольдер сызықтық (ұзын) тармақты полимер қоспасы болып табылады, жалпы формуласы: Резольдік шайыр кіші молекулалы қосылыстар қатарына жатады (400-ден 1000-ға дейін). Қыздырғанда макромолекулалары әрі қарай конденсацияланып, резит түзеді. Новолок және резольдік шайырларды алу әдістері бірдей. Реакторға фенол, формальдегид, әр түрлі қосымша заттарды және катализаторды орналастырып, қоспаның сыртынан су буымен 70-75 0 С температурада қыздырады. Фенол және формальдегидтердің поликонденсациялануынан жылу бөлінеді, тиімді температура 80 0 С болғандықтан, су буын тоқтатып, реактордың құбыры арқылы шығарылып, қондырғыда қатайтып және ұнтақталынады. Фенолальдегидті шайырлар құрғақ, эмульсия және лак түрінде өндіріледі. Пресс ұнтағы, қабатты пластиктер, желімдер, ион алмастырғыш материалдар қорғау қабықшасын дайындауға қолданылады. жүктеу/скачать 1,33 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|