«Химиялық технология» пәні бойынша дәрістер №1. Дәріс. Жалпы химиялық технологияның теориялық негіздері Мақсаты

жүктеу/скачать 1,33 Mb.

Pdf көрінісі

бет	24/55
Дата	06.10.2023
өлшемі	1,33 Mb.
	#112927

1 ... 20 21 22 23 24 25 26 27 ... 55

Азот қышқылын өндіру әдістері
Азот қышқылын өндірудің бірнеше әдісі бар.
1.
Селитрдан алу
. 18
ғасырдың ортасынан 20 ғасырдың басына дейін 2,5 ғасыр бойы жер
жүзінде азот қышқылын натрийдің селитрасын концентрленген күкірт қышқылымен араластырып,
қыздыру арқылы, яғни Глаубер әдісі бойынша алынды.
NaNO
3

H
2
SO
4

NaHSO
4

HNO
3
Бұл әдіс бас кезінде лабораторияда ғана және кейбір натрий селитрасы көп елдерде
қолданылады.
2.
Ауадан алу
. 1905
ж Норвегия елінде ауадағы азот пен оттекті қосып, азот қышқылына дейін
жүргізілетін техникалық әдісі табылды. Мұндағы химиялық реакциялар азот пен оттек 1200
0
С
жоғары температурада (электр ұшқынында) реакцияласа бастайды, температура жоғарылаған
сайын 3000
0
С-та
мына тепе-теңдік оңға қарай ығыса береді.
N
2

O
2

2
NO

103
кДж
Осылай түзілген азот (ІІ) оксиді өздігінен оттекті оңай қосып алып, азот (IV) оксидіне айналады.
2
NO

O
2

2
NO
2

112
кДж
Азот қостотығы суда еріп, реакцияласып, азотты қышқыл және азот қышқылын түзеді.
2
NO
2

H
2
O

HNO
2

HNO
3

116
кДж
Азотты қышқыл тұрақсыз болғандықтан лезде айырылып кетеді.
3
HNO
2

HNO
3

H
2
O

76
кДж

a
3
2
2
g
3
2
2
2
Сондықтан азот қостотығының сумен әрекеттесуі іс жүзінде мына теңдеу бойынша жүреді.
3
NO
2

H
2
O

2
HNO
3

NO

136
кДж
Электр доғасының жалынын екі күшті электромагниттің арасына орналастырса, ондағы жалын
диск тәрізді дөңгелек түрге келеді және қолданатын доғалардың дискілерінің диаметрі 3м-ге
жетеді. Енді осыны арнаулы пештерге орналастырып ішіне ауа үрлейді, пештің ішкі температурасы
3000-3500
0
С. Соның өзінде
пештен шығатын газдарда 2-3% азот оксиді болады. Бұл газдардың қоспасын 1000-1500
0
С дейін
суыту процесінде, ондағы азот оксиді оттекті қосып алып, азоттың қостотығына айналады. Оны
суға сіңіртіп, азот қышқылына айналдырады. Бұл әдісті электр энергиясы арзан елде болмаса, өте
қымбат әдіс, сондықтан қолданудан қалып келеді.

жүктеу/скачать 1,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 20 21 22 23 24 25 26 27 ... 55