Хурметбек октябрь
жүктеу/скачать 8,19 Mb. Pdf көрінісі
|
| екінші жылында жалпы 22 сабақ, яғни еркекшөп 4, қылтықсыз арпабас 5 ал
62 жоңышқа 15 сабақ қалыптастырса, 2013 жылы себілгендері жалпы 42 сабақ, соның ішінде еркекшөптің үлесінде 13, қылтықсыз арпабас 14 жəне бұршақ тұқымдас жоңышқада 15 сабақ болды. Орташа екі жылда жалпы 34 сабақ жəне де бір шаршы метрдегі өсімдіктер санына байланысты қалыптасқан сабақ жиілігі 2265 дана, сəйкесінше еркекшөп 315, қылтықсыз арпабас 510, жоңышқа 1440 дама/м 2 . Екінші астық тұқымдас шөпқоспасында 2012 жылы жалпы 11, яғни қылтықсыз арпабаста 6, еркекшөпте 5 сабақ болғаны анықталып есептелді. 2013 жылғы себілгендері болса біршама артықшылықтарымен жалпы 28, сайкесінше қылтықсыз арпабаста 16, еркекшөпте 12 сабақ қалыптастыруымен ерекшеленді. Осы екі жылдық көрсеткіштердің орташа мəні жалпы 20, қылтықсыз арпабаста 11, еркекшөпте 9 болды. Осыған орай жинап алар алдындағы өсімдіктер саны мен қалыптастырған сабақ жиілігіне байланысты бір шаршы метрдегі жалпы сабақтар саны 1940, оның ішінде 1364 қылтықсыз арпабас, 576 сабақ еркекшөп дақылына тиесілі болғаны саналды. 2012 жылы себілген бұршақ астық тұқымдас жоңышқа+қылтықсыз арпабас шөпқоспасы өзінің екінші жылында жалпы 20, жоңышқа 15, қылтықсыз арпабас 5 сабақ жиілігін қалыптастырды. Осы астық бұршақ тұқымдас шөпқоспа 2013 жылы себілгендері аса қатты ерекшеленбеді. Жалпы сабақ жиілігі 22, жоңышқа 16, қылтықсыз арпабаста 6 сабақ болды. Дегенмен бір шаршы метрдегі өсімдік санына байланысты шөпоттылығы жалпы 2702 сабақтар саны болса, сəйкесінше жоңышқада 2144 ал қылтықсыз арпабаста 558 дана сабақ болғаны байқалды. Төртінші бұршақ астық тұқымдас эспарцет+еркекшөп шөпқоспасында 2012 жылғы себілгендері жалпы 21 сабақ, оның ішінде эспарцет дақылында 16 дана болса, астық тұқымдас еркекшөпте 5 дана. 2013 жылғы себілгендері болса жалпы 36, яғни эспарцетте 21, еркекшөпте 15 дана сабақ болғаны анықталды. Екі жылдық алынған мəліметтер бойынша орташа жалпы сабақ жиілігі 29, эспарцетте 19, еркекшөпте 10 дана болып, бір шаршы метрдегі өсімдік санына қарай жалпы сабақ жиілігі 2226 данаға дейін жетсе, соның ішінде эспарцетте 1216 сабақ, еркекшөпте 1010 дана сабақтар саны анықталды. Зерттелген күрделі жəне жəй шөпқоспаларды салыстырмалы түрде қарастыратын болсақ бір шаршы метрде қалыптасқан сабақ жиілігі бойынша бұршақ астық тұқымдас екі компонентті шөпқоспасында басқа шөпқоспаларына қарағанда жоғары болғаны, яғни 2702 сабақтар саны байқалды. Сонымен қатар үш компанентті еркекшөп+қылтықсыз арпабас+жоңышқа шөпқоспасында 2226 жəне 2265 дана сабақтар саны эспарцет+еркекшөп шөпқоспасында болды. Ал төменгі сабақ жиілігі астық тұқымдастарда сəйкесінше 1940 дана. Ғылыми - зерттеу жұмыстары жүргізілген жылдардағы есептеулер мен бақылаулар нəтижелері бойынша топырақтың шымды қабатына екі жəне үш компонентті шөпқоспаларын себу барысында қалыпсастырған сабақ жиілігі астық бұршақ тұқымдас күрделі еркекшөп+қылтықсыз арпабас+жоңышқа шөпқоспасында 2012-2013 жылғы себілген малазықтық дақылдар ауа райы жағдайларыны байланысты екінші жылында жалпы 19 сабақ, яғни еркекшөп 2012 жылы 4, 2013 те 6, қылтықсыз арпабас 2012 жылы 4, 2013 жылы 6 сабақ, 63 ал жоңышқа 2012 жылы 12 сабақ қалыптастырса, 2013 жылы себілгендері 7 сабақ. Орташа екі жылда жалпы 20 сабақ жəне де бір шаршы метрдегі өсімдіктер санына байланысты қалыптасқан сабақ жиілігі 1490 дана, сəйкесінше еркекшөп 195, қылтықсыз арпабас 305, жоңышқа 990 дана/м 2 (15 кесте). 15 - кесте Шымды қабатқа тікелей себілген көпжылдық шөптердің жинап алар алдындағы шөп қоспаларындағы екінші жылындағы өсімдіктердің сабақтар саны (2012-2013 жылы себілген), дана/м 2 Шөпқоспалар түрлерi Жинау алдындағы өсімдіктер саны, дана/м 2 Бір өсімдіктегі сабақтар саны, дана Жалпы сабақтар саны, дана/м 2 барлығы дақылдар бойынша барл ығы дақы лдар бойы нша барл ығы дақы лдар бойы нша бар лығы дақыл дар бойы нша барлы ғы дақыл дар бойын ша орташа 2 жылда 2012 2013 орташа 2 жылда орташа 2 жылда еркекшөп+ қылтықсыз арпабас+ жоңышқа 199 39 19 4 19 6 20 5 1490 195 61 4 6 5 305 99 12 7 10 990 қылтықсыз арпабас+ еркекшөп 125 71 8 4 17 9 13 7 821 497 54 4 8 6 324 жоңышқа + қылтықсыз арпабас 79 99 16 13 18 11 17 12 1483 1188 59 3 7 5 295 эспарцет+ еркекшөп 94 67 17 14 22 14 20 14 1100 938 27 4 8 6 162 Екі компонентті астық тұқымдас шөпқоспасында 2012 жылы жалпы 8, яғни қылтықсыз арпабаста 4, еркекшөпте 4 сабақ болғаны анықталып есептелді. 2013 жылғы себілгендері болса біршама артықшылықтарымен жалпы 17, сайкесінше қылтықсыз арпабаста 9, еркекшөпте 8 сабақ қалыптастыруымен ерекшеленді. Осы екі жылдық көрсеткіштердің орташа мəні жалпы 13, қылтықсыз арпабаста 7, еркекшөпте 6 болды. Осыған орай жинап алар алдындағы өсімдіктер саны мен қалыптастырған сабақ жиілігіне байланысты бір шаршы метрдегі жалпы сабақтар саны 821, оның ішінде 497 қылтықсыз арпабас, 324 сабақ еркекшөп дақылына тиесілі болғаны саналды. 2012 жылы себілген бұршақ астық тұқымдас жоңышқа+қылтықсыз арпабас шөпқоспасы өзінің екінші жылында жалпы 16, жоңышқа 13, қылтықсыз арпабас 3 сабақ жиілігін қалыптастырды. Осы астық бұршақ тұқымдас шөпқоспа 2013 жылы себілгендері жалпы сабақ жиілігі 18, жоңышқа 11, қылтықсыз арпабаста 7 сабақ болды. Ал бір шаршы метрдегі өсімдік санына байланысты шөпоттылығы жалпы 1483 сабақтар саны болса, сəйкесінше жоңышқада 1188 ал қылтықсыз 64 арпабаста 295 дана сабақ болғаны байқалды. Төртінші бұршақ астық тұқымдас эспарцет+еркекшөп шөпқоспасында 2012 жылғы себілгендері жалпы 17 сабақ, оның ішінде эспарцет дақылында 14 дана болса, астық тұқымдас еркекшөпте 4 дана. 2013 жылғы себілгендері болса жалпы 22, яғни эспарцетте 14, еркекшөпте 8 дана сабақ болғаны анықталды (17 сурет). 17 сурет – Жайлымдық жерлерді əртүрлі жақсарту барысында көпжылдық шөптердің екінші жылындағы қалыптастырған сабақ жиілігі Екі жылдық алынған мəліметтер бойынша орташа жалпы сабақ жиілігі 20, эспарцетте 14, еркекшөпте 6 дана болып, бір шаршы метрдегі өсімдік санына қарай жалпы сабақ жиілігі 1100 данаға дейін жетсе, соның ішінде эспарцетте 938 сабақ, еркекшөпте 162 дана сабақтар саны анықталды. Зерттелген күрделі жəне жəй шөпқоспаларды салыстырмалы түрде қарастыратын болсақ бір шаршы метрде қалыптасқан сабақ жиілігі бойынша бұршақ астық тұқымдас үш компонентті шөпқоспасында басқа шөпқоспаларына қарағанда жоғары болғаны, яғни 1490 сабақтар саны байқалды. Сонымен қатар екі компанентті жоңышқа +қылтықсыз арпабас шөпқоспасында 1483 жəне 1100 дана сабақтар саны эспарцет+еркекшөп шөпқоспасында болды. Ал төменгі сабақ жиілігі астық тұқымдастарда сəйкесінше 821 дана. Зерттеу жүргізілген жылдарда орташа екі жылда бір шаршы метрдегі өсімдіктердің сабақ жиілігін қалыптастыруы танаптық жұмыстар нұсқалары бойынша 821-ден 2702 дана сабақтар саны болды, оның ішінде жоғары сабақ 65 жиілігін жоңышқа жəне қылтықсыз арпабас шөп қоспалары қалыптастырса, ал төменгі көрсеткіш өңделмеген нұсқадағы еркекшөп+қылтықсыз арпабас шөп қоспаларында байқалды. Көпжылдық шөптердің екінші жылында шабу кезеңіне дейін 56-58 күнге жетіп осыған орай 712-ден 778 0 С белсенді температура жиынтығын жинады [175]. Қорыта айтатын болсақ ғылыми - зерттеу жұмыстары көрсеткендей топырақтың шымды қабаты БДТ-10 ауыр тырмасымен өңделіп себілген нұсқадағы көпжылдық малазықтық дақылдардың жəнеде күрделі жəне жəй шөпқоспалардың бір шаршы метрдегі өсімдіктер санына байланысты сабақ жиілігі топырақтың шымды қабатына тікелей себілген нұсқаға қарағанда 1,5-2 есеге дейін жоғары болғандығы байқалды. Айта кететін болсақ жоңышқа+қылтықсыз арпабаста өңделіп себілген нұсқада 2702 дана сабақ, ал тікелей себілген нұсқада 1483. Сəйкесінше еркекшөп+қылтықсыз арпабас+жоңышқада 2265 жəне 1490, астық тұқымдас қылтықсыз арпабас+еркекшөп қоспасында 1940 жəне 821, эспарцет+еркекшөп шөпқоспасында 2226 жəне 1100 дана сабақ жиілігімен ерекшеленді. 4.2.2 Көпжылдық шөптердің екінші жылындағы жəне табиғи жайылым өсімдіктерінің биіктігі Табиғи жайылымдағы өсімдіктердің биіктігі анықталды, яғни бір шаршы метрде 10 өсімдік биіктігі үш қайталым бойынша саналып орташасы анықталды. Қалыптасқан метеорологиялық жағдайларға байланысты, əсіресе ылғал төмен болған 2012 жылы бақылау нұсқасындағы табиғи шөптер биіктігі орташа 17,5 см болса, 2013 жылы 22,7 см-ге жетті. Ал осы табиғи жайылымдық жерді тырмамен өңдеу барысында табиғи өсімдіктер биіктігі бақылау нұсқасымен салыстырғанда жоғарырақ болғаны байқалды. 2012 жылы 19,3 болса, 2013 жылы біршама жоғары 26,1 см. Орташа екі жылдық көрсеткіштер бойынша өңделмеген табиғи жайылым өсімдіктерінің биіктігі 20,1 см, ал тырмамен өңделген нұсқадағы табиғи шөптер биіктігі 22,7 см. Осы зерттеу жұмыстары жүргізілген жылдар бойынша тырмаланған жердегі өсімдіктердің табиғи жайылымдардағы өсімдіктерден биігірек болғаны зерттелді (16 кесте), (Қосымша Н). 16 кесте – Тырмамен өңделген жəне бақылау нұсқасындағы табиғи өсімдіктер биіктігі, см Нұсқалар Зерттеу жұмыстары жүргізілген жылдар Екі жылдық орташа 2012 ж. 2013 ж. Өңделмеген жайылымдық жер телімі (бақылау) 17,5 22,7 20,1 Ауыр тырмалармен өңделген жайылымдық жер телімі 19,3 26,1 22,7 66 Зерттеу жұмыстарына таңдалынып алынған күрделі жəне жəй шөпқоспалардың екінші жылындағы өсімдік биіктігі жайылымды əртүрлі жақсарту жолдарына қарай айырмашылықтар байқалды. Жалпы орташа жəне шөпқоспадағы жекелеген дақылдар бойынша 2012 жылғы жəне 2013 жылғы себілген көпжылдық малазықтық дақылдардың өсу динамикасы келесі 17-ші, 18-ші кестелерде көрсетілген. Күрделі астық бұршақ тұқымдас еркекшөп+қылтықсыз арпабас+жоңышқа шөпқоспасында 2013 жылғы ауа райы жағдайына байланысты жалпы өсімдіктер биіктігі 21,5 см, соның ішінде еркекшөп 24,3 см, қылтықсыз арпабас 23,0 см болса бұршақ тұқымдас жоңышқа дақылы 17,1 см. Көпжылдық шөптерге біршама қолайлы болған 2013 жылғы себілгендері жалпы 39,4 см, ал дақылдар бойынша 38,0; 42,0; 38 см. Зерттеу жұмыстары жүргізілген екі жылда орташа жалпы 30,4 см, соның ішінде 31,2 см еркекшөпте, 32,5 см қылтықсыз арпабаста, 27,6 см жоңышқада болды. Астық тұқымдастар шөпқоспаларында 2012 жылғы себілгендері жалпы 27,0 см, қылтықсыз арпабас 29,1 см, еркекшөп 24,8 см. Ал 2013 жылғы себілгендері жалпы 37,0 см болып қылтықсыз арпабас 42 см, еркекшөп 32 см-ге жетті. Орташа екі жыл бойынша жалпы өсімдіктер биіктігі 32,0 см, қылтықсыз арпабас 35,6 см, еркекшөп 28,4 см болды. 2012 жылы себілген жоңышқа+қылтықсыз арпабас шөпқоспасының жалпы биіктігі 22,1 сəйкесінше 19,3;24,9 см, 2013 жылғы жалпы 42,5 см, оның ішінде жоңышқа дақылының биіктігі 40 см, қылтықсыз арпабас 45 см. Орташа көрсеткіші жылдар бойынша жалпы шөпқоспа бойынша 32,3 см, сəйкесінше жоңышқа 29,7 см, ал қылтықсыз арпабас 35 см-ге дейін жетті. Эспарцет+еркекшөп қоспасында 2012 жылы себілгендері жалпы 26,7 см, эспарцет 25,2 см, еркекшөп 28,2 см. 2013 жылғы себілгендері 36,0 см, соның ішінде эспарцет 40 см, еркекшөп 32 см. Осы екі жылдық көрсеткіштердің орташасы жалпы 31,4 см болса, сəйкесінше дақылдар бойынша эспарцетте 32,6 см, еркекшөпте 30,1 см болды (17 кесте). 17 кесте – Тырмамен өңделген табиғи жайылымға шөпқоспалары себілген, см Шөпқоспалар түрлері Тəжірибе нұсқасы ауыр тырмалармен өңделген жайылымдық жер теліміне шөп қоспаларын себу 2012 ж. 2013 ж. жалпы орташа соның ішінде дақылдар бойынша жалпы дақылдар бойынша жалпы дақылдар бойынша Еркекшөп+ қылтықсыз арпабас+ жоңышқа 21,5 24,3 39,4 38,0 30,4 31,2 23,0 42,0 32,5 17,1 38 27,6 Қылтықсыз арпабас+ еркекшөп 27,0 29,1 37,0 42 32,0 35,6 24,8 32 28,4 Жоңышқа + қылтықсыз арпабас 22,1 19,3 42,5 40 32,3 29,7 24,9 45 35,0 Эспарцет+ еркекшөп 26,7 25,2 36,0 40 31,4 32,6 28,2 32 30,1 67 Топырақтың шымды қабаты өңделмей тікелей себілген нұсқадағы шөпқоспалар биіктігі астық бұршақ тұқымдас еркекшөп+қылтықсыз арпабас+жоңышқа шөпқоспасында 2013 жылғы ауа райы жағдайына байланысты жалпы өсімдіктер биіктігі 18,6 см, соның ішінде еркекшөп 19,0 см, қылтықсыз арпабас 22,3 см болса бұршақ тұқымдас жоңышқа дақылы 14,5 см. Ал 2013 жылғы себілгендері жалпы 37,3 см, ал дақылдар бойынша 37,0; 41,0; 34 см. Зерттеу жұмыстары жүргізілген екі жылда орташа жалпы 28,0 см, соның ішінде 28,0 см еркекшөпте, 31,7 см қылтықсыз арпабаста, 24,3 см жоңышқада болды. Астық тұқымдастар шөпқоспаларында 2012 жылғы себілгендері жалпы 24,7 см, қылтықсыз арпабас 25,3 см, еркекшөп 24,1 см. Ал 2013 жылғы себілгендері жалпы 35,5 см болып қылтықсыз арпабас 40 см, еркекшөп 31см-ге жетті. Орташа екі жыл бойынша жалпы өсімдіктер биіктігі 30,1 см, қылтықсыз арпабас 32,7 см, еркекшөп 27,6 см болды. 2012 жылы себілген жоңышқа+қылтықсыз арпабас шөпқоспасының жалпы биіктігі 20,9 сəйкесінше 18,5;23,2 см, 2013 жылғы жалпы 39,0 см, оның ішінде жоңышқа дақылының биіктігі 37 см, қылтықсыз арпабас 41 см. Орташа көрсеткіші жылдар бойынша жалпы шөпқоспа бойынша 30,0 см, сəйкесінше жоңышқа 27,8 см, ал қылтықсыз арпабас 32,1 см-ге дейін жетті (18 кесте). 18 кесте – Өңделмеген табиғи жайылымға шөпқоспалары себілген, см Шөпқоспалар түрлері Тəжірибе нұсқасы өңделмеген жайылымдық жер теліміне шөп қоспаларын себу 2012 ж. 2013 ж. жалпы орташа соның ішінде дақылдар бойынша жал пы дақылдар бойынша жалпы дақылдар бойынша Еркекшөп+ қылтықсыз арпабас+ жоңышқа 18,6 19,0 37,3 37,0 28,0 28,0 22,3 41,0 31,7 14,5 34,0 24,3 Қылтықсыз арпабас+ еркекшөп 24,7 25,3 35,5 40,0 30,1 32,7 24,1 31,0 27,6 Жоңышқа + қылтықсыз арпабас 20,9 18,5 39,0 37 30,0 27,8 23,2 41 32,1 Эспарцет+ еркекшөп 20,8 18,5 31,0 34,0 26,0 26,3 23,1 28,1 25,6 Эспарцет+еркекшөп қоспасында 2012 жылы себілгендері жалпы 20,8 см, эспарцет 18,5 см, еркекшөп 23,1 см. 2013 жылғы себілгендері 31,0 см, соның ішінде эспарцет 34 см, еркекшөп 28,1 см. Осы екі жылдық көрсеткіштердің орташасы жалпы 26 см болса, сəйкесінше дақылдар бойынша эспарцетте 26,3 см, еркекшөпте 25,6 см болды. Шөпқоспалары себілген екі нұсқа бойынша да 2012 жылғы өсімдік биіктігі 2013 жылғы себілгендермен салыстырғанда аса қатты айырмашылық болмады. Себебі 2012 жылы ылғал төмен болғанымен өсімдіктердің өсіп-дамуына 2013 жылғы, яғни екінші жылындағы ауа райы жағдайы біршама қолайлы болды. Дегенмен де шөпқоспалары өңделіп себілген 68 нұсқадағы өсімдіктер биіктігінің тікелей себілген нұсқамен салыстырғанда əлдеқайда айырмашылықтар болды (18, 19 сурет). Сурет 18 – Жайлымды жақсарту əдістеріне байланысты өсімдіктердің екінші жылындағы биіктігі, см а б в г а - ауыр тырмамен өңделіп себілмеген; б - табиғи жайылым; в - шөпқоспалары тікелей себілген; г - шөпқоспалары өңделген нұсқаға себілген Сурет 19 – Əртүрлі жақсарту əдістері 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 Шөп қоспа ла ры тырма мен өнделген та биғи жа йылымдық жерге себілген Шөп қоспа ла ры та биғи жа йылымдық жерге тікелей себілген Ауыр тырма ла рмен өңделген жа йылымдық жер телімі Өңделмеген жа йылымдық жер телімі (ба қыла у) Еркекшөп+қылтықсыз а рпа ба с+жоңышқа Қылтықсыз а рпа ба с+ еркекшөп Жоңышқа + қылтықсыз а рпа ба с Эспа рцет+еркекшөп 69 Шөпқоспалар себілмеген нұсқалар бойынша тырмамен өңделіп себілмеген нұсқадағы өсімдіктер биіктігі бақылау нұсқасынан жоғары болғаны байқалды. 4.2.3 Жайылымдарды əртүрлі жақсарту əдістеріне байланысты көпжылдық шөптердің екінші жылындағы фотосинтетикалық көрсеткіштері Жайылымдар мен шабындықтарда өсірілетін малазықтық дақылдардың өнімі сыртқы ортаның көптеген əсерлерімен тығыз байланысты екені анық. Соған орай оны тиімді пайдалану дақылдардың жəне олардың сорттарына сонымен қатар биологиялық ерекшеліктеріне қарай əр түрлі болады. Ауылшаруашылық дақылдарының өнімін қалыптастыратын сыртқы ортаның негізгі факторлары болып топырақ құнарлығы мен құрылымы, ылғалдануы топырақ өңдеу сапасы, алғы дақыл, тыңайтқыш, танаптағы өсімдік тығыздығы, аурулармен жəне зиянкестермен зақымдануы, жауын-шашын мөлшері, аңызақ əсерлері, басқа да факторлар жəне олардың арақатынастары. Академик В.Р. Вильямс мəліметтері бойынша басты фактор ретінде күн энергиясын егіншіліктің негізгі ресурсы деп атап көрсеткен. Күн сəулесінің өнім қалыптастырудағы рөлін жоғары бағалаған ғалымдардың бірі Н.А. Тимирязев болатын. Ол «жер құнарлығының шегі берілетін тыңайтқыш жəне ылғал мөлшерлерімен емес, жер бетіне түсетін күннің жарық қуатымен анықталады» деп жазды [176]. Жыл бойғы жер бетіне бағытталған күн сəулесінің мөлшері 1021 ккал тең. Өсімдіктің биологиялық өнімінің негізі фотосинтезге байланысты. Фотосинтез жүру негізінде күннің қуаты органикалық қосындыларға айналады, оның дəлелі ретінде өсімдік биомассасының 90-95% фотосинтез 165 кезінде жасыл өсімдіктердің қабылдайтын С, Н, О элементтерден құралатынын атауға болады. Осыған байланысты егістіктің өнімділігін арттырудың аса маңызды міндеті - фотосинтез процесінде күн сəулесі радиациясын пайдалануды барынша жоғарылату. Ол үшін, əрине дақылдар мен сорттардың биологиялық мүмкіншілігін пайдаланып, егіншілік пен өсімдік шаруашылығының негізгі заңдарын сақтап, интенсивті өсіру технология жүйесін қолдана білу керек. Өсімдіктің өсуі мен дамуына əсер ететін көптеген факторлардың ішінде күн радиациясы ең қиын реттелетін фактор. Зерттеу жұмыстарының нəтижелері бойынша көпжылдық шөптердің екінші жылындағы эспарцет дақылының ФП-ы өңделіп себілген нұсқада 374 мың.м 2 /га, ал тікелей себілген нұсқада 314 мың. м 2 /га. ФТӨ бойынша сəйкесінше 4,9 г/м 2 жəне 3,4 г/м 2 . Бұршақ тұқымдас жоңышқа дақылының ФП- топырақ қабаты өңделіп себілген нұсқада 322 мың. м 2 /га, ал тікелей себілген нұсқада 221 мың. м 2 /га. Эспарцетпен салыстыра қарағанда тікелей себілген нұсқадағы жоңышқаның ФП-ның біршама төмен болуы ылғалдану жағдайыны тікелей байланысты болды. Себебі эспарцет құрғақшылыққа төзімді болуына байланысты табиғи шөптермен басекелестікте өзін жақсы көрсетсе, ал жоңышқада табиғи шөптермен қоректену алаңының тығыз болуына байланысты біршама төмен болды. Ал астық тұқымдастарда ФП ауыр тырмамен өңделген нұсқада еркекшөпте 233 мың.м 2 /га жəне қылтықсыз 70 арпабас дақылында 311 мың.м 2 /га болса, тікелей себілген нұсқада еркекшөпте 172 мың.м 2 /га, қылтықсыз арпабаста 219 мың.м 2 /га. ФТӨ бойынша өңделген нұсқада еркекшөпте 3,9 г/м 2 сəйкесінше қылтықсыз арпабаста 6,4 г/м жүктеу/скачать 8,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|