I деңгей «Артпедагогика» ұғымының сипаттамасы
жүктеу/скачать 125,41 Kb.
|
| Еңбек ердің санаты,
Білім ердің қанаты. Еңбек ердің сәні. Еңбек ерлікке жеткізер, Ерлік елдікке жеткізер. Еңбек еткен емеді, еңбексіз не өнеді? Еңбек еткен — мұратқа жеткен. Еңбек етпей елге өкпелеме, Егін екпей жерге өкпелеме. Еңбек етсең еленерсің, еңбегіңе кенелерсің, есің жиып етек жауып, елге жетіп теңелерсің. Еңбек етсең емерсің, Ерінбесең жеңерсің. "Еңбек ет те егін ек, жарымасаң маған кел. Белді бу да бейнет қыл, байымасаң маған кел". Еңбек ет те елге жет. Еңбек ет те мактан, Ойнап күл де шаттан. Еңбек ет те міңдет ет. Еңбекке бейім болсаң, қатарыңнан кейін болмайсың. Еңбегі аздың өнбегі аз. Еңбегі ештің күні кеш, тұзы сор. Еңбегі жанғанның тоқтысы егіз туады. Еңбегі көптің өнбегі көп. Еңбегімен ер сыйлы, Өнбегімен жер сыйлы. Еңбегіне қарай — құрмет, Жасына қарай — ізет. Еңбегіне қарай өнбегі. Еңбек әрі сүйсіңдіреді,әрі сиындырады. Еңбек бейнет емес, зейнет. Еңбек деген байлық бар ерінбеген жететін, жоқшылық деген жебірді жермен жексен ететін. 17. Жалқаулық туралы мақал-мәтелдері Жалқаудың соры — байлығы. Аз жұмысты қиынсынсаң, Көп жұмысқа тап боларсың. Ер тынысы — еңбек, Ез тынысы — ермек. Көңілсіз бастаған іс көпке бармайды. Жаманға жан жуымас, Жалқауға мал жуымас. Саудың асын ішіп, Аурудың ісін істейді. Жақсы мұраптың соңынан су ереді, Жаман мұраптың соңынан шу ереді. Егінді жабайы шөп аздырар, Ерді еріншектік аздырар. Ермек қуған бәлеге жолығады, Еңбек қуған қазынаға жолығады. Есектің жүгі жеңіл болса, жатаған болады. Еріншек түске дейін ұйықтайды, кешке дейін есінейді. Қойын алдырып, қорасын бекітіпті. Жалқауға күнде той. Жалқауға от басы айшылық жер. Жалқауға сөз, шабанға таяқ өтпейді. Бұқаның арамзасы бұзау арасында жүреді. Жалқаулық — жаман ауру. Жалқау жатып ішер, отырып ұйықтар. Істемеген тістемейді. Біткен іске сыншы көп, Піскен асқа жеуші көп. Тілде бар да, істе жоқ. Ерінбесең еңбегің өнеді. Еңбек етпесең елге өкпелеме, Егін екпесең жерге өкпелеме. Орақшының жаманы орақ таңдайды. Еккенің тікен болса, Орғаның балауса болмас. Еңбекқор ұйқыдан ширап тұрады, Еріншек ұйқыдан қирап тұрады. Жалқаудың жауы — жұмыс. Еңбектің наны тәтті, Жалқаудың жаны тәтті. Еңбекшіге әр күн сәт, Еңбексізге бір күн сәт. Жүріп шаршаған, тұрып тынығады, Тұрып шаршаған, отырып тынығады. Отырып шаршаған қалай тынығады? Еріншекке бүгіннен ертең оңай. Еріншекке жоқ сылтау. Жақсы қойшының төлі түлеп туады, Жаман қойшының төлі жүдеп туады. Бағайын десе малы, Ауырайын десе ауруы жоқ. Еріншектің ісі — екі. Аттың жемін жеп, Тайдың ойынын ойнау. Балық аулай алмаған, суды лайлар. Ит итті жұмсайды, Ит құйрығын жұмсайды. Диқан нанын жейді, Жалқау арын жейді. Ақымақ күлкіге тоймайды, Жалқау ұйқыға тоймайды. Еңбексіз елге сыймас. Істеу қиын, сынау оңай. Еріншек егішіден елгезек масақшы озыпты. Шегені қаға білмесең — қолыңды ұрасың, Түймені таға білмесең — қолыңа ине тығасың. Ханның қызы шөміш ұстаса, қолын құс басады. Жаман болатын жігіт шегіншек келер. Жан аяр жау жеңе алмас, Еріншек егін еге алмас. Айран ұйытса, іріткен, Тері илесе шіріткен. 18. Қазақтың ақыл, тапқырлық туралы жұмбақтары 1.Бір қобди дүние жүзін бағалаған, Әсемдеп, талай адам қамалаған. Қобдидың ашылмайтын кілті өзінде, Ашылса табылар еді не қалаған. (Білім, кітап) 2. Ұзын-ұзын,ұзын жол, Ұшына жеткен бар ма екен? Түбі терең қара су, Түбіне жеткен бар ма екен? Түбіне жетіп бұл судың Қанып ішкен бар ма екен? (Білім) 3. Жаны жоқ болса да, Ақылды адам ісін істейді. (Кітап) 4. Қабат-қабат қаптама. Ақылың болса аттама. (Кітап) 5. Теңіздей түбі терең , Сүңгіген жетер әрең. (Білім) 6. Дүниеде бір дария беті қайтқан, Бетінде бетегесі шығып жатқан. Қараса сол құдыққа көз жетпейді, Құр қалмас сол құдықтың дәмін татқан. (Оқу, білім) 19. Қазақтың сараңдық туралы мақал-мәтелдері 1)Бұ сараңнан түк дәметпе, көнбейді, Сортаң жерге еккен бидай өнбейді. 2) Күншіл сорлы көре алмай өледі, Сараң сорлы бере алмай өледі. 3) Сараңның қолы қалтырауық. 4) Сараңға саңыраулық қонады,
5) Сараңның асы піскенше, таудың тасы піседі. 6) Соқырда екі көз жоқ.
7) Берместің сылтауы көп. 8) Жомарттың бергенін көріп,
Еркектің сараңдық қылғаны - өлім. 10) Сараң бай союға қозы таппай, Жарлының жалғыз тоқтысын сұрапты. 20. Оқушылардың кітапқа, оқуға, сөзге деген сүйіспеншілігін қалыптастыру әдістемесі Кіші жастағы оқушылардың кітап оқуға деген қызығушылығын дамыту олардың жанында балаларды жақсы көретін, олардың жұмысына қызығушылық танытатын кітапханашылар мен мұғалімдер болған жағдайда ғана ойдағыдай дамиды. Ал оларға көмектесу үшін балалардың қызығушылықтары мен қажеттіліктерін білу және үнемі зерттеу қажет. Бастауыш сынып оқушылары – ең саналы, зейінді, ізденімпаз және ризашыл тыңдаушылар. Олар біз оларға беретін барлық білімді сіңіреді және осы сәтті, осы жолы жіберіп алмау біздің күшіміз бен мүддемізде. Бала бірінші сыныптан бастап оқумен бетпе-бет келеді. Ол үшін жаппай оқу, әрине, жағымды тәжірибе емес. Бұл ауыр және қажырлы жұмыс. Оның үстіне оқудың екі түрін ажырату қажет: әріптер мен буындарды декодтау ретінде оқу және ақпаратты қабылдау тәсілі ретінде оқу. Бұл екі бағыт, әрине, бір-бірімен байланысты болуы керек, өйткені бірінсіз екіншісін елестету мүмкін емес, бірақ оқу техникасын меңгеруде алғашқы қадамдарды жасайтын бастауыш сынып баласы үшін бұл оңай шаруа емес. Ұлы педагог К.Д.Ушинский: «Сөздің кең мағынасында оқи білу дегеніміз ... өлі әріптен тірі мағына алу дегенді білдіреді», - деген. Оқу сабақтары, сыныптан тыс оқу, үйде оқу, сондай-ақ оқулықтан тыс оқу, менің ойымша, ең алдымен жас оқырманды көркем әдебиеттің кең әлемімен таныстыру үшін барлық кедергілерді жеңуге көмектеседі. бұл кіші оқушының алдында пайда болады. Кіші мектеп оқушысының кітап әлемі туралы түсінігі жоқ – оның санасында кітап әлемімен ешқандай байланысы жоқ оқулық қана бар. Мұғалім осы қажетті және маңызды нәрселердің арасындағы байланыстырушы жіпті сыныптан тыс оқу арқылы жүргізе алады. Алғашқы сабақтардан бастап балаларға оқулық құрылымын жылдам меңгеруге көмектесу үшін жасалған негізгі құрылымдық элементтердің мақсатын түсіндіру маңызды. Бастауыш сыныптардың әдеби оқу жұмысы оқырман дербестігін қалыптастыру теориясына негізделген. Бірінші сыныпта оқуды үйренудің бірінші аптасынан бастап кітаппен танысу басталады. 1-сынып оқушыларының кітаппен жұмыс істеуге үйрету барысында мынадай дағдылар мен дағдылар қалыптасады: Ертегі, әңгіме тыңдау. Сабақта оқылған шығарманы, тақырыбын және авторын есте сақтаңыз. Кейіпкерлердің іс-әрекетіне баға беру. Әңгіменің эпизодтарына сөздік суреттер сал. Кітапты дұрыс ұстаңыз. Оқу дағдысын игермеген бірінші сынып оқушысы үшін мұғалімнің өзі оқып берген әдеби шығармаларды тыңдау – әдебиетке деген қатты қызығушылықты қалыптастырудың қайнар көзі. Кітаппен мұндай қарым-қатынас адамгершілік пен мәдениеттің алғашқы байыпты мектебі болады. 2-4 сыныптарда оқырман дербестігін қалыптастыру жұмыстары жалғасуда. Балалар кітаппен жұмыс істеуді үйренеді. Оқу үшін көлемі жағынан әр түрлі жанрдағы шығармалар қолданылады. Дәптер оқу міндетті болып табылады. Шығарманы оқығанда мектеп оқушыларында сұрақтар туындайды, түсініксіз терминдер болады. Сұрақтарға жауаптар басқа дереккөздерде: анықтамалықтарда, энциклопедияларда, сөздіктерде дербес кездеседі. Шығарманы оқу аяқталмаған сәтте аяқталатын әдістеме қолданылады, бұл міндетті түрде оқушылардың қызығушылығын оятып, әрі қарай не болатынын білуге құштарлығын тудырады. Бұл тәсіл оқушыларды сабақтан тыс уақытта шығарманы оқуға ынталандырады. Осылайша, бұл әрекет процесінде баланың оқу дербестігі қалыптасады, соның арқасында ол қалайды және оқи алады, сонымен қатар өзіне қажетті ақпаратты өз бетімен таба алады. Кіші жастағы оқушылардың оқырмандық дербестігінің ерекшеліктері, оқудың тұлғаны қалыптастырудағы орасан зор рөлі жалпы мойындалған. Балалар әдебиеті баланың рухани дүниесін байытады, оны дамытудың қуатты құралы болып табылады. Балаларды тез, саналы, дұрыс оқуға қалай үйрету керек деген сұрақ көпшілікті толғандырады. Оқу – баланың табысты меңгеруі қажет пән ғана емес, ол басқа пәндерді де меңгеретін пән. Мәжбүрлеп оқыту балаға тек зиян келтіретінін және оқуға деген құштарлығын төмендететінін есте ұстаған жөн. Балаларда ақпаратты ассимиляциялау ойын барысында жақсы жүреді. Оқу әрекеті бала әлі де болса игерілсе де, ойын балалардың көркемөнерпаздық әрекетінің бірден-бір саласы болып қала береді. жүктеу/скачать 125,41 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|