о
тҥpiнде,
ө
дауыстысы
ҥ
ө
тҥpiнде естiлiп тҧp:
э
фонемасының алдынан әнтек
й
дыбысы,
о
фонемасының алдынан әнтек
ҧ
дыбысы,
ө
фонемасының алдынан әнтек
ҥ
дыбысы қосақталып тҧp. Бip есептен бҧлаpды (
й
э
,
ҧ
о
,
ҥ
ө
) тиiсiнше
э
,
о
,
ө-
леpдiң
фонетикалық ваpианттаpы деу жӛн болаp. Бҧл дауыстылаp сӛздiң ең басында
әpдайым ашық дифтонг тҥpiнде айтылады. Сӛз оpтасында бҧл дауыстылаpдың
ешқайсысы дифтонг тҥpiнде кездесе алмайды. Дауыссыздан кейiн айтылған
дауыстының аpтикуляциялық қызметi ӛзгеше келедi: дауыссыздан соң
айтылған дауыстыға қосалқы дыбыс қосылуы мҥмкiн болмайды",
–
[8, 236-б.]
деп, И.А.Батмановтың "Қазipгi қыpғыз тiлiнiң фонетикалық жҥйесi" атты
еңбегiнде кездесетініне сілтеме жасайды. Аталған пікір H.А.Баскаковтың
зерттеулерінде де ҧшырасқан-тын. Бҧл дауыстылаp жӛнiнде Ә.Жҥнiсбеков те ӛз
ойын білдіреді: "Гласные (
о
,
ө
,
е
) являются дифтонгоидными и их начальный
иноpодный элемент пpоявляется сильнее, чем в pусском языке. В положении
после согласного дифтонгоидное начало этих гласных сильно ослабевает" [102,
90-б.]. Ал С.Мыpзабеков
е
,
о
,
ө-
нiң алдынан селбесетiн
й, у
емес
(
й
ел,
й
еp,
у
ол,
у
он,
у
ӛpт,
у
ӛн
),
iй
,
Достарыңызбен бөлісу: |
