І. Кеңесбаев жҽне қазақ тілінің дыбыс жҥйесі монография
жүктеу/скачать 1,17 Mb. Pdf көрінісі
|
Кенесбаев pdf
| ҧу
, ҥу ( iй ел, iй еp, ұу ол, ұу он, үу ӛpт, үу ӛн ) екенін айтады [26, 39- б.]. Е , о , ө фонемаларының анлаут позициясында алдынан қосалқы дыбыс айтылатыны ӛте әлсіз естілетіндіктен болар, кӛптеген ғалымдар зерттеулерінде буын мәселесін тҥсіндіруде оған мән бермей, тек вокализмдер жҥйесін қарастырғанда ғана сӛз етеді. И, у әpiптеpi жайында да пiкipталастаp жоқ емес. И , у дауысты дыбыстаpы бip ғалымдаpдың зерттеулерінде монофтонг (А.М.Щеpбак [152], В.М.Шваpцман [153], М.Pайымбекова [154]) делінсе, екiншiлеpi дифтонгоид (Ж.А.Аpалбаев [155], Т.Талипов [129], М.Дҥйсебаева [156], Ә.Жҥнісбеков [157], [120] т.б.) деп қарастырады. 1977 жылы жарық кӛрген Қ.Неталиеваның "Қазақ тілінің орфоэпиялық сӛздігі" атты еңбегінде: "... қазіргі қазақ тіліндегі у дифтонгі – ҧу , ҥу , ыу , іу қосынды дыбыстарының орнында жҧмсалады. Сӛздікте ерін ҥндестігіне кӛбірек назар аудару мақсатында бӛлу – бӛлүу, сӛгу – сӛгүу сияқты санаулы сӛздерде қосынды дыбыстарды ажырата кӛрсетіп, ӛзге жерде бір ғана у алынды" , – деп, у дыбысы бірде жалаң, бірде қосарлы дыбыс болып келген [158, 11-б.]. Дәлелді болу ҥшін сӛздіктен мысал келтірейік: қуыру – құуұру, қуыстату – құуұстату, құбылдыру – құбұлдыру, қусыру – құусұру т.б. М.Жҥсіпҧлы < у > әрпімен таңбаланатын сингармодыбыстарды ([ жүктеу/скачать 1,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|