І. Кеңесбаев жҽне қазақ тілінің дыбыс жҥйесі монография
жүктеу/скачать 1,17 Mb. Pdf көрінісі
|
Кенесбаев pdf
| м
, н , ң фонемаларын мҧрын шығысты шала дауысты десе, Қ.Жҧбанов мҧрын жолды айналма сонор деген-тін. І.Кеңесбаев: " ң фонемасы тіл арты артқы таңдайға нық тиюі арқылы жасалады. Кішкене тіл тӛмен тҥсіп, ауыз жолын кептеп тҧрғандықтан, фонациялық ауа мҧрыннан шығады. Сондықтан ң – мҧрын жолды ҥнді (сонор)", – деп мінездеме бере келіп, П.М.Мелиоранскийдің бҧрыс пікірін әділ сынай кетеді: "П.М.Мелиоранский қазақ тілінің ң фонемасын мҧрын арқылы шығатын н деп тҥсінеді; бҧл автор француз тіліндегі осы типтес дыбысқа қарағанда қазақ тілінің ң фонемасын тҧрпайылау деп ойлайды. Бҧл екі пікірдің екеуі де, әрине, дҧрыс емес: a) ң жасалу орны жағынан н -ға мҥлде жуықтамайды: н – тіл ҧшы (немесе альвеоляр) дыбысы; ң – жасалу орны жағынан н -ға қарағанда қ , ғ дыбыстарына анағҧрлым жуық, айырмасы: фонациялық ауаның бірде ( қ , ғ- ларды айтқанда) ауыздан, бірде ( н -ды айтқанда) мҧрыннан шығуында; ә) француз тіліндегі (v 2 ) жасалу орны жағынан – тіл ортасы дыбысы, қазақ тіліндегі ң – тіл арты дыбысы. Тҧрпайылықты артикуляциямен байланыстыру, әрине, жӛнсіз" [8, 246-б.]. І.Кеңесбаевтың монографиясына дейін жарық кӛрген оқулықтарда мҧндай сыни кӛзқарастар кесдеспеген-тін. Бҧл ғалымның лингвистикадан орын алған теориялық еңбектермен таныстығын, оларға сараптама жасай білетіндігін кӛрсетеді. Шҧғыл дауыссыздаpға жүктеу/скачать 1,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|