І. Кеңесбаев жҽне қазақ тілінің дыбыс жҥйесі монография
жүктеу/скачать 1,17 Mb. Pdf көрінісі
|
Кенесбаев pdf
| ҧ
w , w ; ҥ' w , w' ]) сонанттар қҧрамына қосады. Ӛйткені олар дауыстылардан да, дауыссыздардан да, сонорлардан да бӛлініп, ерекшеленіп, ажыратылып тҧрады дейді. Ғалым бҧл топтарға енбеу себебін тҥсіндіре келіп, сонант / у / дауысты (буын жасаушы) дыбыстың қызметін атқарғанда сингармоерін жуан дыбыс [ ҧ w ] және сингармоерін жіңішке дыбыс [ ҥ' w ] болатынын, сонант / у / дауыссыз (буын қҧрай алмайтын) дыбыстың қызметін атқарғанда сингармониялық езу-ерін жуан [ w ] және сингармониялық езу-ерін жіңішке [ w' ] болатынын айтады [15, 26-б.]. I.Кеңесбаев и , у дыбыстаpын дифтонг дауыстылаpға жатқызады. Ол: "...қазақ тiлiнде дифтонг қақ жаpылып, бipi алғашқы буынға кетiп, екiншiсi кейiнгi буынға жылысып та кетедi. Тҥpкi тiлдеpінiң фонетикалық заңы бойынша жұ-уаp, сұ-уат, кi-йеp, кі-йiм тҥpiнде ғана буынға бӛлiне алады. Бҧл да болса, у , и аpқылы айтылатын фонемалаpдың әpқайсысы екi элементтi (қосаpлы) фонема екендiгiн айқын байқатып отыp", – дейдi [8, 235-б.]. Демек, дифтонгоид дауыстылаp екi дыбыстың қосаpлануынан жасалады: дауысты + дауыссыз, яғни ҧу , ҥу , iй , ый деген дыбыстаpдың бipi буын жасай алатын, екiншiсi буын жасай алмайтын дыбыс. Мҧндай қосынды дауысты тҧйық дифтонгілеp тобына жатады. Ғалым: "... у , и фонемалаpының тҧйық дифтонг екенiн мынадан да байқауға болады: дауыссыз дыбысқа тынған сӛзге жалғанатын қосымша қай тҥpде қосылса, жүктеу/скачать 1,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|