І л ч і ш и гиллодлр и м іл м іп іі р и и р с м т т пит ■ ■ ж урм п ы

составляли:  пишущая  машинка,  телефон,  диктофон,  где  основная  цель 

технологии заключалась в представление информации в нужной форме более 

удобными средствами.

3-й  этап (40-60-е гг. XX в.)  -  «механическая» технология,  инструмштарий 

которсй составляли: большие ЭВМ и соответствующее программное обеспечение, 

эжкгрические пишущие машинки, ксероксы, портативные диктофоны. Здесь мы 

уже видим, что основная цель ин]юрмационной технологии начинает перемещаться 

с формы представшим информации на формирование ее содержания.

4-й  этап  (с  начала  70-х  гг.)  -  «электронная»  технология,  основным 

средством  которой  становятся  большие  ЭВМ  и  создаваемые  на  их  базе 

автоматизированные системы управления (АСУ),  а также информационно­

п ои ско в ы е  си стем ы ,  оснащ енны е  ш и роки м   сп ек тр о м   б азо вы х  и 

специализированных программных комплексов. Центр тяжести технологии 

еще более смещается на формирование содержательной стороны информации 

для управленческой  среды различных  сфер общественной жизни,  особенно 

на организацию аналитической работы.

5-й  этап  (с  середины  80-х  гг.)  -  «компьютерная»  (новая)  технология, 

основным инструментом которсй является персональный компьютер с широким 

спекіром стандартных программных продуктов разного назначали. На этом этапе 

происходит  процесс  персонализации  автоматизированных  систем управікния 

(АСУ),  который проявляется в  создании систем поддержки принятия решений 

опредеішными специалистами.  Подобные системы имеют встрошные  эівмалы 

анализа и искусствашого интешвкга для разных уровжй управжния, реализуются 

на персональном компьютере и используют теівкоммуникации. В связи с переходом 

на микрэпроцесоорную базу существашым измашиям под вергаются и технические 

средства бытовощ культурного и прочего назначал#.

6-й  этап -  «сетевая  технология».  В  настоящее  время характериз)ется 

бурным развитием и широким использованием в различных областях  знаний, 

обусловжнным  популярностью глобальной компьютерной сети Internet  [14].

Как  показы вает  анализ  выш еназванны х  этапов  форм ирования 

информационных  технологий  изучаемое  явление  только  на  пятом  этапе, 

переходит в новый разряд, обусловленный научно-техническим прогрессом, 

получает  качественную  характери сти ку  более  высокого  порядка  и 

оформляется как «новые информационные технологии».  Это, во-первых.

Во-вторых,  развитие  новых  информационных  технологий  связано 

с  наукой  информатикой,  в  формировании  которой  ученые  выделяют 

две  тенденции:  первая  ограничивается  социальной  сферой,  а  вторая 

рассматривает  информатику  как  комплексное  научное  и  технологическое 

направление,  в  рамках  которого  изучаются  важжйшие  методологические 

аспекты  разработки,  проектирования,  создания  автоматизированных 

систем  обработки  данных,  использования  языков  программирования  в

22 

Вестник ПГУ № 3,  2011

компьютерных  системах,  а  также  их  взаимодействие  с  человеком  [10-14]. 

Следовательно информатика обнаруживает основные признаки комплексной 

фундаментальной научно-технической дисциплины.

В настоящее время научное направление «информатика» рассматривается 

учеными С.В. Симоновичем, Б.Я. Советовым на трех уровнях:

-  первым  уровнем  обозначают  физический  уровень,  к  которому 

относят  программные,  технические  средства  вычислительной  техники  и 

информационных сетей;

- под вторым уровжм подразумевают логический уровень, к которому 

относят  информационные  технологии,  т.е.  модели,  методы,  средства 

организации и автоматизации информационных процессов;

-  третий  уровень,  так  называемый,  прикладной  уровень,  под  которым 

понимают использование информационной технологии для решения задач по 

обработке информации в различных сферах человеческой деятельности [15].

Споры  о  том,  что  такое  информационная  технология  или  новая 

информационная технология ведутся давнс^ одни ученые убеждены в том, что 

это  самостоятельная наука,  другие  считают их отраслью информатики.  Не 

вдаваясь в научную полемику, отметим, что развитие новых информационных 

технологий связано и с развитием науки информатики и совершенствованием 

инструментария технологии, который позволяет использовать совокупность 

методов и средств сбора, обработки и передачи информации.

Информационные технологии,  в  обобщщном виде представляют собой  по 

опредеаышю учшых,  совокупность математических и кибершгических методов, 

совремшных технических средств, обеспечивающих осущестшшие сбора, храштя, 

переработки и передачи данных (первичней шфэрмации) д ля получшия шфэрмации 

нового  качества  о  состоянии объекта,  процесса  или я в ш ш  (информационного 

продукта) на основе современней компьютерной техники.

Таким  образом,  под  информационным  процессом  мы  понимаем  все 

стадии преобразования информации,  начиная от зарождения новых  знаний 

до их трансформации в информационные ресурсы.

В  последние  годы  термин  «информационные  технологии»  часто 

выступает  синонимом  термина  «компьютерные  технологии»,  так  как  все 

информационные  процессы  в  настоящее  время  так  или  иначе  связаны  с 

примежнием компьютера. О днащ  понятие «информационные технологии» 

значительно,  на  наш  взгляд,  шире  и  включает  в  себя  «компьютерные 

технологии» в качестве составляющей.

В педагогике под информационными технологиями обучения ИФ.Хариамов, 

Г.К.Селевко,  В.В.Афанасьев  понимают  все  технологии,  использующие 

специальные технические информационные средства (ЭВМ, аудиц 

k h h q  

видео).

Как отмечают Г.Н. Александров, О.Б. Тыщенщ А.А. Харламов, термин 

«новая информационная технология обучения» в педагогике появился тогда,

ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ СЕРИЯ

 

23

когда компьютеры стали широко использоваться в образовательном процессе 

вуза и школы. Развивая данное направление, И.Ф.Харламов утверждает, что 

любая  педагогическая  технология  -  это  информационная  технология,  так 

как основу технологического процесса обучения составляет информация, ее 

движение и преобразование.

Общепринятым  в  педагогической  науке  является  мнение  многих 

педагогов-ученых о том, что новые информационные технологии способствуют 

далывйшему развитию идей программированного обучения, которое возникло 

как  способ  педагогической деятельности  на  стыке  педагогики,  психологии  и 

кибершгики и их появшже было обусловшю как практическими потребностями, 

так и теоретическими разработками в области компьютерных систем обучения.

Анализ иссждований в этом направікнии показывает, что на определенном 

этапе появились тенденции частично а иногда и полностью передать функции 

преподавательской деятельности техническим устройствам, способным управлять 

процессом усвошия знаний с помощью специальных программ, с одной стороны, 

а с другой -  выявить и акцентировать внимание  на  отрицательных сторонах 

компьютерного  программированного  обучения,  среди  которых  отмечается, 

например,  швозможность  формирования  с  помощью  средств  компьютерной 

техники мировоззренческих позиций обучаемых. И, вместе с тем, практически 

все  исследователи  отмечают,  что  с  появлением  новых  информационных 

технологий  и  их  использованием  в  педагогическом  процессе  вуза  и  школы 

открываются совершенно новые, еще ж  до конца изучшные варианты обучения, 

связанные  с  уникальными  ^ограниченными  возможностями  современных 

компьютеров и телекоммуникаций [6-15].

Сждовательнц новые информационные технологии обучшия - это процессы 

подготовки  и  передачи  информации  обучаемому,  средством  осуществления 

которой  является  компьютер  и  другая  микропроцессорная  техника,  для 

реализации функций которых шэбходимо специальное программное обеспечение, 

соответствующее психологическим и дидактическим требованиям.

Р азраб аты вая  проблемы  новы х  инф орм ационны х  техн ологий , 

Г.К.Селевко обосновывает три варианта их примежния:

- как «проникающей» технологии (примешние компьютерного обучения 

по отдельным темам, разделам для отдельных дидактических задач);

-  как основной,  определяющей,  наиболее  значимой из использ)емых  в 

данной технологии частей;

- как монотехнологии, при которой все обучение, все управление учебным 

процессом,  включая  все  виды  диагностики,  мониторинг,  опираются  на 

примежние компьютера)  [16].

Как показывают  изучение и анализ педагогической деятельности вузов 

и школ  каждый из названных вариантов успешно применятся на практике.

24 

Вестник ПГУ № 3, 2011

Таким образом, закономерное развитие и совершенствование методов и 

средств новых информационных технологий, обусловленные потребностями 

общества  и  государства  и,  безусловно,  научно-техническим  прогрессом, 

создают реальные возможности для их использования в системе образования 

с целью развития творческих способностей человека.

Использование  компьютера,  другой  микропроцессорной  техники 

и  современных  технологий  обучения  способств)ет  не  только  развитию 

интеллекта,  но  и  открывает новые  измерения  сознания.  А взаимодействие 

субъектов  педагогического  процесса,  их  «живое  общение»,  шэтъемлемые 

от информационных технологий, связывают их в единую систему, которая 

является основой информационной культуры обучаемого.

ЛИТЕРАТУРА

1.  Закон  Республики  Казахстан  «Об  образовании».  -   Алматы:  ТОО 

«Баспа», 2007. - 48 с.

2.  Закон  Республики  Казахстан  «Об  информатизации»  №  217  от

11.09.2007.

3.  Государственная  программа  информатизации средшго  образования 

РК. Утверждена Решением Президента РК от 22.09.97, № 3645.

4. Концепция развития образования Республики Казахстан до 2015 года 

// Казахстанская правда. -  2004 г. -  25  февраля.

5. Программа информатизации учебных заведений начального и средшго 

профессионального образования. Утверждена постановжнием Правительства 

Республики Казахстан от  10 мая 2001  года № 616.

6.  Кинелев  В.Т.  Информационные  технологии  в  образовании  // 

Информатика и образование. - 2000. - № 5. - С.  5-7.

7. Извозчиков В.А. Информационные технологии в системе шпрерывного 

педагогического образования. - Санкт-Петербург,  1996. -  325с.

8.  К оротков  А.М .  Компьютерное  обучение:  система  и  среда  // 

Информатика и образование. - 2000. - № 2. - С.  35-38.

9.  Коджаспирова  Г.М.,  Петров  К.В.  Технические  средства  обучения 

и  методика  их  использования:  Учеб.  пособие  для  студ.  высш.  пед.  учеб. 

заведений. - М.: Академия, 2001  . - 256 с.

10.  Малибекова  М.С.  Программмирование  на  SQL.  Учеб.  пособие.  -  

Караганды:  Изд-во КарГУ,  2007. -  253 с.

11. Машбиц Е.И. Компьютеризация обучения: Пробжмы и перспективы.

- М.:  Знание,  1986. - 80 с.

12. Полат Е.С. Новые педагогические и информационные технологии в 

системе образования. - М.:  Издательский центр «Академия»,  2002. -  272 с.

13.  Р оберт  И.В  С овременны е  инф орм ационны е  тех н о л о ги и   в 

образовании:  дидактические  проблемы,  перспективы  использования.  М.: 

Школа-Пресс,  1994. - 240 с.

ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ СЕРИЯ

 

25

26

Вестник ПГУ № 3, 2011

14. Громов Г.Р. Национальные  информационные ресурсы. - М.: Наука, 

1885.- 237 с.

15. Советов, Б.Я. Теория информации. Теоретические основы передачи 

информации в А С У .-Л .:  Изд-во Ленингр. ун-та,1977.-  196 с.

16.  Селевко  Г.  К.  Современные  образовательные технологии:  Учебное 

пособие. - М.: Народное образование,  1998.- 256 с.

Туйіндеме

Мацалада  ңазіргі  заманауи  кезеңде,  болашақ  мугалімдерді 

даярлауга  байланысты,  жогары  оцу  орны  мен  жалпы  орта  білім 

беретін мектептердің педагогикалъщ үдерісінде жаңа ақпараттық 

технологияларды цолданудың көкеІікесті мәселгрі туралы баяндаган. 

Автор гылыми еңбектерді оцып - үйрену негізінде жаңа аңпарттың 

технологиялардың қалыптасу кезеңдерін және әрқайсысының даму 

ерекшеліктерін қарастырады.

Resume

In  the  article  the  urgent problems  o f  training o f  would be  teachers 

to the usage o f  new  informative technologies in  the pedagogical process 

o f  higher educational institutions and schools  is presented.  On  the basis 

o f  investigation o f  scientific works the author considers the stages o f  new 

informative technologies formation and the peculiarities o f the  develop­

ment o f  every stage.

ӘОЖ 37 (574)

БАЛАЛАР ӘДЕБИЕТІНДЕГІЭТНОМӘДЕНИ БІЛІМ 

ҮДЕРІСІНДЕГІМӘСЕЛЕЛЕР

E. Жуматаева, M.M.  Сейфуллина

С.  Торайзыров атындазы Павлодар мемлекеттік университеті

Тенте ктіц шығу төркінін табу арқылы жасөспірімдер өмірдегі қым-қуат 

оқиғаларға саралап қарауды нысанаға алады.  Бұл -  білім мазмүныныц кец 

ауқымдылығын танытады.

Сондай-ақ  екінші  бір  жас  кейіпкер  -  Жанбосынныц  айдалада  жаяу 

қиналып кеж жатқан Бердібекгі арбасына  мінгізбей, далаға тастап кетуі жан 

түршігерлікгей етіп суреттелген. Әриш, өзінің өжеттігімен, намысқойлыгымен, 

қайсарлыгымен Бердібек те оған ұнамауы мүмкін Бірақ біршше жылдан кейін 

кездескен  сыныптас,  ауылдас  баланы  жалацаяқ  қалпында  йен  далаға  тастап

кетуі бұл кейіпкердің уақыт озған сайын адамгершіліктен, жақсы қасиеттерден 

алыстай  бастағанын  байқатады.  Демек,  бұл  жасөспірімнің  беталысы 

жаманшьшыққа қарай мейлінше бұрьша бастаған деген сөз. Жанбосын ежелгі 

бәсекеівсі Бердібекгі осьшайша табалап, мұқатады. Жалпы адам психологиясын 

зертг^іпі ғалым Т.Тәжібаев жекежген пендежрдің бойынан кездесетін табалау 

құбьшысын бьшай түжырымдаган: «Табалау - ыза мш қуаныштың қосьшды түрі. 

Табалау - бұл бір^ді мұқату, әш кереі^. Ол адамға жаман сезім туғызады. Оны 

ызаландырып, мүқатумш бірге оған ырза болып, кекесінмен күліп, кежмеждейді. 

Өшенділік, жек көру - 

шгізііен

 жағымсыз эмоция. Бірақ ата жауға өіппенділік 

нашар эмоция д ^ге болмайды. Жауға өшпенділік, оған әрекет етуге, оны жоюға 

адамды жұмьшдырып, ерік-жігерді нығайгып отырады».

Психолог галымның бұл пайымдауы Б.Соқпақбаевтың осы шыгармасындагы 

мысалға  келтірілген  сигуацияда  нақты  көрініс  тапқан.  Табалау  факторы  екі 

баланың арасындагы шиеікністі тартыс үстінде көрішді. Жанбосын Бердібекгі 

табалай отырып, кежмеждей тұрып, өзінің артықшьшыгын білдіруге құштар. 

Осы келтірілген мысал арқылы жазушының адам жанын сарапшыдай жақсы 

білетін сарабдал психолог екені айқын аңғарылады. Адам мішзінің табиғатына 

орай ғалым Т.Тәжібаевтың тағы бір пікірі осы сөзімізге дәжл болғандай: «Мішз

- адамның дүниеде өмір с үрудегі багытың бет алысын көрсетіп отыратьш қасиеті 

болып табылады. Мішздері мүлде бірдей болып кежтін адам болмайды, бірақ 

өмір сүрген  ортасына,  қоғамына  қарай адамдардың белгілі бір тобына  ортақ 

типтік мішздер де болады».

Осы келтірілген екі дәйексөз көркем шығармадағы авторлық шешімдерді 

тиянақтай түсері анық. Көркем образдың жасалуының себеп-салдары ж әж  

нәтижесі  психология  гылымындагы  гылыми  пайымдаулармен  үштасып 

жатса,  онда  автордың  діттеген  мақсатынан  шыққандыгы  деп  қорытынды 

жасауга болады.[1]

Шыгармадагы  тагы  бір  між зі  ерекше  адам  -  Жылқыбай  атты  ересек 

кейіпкер. Колхозга амалсыз мүше болып кіріп, соның жүмыстарына араласып 

істеп жүрген бүрынгы жекеменшік иесі. өзінің күйлі биесін қалай да колхоз 

жүмысынан алып қалу үшін оның үстіж отырган айдаушы бала Бердібекті 

қүрбандыққа  шала  салудан  тайынбайтын  қатыгездікке  барады.  Жүмысқа 

жегілген биені колхозга б ер м ^ үшін Жылқыбай шапқа түртіп қалып, биені 

үркітіп  жібереді.  Үстінде  отырган  айдаушы  бала  аттан  жыгылып,  мерт 

болып кетсе де,  оган бәрібір. Мәселе онда емес,  мәселе  - Жылқыбай үшін, 

ең бастысы, өзінің жекеменшік малый колхозга бермей, аман алып қалу гана.

Сүмбе  ауылына  оқуга  барганда  Бердібектің  қарсы  алдынан  шыгатын 

Баймырза  дегш  бала  да  өзінің  үрыншақтыгымен,  көзге  түсетін  жагымсыз 

қылықтары  басым  кейіпкер.  Ол  да  сыныпқа  жаңадан  келген  Бердібекке 

қарадай өш. Жәш бір қызыгы, шыгарманың соңына дейін бүл балалардың бас 

кейіпкермен татуласқаны, өзара түсініскені айтьшмайды. Оган себеп -Бердібекгің

ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ СЕРИЯ

 

27

бірбеткейлігі,  намысқойлығы  жәш  жаманшылық  атаулымен  ымырасыздығы 

болса керек. Ол өзі көңілі қалған адамымен татуласпайды, өмірге тек балаға тән 

пәкгікпен, таза көңілмен ғана қарайды. Әршв, оның ара-арасында болып тұратын 

үсақ-түйек тентекгіктерін жалпы адамгершілік принциптеріш қайшы кежтің 

моральдық түргыдан теріс қүбылыстар деп бағалауға болмайды.

Бұл - жігері тасыған, ой қиялы шарықтап жүгіріп тұрған, өмірге әлі тек 

алып ұшқан романтикалық лепірме көңілмен қарайтын жас бала. Ол кейбір 

үсақ-түйек тентектікті тек қызық ретінде  ғана  бағалап,  өзі де  содан ләззат 

табады. Ар жағында теріс пиғылы жоқ, қатардағы тентектік қана.

Ж ағымсыз,  наш ар  мінезді  адамдардан  көрген  әр   түрлі  зорлық- 

зомбылықтары жас баланың өмірді одан әрі тереңірек тануына жедел ықпал 

етеді. Ол айналасында анасы Әбсет, ағайы Сатылган, үстазы Сағатбай сияқты 

тек жақсы адамдар ғана емес, Жылқыбай, Жүнісбай, Жанбосын,  Баймырза 

жәш  т.б. жаман кісілердің бар екенін біліп өседі. Сөйтіп олардан қандай да 

бір  қиянат  күтуге  болатынын,  олардың  әділетсіздік  жасауға  бейім  екенін 

сезеді.  Ал  әділетсіздік  пен  қиянат  бар жерде  күрескерлік  рух  қажет.  Егер 

адам  сол  өзіж   төнген  жаманшылықтарымен  күресе  алмайтын  болса,  онда 

өмір мейлінше  күрделеш  түспек.  Жер бетін жаманшылықтың қаракөлеңке 

бояуы да басып кетуі де ғажап емес. өзін қорғай алмаған адам өмірдегі басқа 

да  ең  қымбатты  жандарын  қорғай  алады  деп  сенуге  бола  ма?  Әриш,  жоқ. 

Ондай дәрменсіз  кісілер тіпті  адамзатқа тән  қасиетті,  қүнды  сезімдерді де 

сақтай алмайды. Туған халқы, елі, жері үшін де қорған болып жарытпайды.[2]

Әдебиеттанушы  А.Нағыметовтың:  «Егер  жазушы  -  уақыт  перзенті, 

өзі  өмір  сүрген  заманының  ең  еікулі  оқиғаларын  шығармасында  шынай 

суретт^  -  оның  қаламгерлік  міндеті  десек,  осы  борышын  ол  туысындағы 

адам  арқылы,  сол  адамның характерін мүмкіндігінше терең де  жан-жақты 

б ей ж л ^  арқылы  өтейді»  деген  пікіріш  сүйенсек,  бүл  шығармада  кейіпкер 

характерінің жа№жақты ашылғаны айқын.

Қарадай торығьш, үмітсіздікке берілу - Бердібекке жат 

м іе е з . 

Күйзеліп, қапа 

болып,  уайымдаганымен,  ол шарасыздыққа  берілмейді.  Бүл -  психологиялық 

фактор.  «Өкініш  пен  үмітсіздік  -  уайым-қайғы  нәтижесінде  пайда  болатын 

эмоция. Мүндайда адамның кежшекген үміті болмайды. Оның қайғы-қасіреті 

шексіз болып көрішді. Онда ешбір амал-әрекет таба алмайтындай сезім пайда 

болады. Кейбір еркі нашар адамдар өзіш-өзі қол салып, өлтіруге дейін барады. 

Өйткягі, бүдан былай өмір сүруінің пайдасыз екендігіш, оның уайым-қайғысын 

еш нәрсе жеңілдете алмайгындығына шексіз сявді» - дейді психолог, көршкгі 

ғалым  Т.Тәжібаев.  Демек,  алуан  уайым-қайғыны  бастан  өткізіп  жатса  да, 

бала Бердібек образының күрес үстіндегі әрекеттері бүл ғьшыми түжырымда 

айгьшатын еркі нашар адамның әрекеті емес.  Жас  та  болса,  оның мойнында 

күрескерлік оты бар. Бүл бейш оқырман үшін осынысымен де қүнды. Бүндай 

кейіпкержр жас оқырман мойнындағы күрескерлік рухты үштай түсері анық.

28 

Вестник ПГУ № 3, 2011

«Балалық шаққа саяхат» повесін идеялық-эстетикалық салмағын бас кейіпкер 

Бердібек бешвсінің сомдалу деңгейімен де олшеген абзал  Күрескерлік қасиет 

бір^жрмен емес, әрбір бала өзінің жаман мішз-қүлқын баса алатын дәрежеге 

жетуі  деп  түсінуіш  мүмкіндік  туғызу  көзделеді.  Бүл  -  педагогикалық  білім 

мазмүнының басты міндеті.

Жоғарыда  аталған  эергг^жрдің қай-қайсы да  әр дәуірдің,  әр  заманның 

өз тақырыбы,  заман талабына  сай өз идеясы  болатындығьшан 40-50  жылдары 

аралығында  соғыс  жылдарындағы  әл^меттік жағдайды  балалар  әдебиетімен 

үшгастырды,  1960-1980 жылдары қазақ балалар прозасы идеялық бағыгы айқын, 

тілі жатық,  тәрбиелік қуаты  басым жүздеген әңгіме,  повестерімш толықты.  Б. 

Соқпақбаевтьщ «Жекпе-жек»,  «Мшің атым Қожа»,  «Аяжан»,  «Балалық  шаққа 

саяхат»,  «Қайдасың,  Гауһар?»,  М.Гумеровтың  «Шыңырау»,  «Қүпия дәптер», 

М.Қабанбаевтың  «Бақбақ  басы толған  күн»,  «Арыстаң  мш  виолончель  жәш 

қасапхана», «Пысық болдым, 

мііеки

», «Сурет сағым келмейді», Б.Түрсынбаевтың 

«Етікші  бала»,  «Айнымас  достар»,  С.Сарғасқаевтың  «Сүлугөрдің балалары», 

«Көңідді балалар>, «Сынған тіс», Т.Нүрмаганбеговгьщ «Қош бол, ата», Қ.Омаровтьщ 

«Қоңыраулы бесік», «Әке» повестері адамгершілік пш ізгшікгі, бала бсйындағы 

сезім тазалығын өздерінің іс-әрекеггері арқылы шыншьщдықпш бешві^те арналган 

шығармалар д^те лайық. Соның ітттіңце жазушы Б.Соқпақбаевтың «Менің атым 

Қожа» повесі бүгінгі танра дейін қазақ балалар прозасының ішіндегі ең тандаулы 

шығарма ретіндегі өзінің көркемдік-идеялық түғырынан әлі  күнге түсе  қойған 

жоқ. Повесть балаларға арналған көркем-әдеби туыңдьшырдьщ алдьщғы қатариы 

үлгісівде жазьшған Мүвда бір-біріші саралап өріліп отыратын қызықты сюжеттік 

желілер де,  психологиялық-әі^меттік  шиеішіскен  тартыс  та,  бояуы  қанық, 

түлғалануы  қызықгы көркем бейжжр де  бар.  Шьпғарманьщ стильдік түр*ъщан 

жатьш; орывдалуы туралы кезівде әдебиет зерггдтлііЕрі обьекгивті пікір айтқан 

болатын Ол - қазақ балалар әдебиегі тарихы ғылымьщда бүган дейін жете талданып, 

өз бағасьш алған туыңды. Мысалы ғальм С.Қирабаев: «Б.Соқпақбаевтың повесі 

қиялшьщ  сезімгад  зейінді  бала  Қожаның  бешвсін тамаша  жасауымш  бағалы. 

Жазушы оның рухани өсуің сана-сезімінің жетілуін нанымды аша білген. Жастар 

прозасы нәзік лирикаға, жастардың жансезімін таныгар психологияльш; суретке 

бай» дегш тұжырымды ой айтады.

Қожа  бейжсіндегі  оте  күрделі  типтік  характерлер  көрінісі  арқылы 

автордың  шеберлігі  корініп  түр.  Бір  Қожаның  бойына  екі  түрлі  мінезді 

жинақтау арқылы жазушы позициясын байқаймыз.

Біріншісі тентек, сотқар болса, екіншісі ақылды,  нәзік жанды,  намысқой, 

жаны тез жараланғыш. Қожа бойындағы екі міжзді қатарластыра алу арқылы 

суреткер,  күрделі  м іж зді  жеткіншек  бейнесін  сомдап  берген.  Қожаның 

тентектігінің  жгізіне  әл^меттік-моральдық  астарына  үңіле  білу  қажет. 

Шығарманың басындағы Қожа бейшсі мен соңындағы Қожа екі бөжк. Қаншама 

тентектік жасаған Қожа шығарма соңына қарай өзінің сол әрекеттерііЕН бірте-

ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ СЕРИЯ

жүктеу/скачать 1,64 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: