I тарау. ««ктж» ҰҚ» АҚ «балқаш-2» станса жұмысының техника экономикалық КӨрсеткіштері

2.2-кесте

Еңбекақы қоры әр мамандық бойынша немесе қызметкерлердің орташа айлық жалақысына сәйкес анықталады.


ІІІ ТАРАУ. СТАНСА КІРІСІ МЕН ТАБЫСЫН, РЕНТАБЕЛЬДІЛІГІН ЕСЕПТЕУ.

3.1. Пайдаланушылық шығындарды есептеу
««ҚТЖ» ҰК» АҚ «Балқаш-2» стансасының шығындар бюджеті бойынша ақшалай қаражаты стансаның жұмыс көлемінің жоспарының орындалу көлеміне байланысты.

Пайдалану шығындары станция бойынша баптар Номенклатурасы шығыстардың негізгі түрлерінің шаруашылық қызметін, темір жол көлігі, ал құрамында баптары бойынша шығындар элементтері жоспарланады: еңбек ақы қоры; әлеуметтік қажеттіліктерге аударымдар; материалдық шығындар, оның ішінде: материалдар, отын, электр энергиясы, өзге де материалдық шығындар; амортизация; басқа да шығындар. Өзге де материалдық шығындарды есептеу курстық жұмысты орындау барысында есептеледі.

Станса бойынша тасымалдау шаруашылығы, жүк және коммерциялық жұмыстарды орындау бойынша еңбек ақысына шығындар 2-бөлімде есептелді.

Қызметтік өндірістік ғимаратты жинастыру қызмет көрсету бойынша материалдық шығындар 8,13,26 баптарында ғимараттардың аудандары мен шығыстардың нормалары 10 м² жоспарланады.

Ғимаратты таза ұстау алаңы 1 жылға арналған болжамды шығындары 1м^2- 650 теңгені құрайды.
=*H (3.1)

Мұндағы:

Э_мат= (36+27)*95*365= 2184525

Мұндағы:

Н — материалдық шығындардың нормасы, теңге. (300 теңге)

Э_мат=×H

мұндағы S₂ —жүк шаруашылығы бойынша ғимараттың ауданы; Н - 650 теңгеге тең
Э_мат=×650=84370 теңге

Тежегіш табандықтарды сатып алу, жөндеу шығындары бойынша жоспарлау орташаланған нормаларын механикаландырылған төбешіктерді негізге ала отырып, — 1 башмак 220 вагонға тең. Осыны ескере отырып, жылдық шығыстар бабы бойынша 8,13,26 баптарға сәйкес келесі формула бойынша анықталады:

С_т.б. =

Мұндағы:

С_т.б= *850=102850 теңге

Sі — стансаның ауданы

в — салыстырмалы қуаттылық нормасы, Вт/м² (в= 50 Вт/м2);

Т —бір жылғы жарық нүктелерінің жану уақыты,3500 сағатқа тең;

Ц — бағасы 1 кВт-сағ. электр энергиясын (Ц = 1 кВт-сағ-10 теңге).

С_ак.ф= 60×Ч_ак.ф×Ц

Мұндағы:

Ч_ак.ф — станция қызметкерлерінің саны, аккумуляторлы қолщамдары бар адамдар саны (27адам); (182х0,15=27 адам)

Ц_а — Бір рет қуаттау құны (550 теңге).
Сақ.ф= 60х27х550=891000 тенге
Электр энергиясына кеткен жалпы шығындар сомасы келесіге тең:

Сэ= С_осв+С_ак.ф

Сэ= 8008+891000= 899008 теңге
Ғимараттарды жылыту үшін отынға кеткен шығындар отынды қыздыру нормасына сай бір тәулікте 1°С тең. ;бойынша арналған Отынға арналған шығындар, тәулігіне жылыту кезеңінің ұзақтығы, сондай-ақ айырмашылық температура мен ғимараттың көлемі келесі формула бойынша анықталады.

Ғимаратты жылыту үшін отын шығындарын есептеуге арналған формула:

Мұндағы, S₂ - Сыртқа өлшемі бойынша ғимараттың көлемі (), ғимараттың биіктігін 4 м деп қабылдау;

T_т- жылыту маусымының ұзақтығын ( 180-210 күн деп қабылдау)

В-жылыту үшін шартты отынның нормалық шығыны ғимаратқа тәулігіне болып 3 кесте бойынша қабылданады.

Ц — баға 1 т шартты отын (Ц = 250 теңге.).

Ғимаратты жылытуға арналған отын шығындарының нормасы. 3 кесте.

Негізгі құралдардың амортизациясы, теңгерімде тұрған станса бойынша шамасы орташа жылдық құнына тікелей қатысатын негізгі құралдардың өндіріс процесінде, және белгіленген амортизациялық аударымдар нормалары жоспарланады.

Амортизация термині басқа мағыналарда да қолданылады, мысалы, жеке адамның немесе ұйымның мерзімдік жарналарын төлеу немесе міндеттемелерді сатып алу жолымен борышты бірте-бірте өтеуі; борышқорлық міндеттеменің ұрлануы, жоғалуы, тб. себепті оны жарамсыз деп тану; машиналарда, құрылғыларда - машиналардың конструкцияларындағы арнаулы қондырғылар, оларды салмақтан қорғайтын құрылғылардың көмегімен соққының, серпудің күшін жұмсарту, бәсендету деген сияқты.

Негізгі көзі-амортизациялық қордың амортизациялық аударымдар. Амортизациялық аударымдар үлесі негізгі қорлардың құнын дайын өнімге көшірілетін.

««ҚТЖ» ҰК» АҚ «Балқаш-2» стансасының амортизациялық аударымдардың сомасы келесідей:

Мұндағы:

Негізгі құралдардың амортизациялық аударымдар сомасы:

Техника-экономикалық көрсеткіштер есептемесі

Өзге де шығыстарды анықтау үшін станса бойынша барлық жұмсалған шығындардың 0,5% есептеп аламыз. (төлем шоттарды басу үшін графиктерді, кестелерді, техникалық нұсқаулықтар және т. б.) .

Қшығ = 40770106 ×0,005= 203850,53 теңге.

3.2. Өнімнің өзіндік құнын есептеу
Өнімнің өзіндік құны– кәсіпорындардың өнім өндіру мен өткізуге жұмсаған ағымдағы ақшалай шығыны, яғни өнімді өндіру мен өткізу (жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету) үдерісінде пайдаланылатын табиғи ресурстардың, шикізатты, материалдардың, отынның, энергияның, негізгі капиталдың, еңбек ресурстарының, басқа да шығындардың құндық бағасы. Шығындардың өндіріс үдерісімен байланысы тұрғысынан өнімнің цехтық, өндірістік және толық құны түрлеріне бөлінеді. Цехтық өзіндік құнда цехтарда өнім өндірумен байланысты шығындардың өзіндік құны қамтылады. Өндірістік өзіндік құнға цехтық өзіндік құн жалпы өнеркәсіпті басқарумен, ұйымдастырумен және оған қызмет көрсетумен байланысты шығындар жатады. Толық өзіндік құн өндірістік өзіндік құнды және өнімді өткізумен байланысты өндірістен тыс шығындар және өнімді өндіруге қатысы жоқ басқа да шығындарды қамтиды. Ресурстарды үнемдеуге көптеген техникалық-экономикалық факторлар әсер етеді, олар ішкі өндірістік және өндірістен тысқары факторларға бөлінеді. Өндірістен тыс факторлар – кәсіпорын ықпал ете алмайтын факторлар. Оларға салықтар мен төлемдердің ставкалары, шикізаттың, материалдардың, машиналар мен жабдықтардың нарықтық бағасы, көлік тарифтері мен электр энергиясының тарифтері және басқалар жатады. Ішкі өндірістік факторлар – кәсіпорын тарапынан басқарылатын факторлар. Оларға өнімділігі жоғары техника мен прогрестік технологияны енгізу, өндірістің механикаландырылуы мен автоматтандырылуы деңгейін арттыру, негізгі капиталды тиімді пайдалану, айналым қаражатының айналымдылығын жеделдету, жұмыскерлердің еңбек өнімділігін арттыру, еңбек пен өндірістің ұйымдастырылуын жетілдіру, т.б. жатады.

Кәсіпорынның шығындары өндіріс үдерісімен байланысының сипатына қарай негізгі және үстеме шығындарға, олардың жекелеген бұйымдардың өзіндік құнына жатқызылуы тәсіліне қарай тікелей және жанама шығындарға, өндірістің көлеміне қарай шартты-тұрақты және ауыспалы шығындарға бөлінеді. Сондай-ақ шығындарды экон. мазмұнына және калькуляцияның баптарына қарай да топтастыру қабылданған. Шығындардың экон. нышандары бастапқы, біртекті топтар болып келеді. Калькуляцияның баптары бойынша топтастыруда шығындардың орны мен мақсаты ескеріледі.

Өнімнің өзіндік құны төмендету – кәсіпорынның өндірістік қызметіндегі ең басты міндеттердің бірі. Оның негізгі көздеріне: бір өнімге жұмсалатын шикізат, материалдар, отын және энергия шығынын төмендету; бір өнімге шаққандағы амортизац. аударым шамасын азайту; әкімш. бас-қарушылық шығындарын төмендету; бейөндірістік шығындар мен шығасыны барынша азайту жатады. Бухгалтерлік және экон. шығын түрлеріне де бөлінеді. Бухгалтерлік шығындарда тек көзге көрінетін шығындар, яғни тұтынылатын ресурстар үшін төленетін төлемдер қамтылады. Экономикалық шығындар көзге көрінетін (бухгалтерлік) шығындар мен көзге көрінбейтін (сатып алуға жатпайтын) ресурстардың құнынан құралады.

Кез келген шығындарды жіктеу-басшыға дұрыс, тиімді не­гізделген шешімдерді қабылдауға көмектесу: кез келген деңгей­дегі басшы мұның қандай шығын мен пайда әкелетінін білуге міндетті. Сондықтан шығындарды жіктеу процесінің мәні де басшы ықпал ете алатын шығындар бөлігін бөліп көрсетуде.

Өзіндік құнды және алынған пайданы анықтау үшін шығындар былайша жіктеледі:

-кіретін және өтіп кеткен ;

-тікелей және жанама;

-негізгілер мен қосымшалар;

-өнімнің өзіндік құнына кіретін және өндірістен тыс (кезең шығыстары);

-бірэлементті және кешенді.

Кіретін шығындар-алынған және бар ресурстар, күткендегідей, болашақта табыс әкелуге тиіс. Олар баланста өндірістік қорлар, аяқталмаған өндіріс, дайын өнім, тауар түрінде актив ретінде көрсетіледі. Өтіп кеткен шығындар-осы шақта кіріс алу үшін жұмсалған және болашақта кіріс әкелу мүмкіндігін жо­ғалтқан ресурстар. Оларға өткізілген өнім өндірісіне шыққан шығын құрамында көрсетілді, яғни кірген шығындар өткен шығындарға айналды. Шығындарды кіретін және өтіп кеткен деп дұрыс бөлу өндірілген өнімнің өзіндік құнын анықтау үшін, пайдамен шығынды (зиянды) есептегенде, кәсіпорын активтерін бағалағанда маңызды мәнге ие болады.

ҚОРЫТЫНДЫ
Дипломдық жұмысында Балқаш-2 стансасының теміржол учаскелік бөлімшелерінде пойыздық жұмыстарды ұйымдастырылды. Курстық жұмысымды қорытындылай келе, барлық міндеттерін орындап,оның ішінде техникалық-пайдаланушылық сипаттамасын,стансаның жұмысының есеп көрсеткіштерін, сонымен қатар стансаның кірісі мен рентабельділігін есептеу жұмыстарын орындадым.

Жоспарда еңбек бойынша жасалып, штат кестесі станса айқындалған қызметкерлердің саны – 80 адам, жылдық жалақы қоры 10727958теңге. Штаттық кесте арқылы қызметкерлердің айлық еңбекақыларына есептеу жұмыстарын жүргіздім.

Пайдаланушылық шығындарды есептеу бөлімінде тежегіш табандықтың құның есептедім.Ол нәтижесінде 102850 теңге болып шықты.Ал амортизациялық аударымдардың сомасы 37063530 теңге болып есептелді.

««ҚТЖ» ҰК» АҚ «Балқаш-2» стансасы 4 классқа жатады.

Курстық жұмысымды орындау барысында көлемдік және сапалық көрсеткіштерін,сонымен қоса өнімнің өзіндік құның есептедім

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

1.В.Г. Орлов. Типовой техногогический процесс работы грузовой станций- Москва, 1976-62 б.

2.Гоманков Ф.С. Технология и организация перевозок на железнодорожном транспорте- М. Транспорт, 1994-12 б.

3.С.Малыбаев, Т. Балгабеков. Организация движения железнодорожного транспорта- Астана, 2010 -74 б.

4.В.Я. Берест, Ю.Н. Митрофанова. Организация перевозок и управление движением на транспорте- Алматы, 2014-110 б.

5.Кочнев Ф.П., Сотников И.Б. Управление эксплуатиционной работой железных дорог: Учебное пособие для вузов- М. Транспорт, 1990-19 б.

6.Сотников И.Б. Эксплуатационная работа железных дорог в римерах и задачах-М. Транспорт, 1990-144 б.

7.Техникалық сөздік. Тасымалдау қатынасы томы (орысша-қазақша), 2000.

8.Гоманков Ф.С. Технология и организация перевозок на железнодорожном транспорте- М. Транспорт, 1994-78 б.

9.

15. https://kk.wikipedia.org

16.

https://malimetter.kz › aralyk-stansanyn-zhoba

17.https://kopilkaurokov.ru

18. https://baribar.kz

19. https://edu.semgu.kz›umkd