УКРАИНА ЖҮРЕГИМДЕСЕҢ
УКРАИНА
Арғы жағы асаў дәрья,
Берги жағы кең гүзар жол,—
Көк шатырдай тиккен жарға,
Дөң басында турыпты ол;
Турыпты ол—жасыл айғак,
Мың жасаған мықлы емен.
Игорь бунда атын байлап,
Түнепти деп еситтим мен.
Жат үлкеге узатқанда,
Ярославна келген дейди.
Жүрек ҳәўири қыздың сонда,
Жас еменге сиңген дейди.
Найзағайын шатырлатып,
Қанлы урыслар өтти буннан.
Жаўлар өртеп, шаўып, атып,
Көп азаплар берди оған.
Бирақ-та ол туўған жерге
Сүңгитип берик тамырларын,
Төзди барлық бәлелерге,
51
Жеңди ҳәм де өз душпанын.
Енди, мине, жайнап тағы,
Жайқалып тур емен —жаным.
Уллы дәрья бойындағы
Кен даланың ветераны;
Енди онын саясында
Күлки, қосық жаңлар тынбай:
Мәртлик ҳәм Даңқ келип бунда,
Сайран салып атырғандай.
КИЕВ ОКТАВАЛАРЫ
I
Алтын гүмбезлерге көзи қамасып,
Жазғы таң азанғы уйқысын ашты...
Жаңлатып жаңадан дослық намасын,
Кел, қарсы алайық, достым, қуяшты!
Арқада көп қалалардың анасы –
Киев, бир улыңдай ийемен басты!
Тәрийпиңди сорап өткен-кеткеннен,
Сени бир көриўди әрман еткенмен.
II
Шығыс славянлар бабасы Кийдиң
Мәкан басқан жери, ышқыңыздаман,
Гөззал София ҳәм Печерскийдиң
Алтын гүмбезлери, ышқыңыздаман.
Жаңа турмыс қурған бул үлкен үйдиң
Бүгингн мийнет ери, ышқыңыздаман,
Киев, сен ертектей ески қаласан,
Урыстан соң туўылған ҳәм жас баласаң.
52
III
Алтын дәрўазаңның алдына бардым,
Тарийх қусы пәрўаз еткендей болды.
Ғарры славяндай ойларға талдым,
Мономах елеслеп кеткендей болды.
«Россия бетке!» деп, ҳәммеден алдын
Богдан Хмельницкий өткендей болды,
Қалың журт қуўатлап қайсар гетманды,
Мениң көз алдымда қуўғандай панды.
IV
Киев! Қандай ысық бул сөз жаныма!
Бул сөз өр беттеги панамның аты.
Сени мегзетемен өз ўатаныма,
Сен мениң екиншн анамның аты.
Украин емеспен, бирақ қаныма
Көп сиңген бул жердиң руҳ саўлаты
Жаралы жәйрандай қарақалпаққа
Сен баспана болдың баяғы ўақта.
V
Айбатлы Октябрь ескерткишиндей,
Сәлем, әй, оқ тескен жаралы дийўал!
Елеслер тап кеше көрген түсимдей
Мәртлик саўашларың сениң, «Арсенал»
Қаймықпай, тисиңе қойып тисиңди,
Сен әжел бетине түпирген мәҳәл –
Оғы түўесилген сур пулеметти
Тарийх тас үстине орнатып кетти.
VI
53
Өртенип өзегин шалған күйикке,
Жүрегин жулып жеп заман ҳазары, -
Патша ескерткиши турған бийикте
Тарас турған шығар талай сапары.
Бул жерде туўылған жанға сүйикли
Максим Рыльский октавалары.
Атасы әжайып көп фильмлердиң
Марҳум Довженконы бир рет көрдим.
VII
Туўысқан солдатлардың қәбири басында
Булытқа шаншылып тур ашыўлы минар.
Мәрмер тас астынан атлығып онда
Мәңги сөнбейтуғын от лаўлап жанар.
Әзийз Украина топырағында
Ўатан ушын өлген батыр ағалар!
Теңсиз урыста сиз жығылған ўақта,
Араңызда болғанды қарақалпақ та.
VIII
«Қатнастым Киевте қырғын саўашқа –
Деп айтқан да еди туўысқан ағам, -
Көшелер айланды күл менен тасқа.
Қатаң урыс еди жер қалтыраған.
Бир жаралы бүлбил, тартынбай ҳасла,
Оқтан қашып келип тығылған маған.
Сол қус қайда екен ҳәзирги ўақта?
Киев дөнген шығар қайтадан бағқа!"
IX
Патон көпиринде өзим қарсы алған
Дарница таңлары, муҳаббатым сизге.
54
Сылдырлысы саздай ядымда қалған
Киев каштанлары, муҳаббатым сизге.
Күл ишинен тиклеп қалалар салған,
Ўатан адамлары, муҳаббатым сизге.
Урыстан кейин салған саўлатлы жайлар,
Сәлем, жас тереклер, жасыл тоғайлар!
X
Тарқасын десең сен кеўлиң қумары,
Демалыс күнлери Днепрге бар.
О, қумлақ Днепр жайпаўытлары
Аппақ шағаладай адамға толар.
Мейли, бул қаланың азаматлары
Күнде ҳәз етсе де ҳақылы олар,
(Бул сөзлер тийисли емес бирақ та
Гейбир стиляга ҳарам тамаққа ...)
XI
Бәлки өмирим бойы сени жырларман,
Украина, сәлем гүлбағларыңа;
Кеўлиң шын дослықтың нурына толған.
Гуцулдың
7
ақ кийген жас дилбарына
Мегзер қалқып турған уйқысыз Шолпан,
Мәўжирген Днепр қырғақларына,
Әне, жаңа өмир таңы нур шашты.
Кел, қарсы алайық, достым, қуяшты!
7
Гуцул – Карпат таўларында жасаўшы украинлар усылай аталады
(И.Ю.).
|