Іі хАлыҚАрАлыҚ ғылыми-тәжірибелік конференЦиясы ғылыми баяндамалар

254
255
Для чего каратэ девочкам? и т.д. 
и  возникло желание узнать больше о культуре индийского народа, познакомить    учащихся индий-
ского колледжа с культурой нашей страны, представить свою школу, приготовить ответное слайдшоу и 
отправить в индию. исходя из этого, домашним заданием стало: в течение недели приготовить материалы 
о школе в виде презентации слайдшоу в группах. 
следует отметить, что при выполнении задания, в котором каждый ученик отвечает не только за ре-
зультат своей работы, но, что особенно важно для этой технологии обучения, за результат всей группы, об-
щими усилиями решается поставленная задача, а сильные ученики помогают более слабым в успешности 
ее выполнения, происходит самореализация учащихся, ученик чувствует свою значимость, ответствен-
ность, получает удовлетворение, находит нестандартные способы решения задач. в результате  о
бучение 
в сотрудничестве со школами других стран  приводит к повышению интереса к культуре страны изучае-
мого языка, расширению страноведческого кругозора, обогащению словарного запаса, умению 
выполнять 
поисковую работу посредством интернета, справочников и энциклопедий и обрабатывать информацию 
и представлять ее, умению работать самостоятельно и в команде, общению со сверстниками не только в 
пределах страны, но и за рубежом. Это все стимулирует к обучению, повышению самомотивации.
метод международного сотрудничества с организациями ведет к подготовке молодого поколения по-
нимать, принимать и уважать людей и культуру других стран мира, успешному взаимодействию с ними и 
толерантности.
использованная литература
1. концепия полиязычного образования  до 2020 года. к-2011
2. селевко г.к. современные образовательные технологии.м.: 2001.
МұғаліМнің  кәсіби өсуіндегі  тренердің рөлі
ихсанова а. а.
 «Орал қаласындағы физика-математика бағытындағы 
Назарбаев Зияткерлік мектебі» «Назарбаев Зияткерлік 
мектептері» ДББҰ филиалы
Қазақстан Республикасы
аңдатпа
 мақала тренер жазбалары үлгісімен жазылған. білім берудегі мәселелерді тренер мен мұғалімдер 
бірлесе талқылап, бірыңғай тұжырым жасаған. мұғалімдер тәжірибесі негізінде талқыланған тақырыптар 
жақсы меңгеріліп, тренер тарапынан ұсыныстар берілген. тренердің рөлдері жіктеліп, мысалдар арқылы 
талданған, мұғалімдерді зерттеу жүргізілген.
аннотация
статья написана в форме записи тренера. тренер вместе с учителями интегрировано использует опыт 
самих учителей и новое педагогическое знание. тренер определяет  роль тренера, а так же исследует 
учителей. 
Absract
in this article there has been written how the trainer observed the teachers within the course of professional 
development and made collaborative decisions in the issues had been raised in the learning process, and the 
trainer’s strategic plan for the future teaching. 
                                                       
   «Пусть другие доверяют вам. Возможно, это
не поможет вам, но, несомненно, поможет им».
Роджер Дж. Имхоб
Қандай жұмыс та оңай емес. Ал адам  тәрбиелеу, оны өмір сүруге бейімдеу ерекше жауапты жұмыс. 
23 жылға жуық педагогикалық тәжірибемде талай жетістіктер де, қиыншылықтар да болған шығар?! со-
лар төңірегінде ойландым ба, жоқ па, есімде жоқ. әйтеуір бір күн сабақтан қалмай, еңбек еттім. бірталай 
тәжірибе жинақтадым. 
мұғалімдерге теория-практикалық дәріс өткізетін тренер болармын деп те ойланбасппын. Өздерін 
әртүрлі  адами  мінез-дағдыларымен,  педагогикалық  әдіскерлік  мүмкіндіктерімен  ерекшелеуге  тыры-
сатын мұғалімдерді тану, зерттеу, бағыттау, жаңаша ойлап, жаңаша әрекет етуге үйрету, қалыптасып 
қалған  дағдыдан  қозғау,  өзіндік  амбициядан    арылту  біраз  қиындық  келтіргені  рас.    бірақ  қашан  да 
қиындықтан құтқаратын жолдар болады. ол:
-  
білімің мен біліктілігің және оны жүйелеп қолдану;
-  
Айналаңдағы адамдарға (отбасыңдағылар, оқушыларың, әріптестерің, жаңа таныстарың, т/б.) деген 
қамқорлығың, адалдығың мен әділдігің;
-  
жауапкершілігің;
-  
ізденісің мен іздегеннен тапқандарыңды орынды пайдалану;
Алғашқы  сабақ-тренингім  мұғалімдерді  өзара  таныстыру,  диалогтік  әңгіме  әдісінде  жүргізілді. 
Диалогтік әңгімені мұғалімдерді етене танып, оларды одан әрі зерттеу үшін қолдандым.  мұғалімдердің 
іс-әрекетіне, сөйлеу дағдыларына, топ арасындағы қарым-қатынасына қарай отырып, өзім: «алдымдағы 
мұғалім қандай адам, қандай деңгейдегі мұғалім?»- деген сұраққа жауап іздедім. Зерттеу мақсатымдағы  
өзім үшін дайындаған келесі сұрақтар төмендегідей болды:
1.  курсқа келгендегі мақсаты қандай?
2.  санасында қалыптасып қалған стереотиптерді қалай өзгертуге болады?
3.  жаңа бағдарлама негізіндегі білімді қандай жолдармен берген дұрыс?
осы  ойларымды  жүзеге  асыруға  маған  23  жылдық  тәжірибем,  кембридж  университетінің  білім 
факультеті мен Қр  Астана педагогикалық шеберлік орталығы бірлесе дайындап, 2012 жылы шығарылған 
«мұғалімге  арналған  нұсқаулық»    жинағы,  с.мирсейітованың  «оқыту  ізденіс  ретінде  және  ізденіс 
оқыту ретінде» 2. жинағы, әр жылдарда шыққан  «Дауыс және көрініс» журналдары, сын тұрғысынан 
ойлаушылар республикалық конференцияларының жинақтары көмектесті. осы материалдар негізінде 
білім берудегі 7 модульдің ролін, қолдану мүмкіндіктерін  біліп, мұғалімдерге қандай әдістер арқылы 
меңгертуге  болатынын  жоспарладым.  кейін  осы  ізденісім  мен  идеяларым  көптеген  мұғалімдерді 
жаңа форматтағы мұғалім деңгейіне дайындауда  елеулі рөл атқарды. 2012 жылдың сәуір-маусым ай-
ларында  Астана  қаласындағы  педагогикалық  шеберлік  орталығында    38  мұғалімді,  тамыз-қазан  ай-
ларында  «орал  қаласындағы  физика-математика  бағытындағы  назарбаев  Зияткерлік  мектебі»  «на-
зарбаев Зияткерлік мектептері» ДббҰ филиалында 19 мұғалімді, қыркүйек айында шымкент қаласы 
«Өрлеу» педагогикалық кадрлар біліктілігін арттыру орталығында 35 мұғалімді, қараша айында орал 
қаласындағы педагогикалық шеберлік орталығында 25 мұғалімді 3 – базалық деңгей бойынша дайын-
дау  кезінде  мұғалімдерді  өз  тәжірибелері  негізінде  жаңа  форматта  оқыту,  өзара  тәжірибе  алмастыру, 
бұрынғы тәжірибе мен жаңа білімді ұштастыра қолдануды меңгерту  оң нәтижелерге жол салды. 
мұғалімдерді кәсіби дамытуда тренердің рөлін төмендегіше жіктеуге болады деп ойлаймын:
- тренердің бағыттаушылық қызметі;
 - қолдаушылық қызметі;
 - зерттеушілік қызметі;
 - бағалаушылық қызметі;
тренердің  бағыттаушылық  қызметін  қалай  жүзеге  асыруға  болады?  Алдымнан  дәріс  алатын 
мұғалімдерге білім берудің жаңа модульдерін меңгертер алдында,  өзіме түсініп алу маңызды болды. 

256
257
«мұғалімге арналған нұсқаулықтың» 17-бетінде: «пиаже зияткерлікті барлық жеке тұлғаларда бірдей 
дамитын бірыңғай жалпы қабілет деп есептеген», - деп жазылған. [1.17-б.] пиаженің осы пікірі шындыққа 
жанасады. әр тұлғаның: оқушының болсын, мұғалімнің болсын бойында өзіне ғана тән зияткерлік неме-
се оның нышандары  болады деп ойлаймын. «Зияткерлік» деген түсініктің ауқымы үлкен. әр тұлғаның 
зияткерлігі бар, ол қалыптасады, дамиды және өзіне қызмет етеді. Қазақ халқында «бұлақ көрсең, көзін 
аш» деген даналық бар. «бұлақ» деген ұғымды зияткерлігі таныла қоймаған бала десек, «көзін ашу»- 
біздің    міндетіміз.  «бұлақ  көзін  ашу»  үшін  құралдар  мен  әдістер  керек.  Алдымдағы  «кәсіби  өремді 
кеңітсем» деп келген мұғалімдерді  «бұлақ» деп қабылдадым.
жаңа бағдарламаны кембридждік оқымыстылар көмегімен меңгергенге дейін мен  де, мұғалімдер 
де  «оқыту  үшін  бағалау  және  оқуды  бағалау»  модуліне  немқұрайды  қарағанымызды  түсіндік. 
бағдарламаға  сәйкес      тақырыпты  түсіндіреді  екенбіз  де,  соны  қайталап  сұрап,  5  баллдық  жүйемен 
бағалаппыз.  бағалаудың  сабақтың  өн  бойында  жүзеге  асуға  тиісті  әрекет  екенін  түсінгеннен  кейін, 
бағалау – мотивация құралы, бала білімінің нақты көрсеткіші, баланың пән алдындағы жауапкершілігі 
мен  мұғалімге  деген  көзқарасы  бағаға  байланысты  қалыптасады  екен  деген  тұжырым  жасадық.  осы 
тұжырымның  дүниеге  келуіне  мұғалімдер  мен  тренер  тәжірибесі,  пікірлік  көзқарастарды  талдау 
көмектесті.    бағалау  барысында  баланың  өз  ізденісі  басым  ба,  жаттандылық  па,  қайталаушылық  па? 
мұғалімдер сабақ бойында осы жағдайларды ескеру керек екенін түсінді. практикалық сабақта «баға не 
үшін және қалай қойылу керек?» - деген  сұрақ арқылы ой бөлісуге шақырдым. олар сабақ соңындағы 
кезең екенін айтты. осы орайда әр мұғалімге педагогикаға  қатысты бір сұрақ қойып, соған сәйкес ау-
ызша пікір білдірдім де, «мен сіздерді қалай бағаладым?»-деп сұрадым. олар өздерінің ешқандай баға  
алмағанын  айтты. мен: «менің пікірлерім баға емес пе?» - дедім.  мұғалімдер жауап берген жоқ. мен 
оларға ауызша мадақтап немесе түзетулер енгізуім – формативті бағалау деп аталатынын айтып бердім. 
сонымен қатар жиынтық бағалау әдісінің болатынын бірнеше мысалдар арқылы түсіндірдім. осыдан 
кейін  мұғалімдерге  гүлдің  суретін  салуды  тапсырдым.  сурет  салынғаннан  кейін  қасында  отырған 
әріптесіне сол гүлге баға қоюын сұрадым. олар бағалады. енді гүлді  бағалау критерийлерін жазуды 
тапсырдым. мұғалімдер кестедегі критерийлерді ұсынды:
салынуы
боялуы
Қағаз бетіне дұрыс орнала-
стырылуы
гүл суретіндегі мағына (салынған 
гүл қандай ойды ды білдіреді?)
 оқушы білімінің арнайы критерийлер негізінде бағалануы – алған білімнің көрсеткіші бола алады. 
Алдағы жұмыстарына жүйелілік енгізу үшін төмендегі идеяларымды ұсындым:
і. жаңа мәліметтерді тезис үлгісімен дәптеріне «түртіп алады». мысалы:
оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау
бағалау түрлері: а/ формативті бағалау;     ә/ критерийлі бағалау
формативті бағалау оқушылардың жетістіктері негізінде жетелеу және қателерін түзету арқылы 
білімді дұрыс меңгеру арқылы жүзеге асырылады.
критерийлі бағалау оқушының өз  білімін өзі  және пән мұғалімінің қалай бағалайтынын болжау  
арқылы жүзеге асырылады.
тезистеу әдісін үйрету арқылы не ұтамын?
- 
мұғалімдер  көп мәлімет ішінен ең қажеттісін сұрыптауды үйренеді;
- 
Ұмытып қалған жағдайда өз күнделігінен тауып, есіне  түсіреді;
- 
оқушыларына да тезистеу әдісін меңгертеді;
- 
тезистеу үшін нұсқаулық материалдарын толық оқып шығуға уақыт табады;
іі. сабақ үстінде слайд дайындату арқылы қандай міндеттер орындалады:
- 
слайд дайындауды өз бетімен және бір-бірінен үйренетін болады;
- 
бірлесе отырып, слайд дизайнын ойластырады;
- 
бұрын компьютермен жұмыс жасап көрмеген мұғалімдерде қызығушылық оянады;
- 
компьютердің жаңа бағдарламаларын бір-бірінен үйренетін болады;
ііі.    күнделік  жазуды  және  күнделік  мәліметтері    негізінде    рефлексия  жазуды    дағдыға  айналдырған 
дұрыс.  осы ұсынысымды айтқан кезде,  мұғалімдер «қалай үлгереміз?», «не жазамыз?» деп қарсы сұрақ 
қойды. күнделік пен рефлексияны уақыт кетіретіндей ұзақ, парақ толтыра жазбауға болатындығын айтып 
түсіндірдім.  «мысалы былай жазуға болады» деп, өз күнделігімнен үлгі оқимын: 
Менің  тренерлік  күнделігімнен:
  07.06.2012 жыл. мұғалімдер өз таныстырылымдарын ортаға салып жатыр. ортаға жүніс (бастауыш 
сынып  мұғалімі)  шықты.  оқушыларды  сыни  тұрғыдан  ойлауға  үйрету  бойынша  таныстырылымын 
таныстырды. Ақмарал сұрақ қойды:
  -    бейнебяндағы  оқушылар бастауыш сыныптан ба?
  -    ия.
  -   олар неге галстук таққан?
  -   біздің мектепте барлық оқушы галстук тағады.
    сәл кейін Ақмарал шықты. жүніс оған да сұрақтар берді. Ақмаралдың  жауаптары шашыраңқы 
шықты. ( жүніс Ақмаралдан бағанағы сұрағы үшін өш алғандай көрінді).
     
күнделік пен рефлексия жазудың маңыздылығы неде?
- 
 әр күнгі әрекетінің  барлығын есте сақтап қалу қиын, күнделік ұмыттырмайды;
- 
күнделіктерді қайта қарай  отырып, әрекетіңнен сәл кейінірек, өзіңе өзің баға беруге болады;
- 
кездескен кедергілер туралы ойланып, оны жоюдың жолдарын қарастыруға болады;
бұл ұсыныстарды бағыттаушылық рөліме сәйкестендірдім.
«оқушылардың  жас  ерекшеліктеріне  сәйкес  білім  беру  және  оқу»  модулі  де  мұғалімдер  үшін 
балаларға  білім  беруде  ерекше  мәнге  ие  болу  керек  екен.  мысалы  қазақ  әдебиеті  пәні  мұғалімдері 
жақсы  біледі,  «батыр  баян»  (Авторы  мағжан  жұмабаев)  дастаны    8  сыныпта  да  (үзінді),  11  сыныпта 
да (толық нұсқасы) оқытылады. балалардың жас ерекшелігінде 3 жылдық айырмашылық бар. осындай 
тақырыптарды әр сыныпта өткізген кезде, жас ерекшелігіне лайықты әдістерді таңдауға тиісті екендігіме 
де  бағдарламаны  меңгеру  барысында  мән  бердім.    мысалы  8  сынып  оқушылары  поэмадағы  баянның 
ерлігіне ерекше назар аударса, 11 сынып  оқушылары  ноян мен қалмақ қызы – лағданың  арасындағы 
махаббат мәселесіне ерекше көңіл бөлуі мүмкін. бұрын поэманың  мазмұнын сол күйінде өзім әңгімелеп 
беретінмін. келесі сабақта әртүрлі әдістер арқылы  талдататынмын. Өзім әңгімелемей,  дастан мазмұнын 
өздері оқып, талдауына  мән бермегендігімді байқадым. осы әрекетімнің дұрыс еместігіне,  балалардың 
өздері  ізденуіне    мүмкіндік  туғызбағанымды    білдім.  осындай  олқы  тұстарым  туралы  тыңдаушы 
мұғалімдеріме айтып бердім де, олардың тәжірибесімен бөлістім. көпшілігі үй тапсырмасын тексеру, жаңа 
тақырыпты түсіндіру, жаттығу жұмыстарын орындату арқылы қайталана беретін әдістермен сабақ өткізіп 
жүргендерін жасырған жоқ. осы модульге байланысты, «мұғалімдерге арналған нұсқаулықтың» 78-85 
– беттерінде берілген тақырыпшаларды әр топқа  бөліп беріп, негізгі идеяларды табуға және түсініксіз 
сөздер  тізімін  жасауға    тапсырма  бердім.  топтар  өздеріне  берілген  тақырыпшалар  негізінде  жүйелі 
тезистер жасап, өз түсініктерін ортаға салды. осы жерде өз бетінше білім алу тенденциясы жүзеге асты 
ойлаймын. «сөйлеу» тақырыпшасын түсіндірген топ қазақ сахнасының әзілкеші – тұрсынбектің қазақ 
халқы тілі шықпаған балалармен қалай сөйлесетінін сахналайтын әзілін интернет арқылы сол бойда тауып, 
қолданды. мұғалімдер бұл жерде Акт - ны, тақырыпқа сай мәліметті өте орынды пайдаланды. сабақ 
үстіндегі тез шешім алып, әрекет арқылы дәлелдеулерін  жаңа мұғалімнің мобильділігі деп бағаладым. әр 
жұмыстарына анализ жасап, қолдау көрсеттім. тренердің осы текті жұмыстарын қолдаушылық рөлі деуге 
болады.
мұғалімдер  де  оқушы  тәрізді.  тренер  тапсырмаларын  оқушыға  тән  ерекшеліктермен  орындайды. 
жаңа тәсілдер модуліндегі диалогтік оқыту әдісін тренелік сабақтарда қолдаып, мұғалімдерді зерттеп, 
жан-жақты тану мүмкіндіктерін ашуға болады. «мінсіз оқушы» туралы алғашқы сабағымда әр мұғалім өз 

258
259
бойындағы мінсіздік пен мінділікке назар аударды. топтағы  оҚо, Арыс ауданынан  келген Айнұр есімді 
математика пәнінің мұғалімі: «мен өзімді мінсіз мұғаліммін, оқушыларымнан уақыт аямаймын, барлық 
өтініштерін  орындаймын,  қажет  болғанда  қатаң  талап  та  қоя  аламын»,-деп  ойлайтынмын.  сыныбым 
мектеп бітіретін жылы бір оқушым: 
- 
Апай, ең сүйікті оқушыңыз кім? - деп сұрады.
- 
мен бәріңді де жақсы көремін, - дедім.
- 
жоқ, апай, сіз әсемді бәрімізден артық санайсыз, - деп, олар өзім байқамаған әрекетімді бетіме 
басты.  кейін  ойласам,  әсемге  ерекше  көңіл  бөлетінім  рас  сияқты.  сыныпқа  хабарландыру  айтсам  да, 
әсемге қарап сөйлейді екенмін. балаларым менің мінімді өздері айтты. бұл – Айнұрдың шындығы. 
мұғалімдерге: «мәдениет тұрақты ма, әлде өзгере ме?»-деген сұраққа  оҚо, мақтарал ауданынан кел-
ген  мадина  есімді бастауыш сынып мұғалімі өз ойын мысалмен жеткізді: «біздің мектепте пәкістаннан, 
Өзбекстаннан  көшіп  келген  қазақтардың  балалары  оқиды.  олар  қыз  балаларды  оқытпайды,  бантик 
тақтырмай, орнына орамал байлатады. біздің елдің Заңына сәйкес ол балалар  оқу керек. оларды мектепке 
әкелу, ата-аналарын көндіру өте қиын болды. бірақ соларды үгіттей-үгіттей көндірдік, қазір олар мектеп-
ке келіп, орамалдарын шешіп, ел қатарлы оқып жатыр. осы мысалға қарап, мәдениетті өзгертуге болады 
деп ойлаймын», - деді. мұндай өмірлік тәжірибелерді   қажет  жерінде сыни ойлай алатын мұғалімдер 
қолданады  деп  есептеймін.  мұғалімдерді  диалогке  шақыру  арқылы  олардың  педагогикалық  және  ада-
ми  қасиеттерімен  танысуға  болады.    мұғалімдердің  бойында  адамгершілік,  сенімділік,  әділеттілік, 
толеранттылық, коммуникативтілік қасиеттер байқалса, мектеп пен шәкірттердің жолы болғаны. мұғалім 
бойындағы аталған қасиеттерді тануға тренердің зерттеушілік рөлі қызмет етеді.
мұғалімдерге  «сыни  тұрғыдан  ойлауға  оқыту»  модулін  меңгерту  кезінде  өзімнің    2003  жыл-
дан  білетін «сын тұрғысынан ойлау стратегияларын» дайын  формаларда бермей, сол әдістер арқылы 
тақырыпқа сай тапсырмалар орындаттым. мысалы: «екі бөлімді күнделік» толтыруды бір топқа тапсыр-
дым: 
сабақта оқушы не істейді?
сабақта мұғалім не істейді?
келесі  топтарға  «мінсіз  мұғалім»  тіркесіне    топтАстыру  жаса,  концепциялық  картаны  толтыр, 
мінсіз оқушыға мінездеме жаз деген тапсырмалар берілді. осы тапсырмаларды орындап болғаннан кейін, 
мен мұғалімдерден: 
- 
тапсырмалар қалай орындалды ?-деп сұрадым. олар әртүрлі жауап берді. одан әрі осы әдістерді 
әр мұғалім өз пәндеріне сәйкестендіріп қолдана алады,- дегенді айттым. мұғалімдер «қалай қолданамыз?»-
деп, қарсы сұрақ қойды, «өзіңіздің бір сабағыңыздан үлгі көрсетіңізші»,- деп сұрады. мұғалімдер неге 
бұлай деді? педагогикалық әрекетіндегі  барлық әдіс-тәсілдерді көшіріп   қолдануды  қалай тоқтатуға 
болады? мұғалімнің өзіндік идеясы, фантазиясы неге төмен?  осы сұрақтар төңірегінде ойлануымыз ке-
рек. келесі күні мұғалімдерімді сыни ойлауға жетелеу мақсатында, жеке тапсырма бердім: өз пәні бой-
ынша  жаңа  технологияларды  пайдаланып,  бір  сабақтың  жоспарын  жасау,    кейін  өз  сабағынан  қандай 
нәтиже күтетінін әңгімелеу. осы тапсырманы орындау барысында мұғалімдер өз сабақтарында нені ұмыт 
қалдырды, қалай өзгертуге болады, ол өзгеріс сабақ процесіне қалай әсер етеді деген сұрақтардың жауабын 
іздеді. сабақ жоспарларын қорғау кезінде мұғалімдер «Джиксо», «блум таксономиясы», «бірлескен оқу», 
«Зерттеушілік әңгіме» әдістерін бірде-біреуі қолданбаған. неге? себебі бұлар-күрделі әдістер: мұғалімнің 
уақытын алады, оқушыдан терең ойлауды талап етеді. сабақ мазмұнын күрделендіріп, оқушылардың өз 
білімін өздері реттеп отыруы үшін аталған әдістердің оң әсерін ескергеніміз дұрыс. бір күнгі сабақтар 
барысында осы әдістер арқылы мұғалімдерге тапсырма орындатып, оқушы рөліне ендіруге тура келді. 
«инклюзивтік  мектеп»  тақырыбы  кезінде  бір  аяғы  жоқ  жігіт  пен  бір  қолы  жоқ  қыз  бала  билейтін 
«Қытай балеті» атты бейнеролик көрсетілді.  мұғалімдер  көзіне жас ала отырып көрді. «көріністің әсері 
қандай болды?» -деген  сұрағыма, «аянышты, бірақ бишілігінде сөз жоқ»,- деп жауап берді. Ал егер осы 
көріністі ауызша әңгімелеп берсем, қалай әсер етуі мүмкін? – деп сұрағанымда, «әрине, көргендегідей 
болмайды»,-деді.  бұл сұрақтарымның 7 модульге қандай қатысы бар?- деп сұрадым. мұғалімдер біраз 
ойланды. оҚо, мақтарал ауданынан келген ғалия есімді информатика пәнінің мұғалімі «АКТ пайдала-
нылды», - деп дауыстап жіберді. жауабы дұрыс еді. сабақтағы тиімді кезеңдердің бірегейі – Акт пайда-
лану. кестелерді, суреттерді, кескіндерді, көрнекі жазылған ережелерді, бейнекөріністерді сынып ішінде  
экраннан  көрсету  балалардың  есінде қалады. сабақ барысында қарап отырып, ойларын айтады. осы 
жерде өзімнің тәжірибемнен бір оқиға есіме түседі:  ол кезде орыс сыныбында қазақ тілі мен әдебиетінен 
сабақ беретінмін. 8 сынып әдебиеті бойынша «Қыз жібек» лиро-эпостық жыры тақырыбын өтетін бол-
дым. сабақты «Қыз жібек» фильмінен (соның ішінде төлеген мен  жібектің алғаш кездесетін жері) үзінді 
көрсетуден бастадым. оқушыларға жібектің   әдеби портретін жасаңдар деген тапсырма берілді.  Қанша 
дегенмен орыс тілді сынып қой, «өте көркем», «шашы ұзын», «көзі әдемі» деген тіркестер айтылды. Ал 
вадим попов деген оқушы қолын көтеріп, «можно на русском» ,- деп рұқсат сұрады.  вадим: «мне очень 
понравилась красавица жибек. особенно национальная одежда красавицы»,- деген таңданысын жасыр-
мады. Үзінді көрсетілмесе ол оқушы бұл сөздерді айтпауы да мүмкін еді.  Акт жалпы оқушыларға ерек-
ше әсер етеді және оқушылар оны жетік меңгеріп алды деп ойлаймын. осы мысалдарымды тыңдаушы 
мұғалімдеріме айтып өттім. 
Өздеріне  баға  бергізу,  яғни,  рефлексия жасату  мақсатында    мұғалімдерге    төмендегі  сұрақтарды 
қойдым: 
- 
сіздерді осы курсқа мектеп басшылары неліктен жіберді?
- 
жаңа технологияны меңгерсін деп жіберген шығар?
- 
неліктен басқа мұғалімді емес, сіздерді жіберді?
- 
 ... (жауап болмады)
- 
Өйткені сіздер жаңалықты тез қабылдайды, келген соң ұжымға түсінікті етіп айтады, яғни, көшті 
бастай алады деп жіберді деп ойлаймын. сіздер  өз оқушыларын зерттей алады, оларды ойлауға, сөйлеуге 
үйрете  алады,  оқушылардың  дамуына  ықпал  етеді  деп  сенгендіктен  жіберді,  -  деген  ойымды  айттым. 
оқушыларына түрткі болу сұрақтары арқылы бағыт беретін, сыни ойлай алатын мұғалімдер – көшбасшы 

жүктеу/скачать 4,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: