Іі халықаралық Ғылыми-тәжірибелік конференциясы ғылыми баяндамалар


арқылы  оқыту»  мен  «Қалай  оқу  керектігін  үйренуді»



Pdf көрінісі
бет60/82
Дата09.03.2017
өлшемі13,88 Mb.
#8634
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   82

арқылы  оқыту»  мен  «Қалай  оқу  керектігін  үйренуді»  қарастырады.  Диалог-оқушылардың  өзара 

сұхбаттасуы және мұғалім мен оқушы арасындағы ой пікірдің жүйелеуі. Менің жеті модулден түйіндегенім 

алдымда отырған шәкірттеріме білім алудың жолын яғни қалай оқу керектігін үйрету, алған білімдеріне 

сыни  тұрғыдан  ойлауға,  өзін – өзі  бағалауға,  қазіргі  заман  талабына  сай  ақпараттық  технологияларды 

қолдана  білуге,  сонымен  қатар  өз  ортасында  дарыны  мен  талантын  аша  отырып,  жас  ерекшелігіне 

сай  білімді    алатын,  ізденімпаз,  зерделі,  тәуекелшіл,  сенімді,  дені  сау,  білімі  жан – жақты  толыққанды 

дамыған  болашақ  көшбасшысы  бола  алады.  Өйткені  қай  кезеңде,  қай  қоғамда  болсын  жеке  тұлғаның 

қалыптасуы ұстаздан басталады. Білім саласындағы түбегейлі өзгерістер ұстаздан үлкен жауапкершілікті 

талап  етеді.  Өздігінен  білім  алатын,  жан-жақты  ізденетін,  талпынатын,  алдағы  өмір  жолын  өзі  болжай 

алатын тұлға тәрбиелеу - ұстаздың қолында. Ал қоғамдағы жаңа өзгерістер ұстаздардың кәсіби біліміндегі 

жаңашылдықты талап етеді. Демек,  Қазақстандағы оқу жүйесіндегі басты жаңалық - мұғалімдердің жаңаша 


425

форматта білімін жетілдіруі болып отыр. Бұл -өркениет үрдісі. Ал қазіргі өркениетке ілесетін адам өмір 

бойы білімге ұмтылуы тиіс. Мұғалімнің міндеті - білім алып, сынып өміріне қатысу мен мақсатқа жетуде 

барлық  оқушылардың  оқу  қабілетін  арттыру    үшін  тұлғалық  дамытуға  ерекше  назарды  шоғырландыру 

болып табылады. Л.С.Выготский айтқандай,  диалог барысында оқушылардың сыни тұрғыдан ойлауын, 

анализ жасауын, қиын проблемаларды шешуін, жаңа ақпаратпен жұмыс жүргізуін, шешім қабылдауын, 

дискуссияға қатысуын, сабақтастарымен әңгімелесуін қалыптастыру.

Білім  беру  мен  білім  алудағы  жаңа  тәсілдер.  Қалай  оқу  керектігін  үйрету  дегеніміз    оқушыларға 

оқуды өз бетінше жалғастыра алатын білім жинау жауапкершілігін түсінуге және оны өз мойнына алуға 

қалай  көмектесуге  болатынын  көрсету.  Бұл  шәкірттердің    өзіндік  ой  пікірін  жүйелеуімен  дамытуына 

көмектеседі. Негізінен бұл модуль оқушыларды жан – жақты зерттей отырып олардың білім алуындағы 

кедергілерін анықтай отырып «Қалай оқу керектігін үйрету» , оларға бағыт-бағдар беру керек . Өйткені, 

әр оқушы білімді әр түрлі қабылдайды. Ал одан кейін, оқушы өз ортасында ойын ашық, жан-жақты жеткізе 

алуы қажет. Өйткені бұл оқушының өзіндік ойы қалыптасқан болашақ тұлға ретінде дайындайды. Ол үшін 

оқушыны өз ортасында сабаққа деген қызығушылығын арттыру керек . Осыған байланысты оқушыларды 

топтарға бөле отырып оқушылар арасында, мұғаліммен оқушы арасында диалогты құру қажет. Диалогтік 

оқытудың нәтижесінде оқушы өз ойын анық, айқын сенімді түрде жеткізе алатын болады.   



Сыни тұрғыдан ойлауға оқыту « ойлау туралы ойлану » деп сипатталады. Сыни тұрғыдан ойлау - 

оқушылардың да, мұғалімдердің де білім алу және білім беру процесінде кез-келген мәселені талқылауды, 

басқалардың идеяларын  ой елегінен өткізіп, сыни тұрғыдан қарау. Сыни тұрғыдан ойлау- бақылау мен 

тыңдау арқылы дәлелдер жинастыру, шешім қабылдамас бұрын саналы оймен қорытындылау дағдыларын 

дамытуды қарастыратын модульдің 1, 3, 5, 6 түрлерін қамтыған. 

Сыни тұрғыдан ойлау көбінесе қарсы пікір айтуға, баламалы шешімдерді қабылдауға, ойлау және іс-

әрекетімізге  жаңа  немесе  түрлендірілген  тәсілдерді  енгізуге  дайын  болуға  ұйымдастырылған  қоғамдық 

әрекеттерге және басқаларды сыни тұрғыдан ойлауға баулуды білдіреді. Ол екі мағынада қарастырылады: 



оқушының  сыни  тұрғыдан  ойлауын  дамыту-алған  білімдерін  синтездеу  қабілеті,  алған  білімдерінің 

шынайылылығымен  салыстырмалы  түрде  маңыздылығын  ойлау  қабілеті,  өзінің  оқуына  таңдау  жасау, 

басқалардың идеясына күмәнмен қарау қабілеті.

Мұғалімнің  сыни  тұрғыдан  ойлауын  дамыту-  өзінің  жұмыс  тәжірибесін,  жаңа  тәсілдерді  қолдану 

және бағалау әрекеттерін сыни тұрғыда қарау.  [3, 52-б ]

Сыни  тұрғыдан  ойлаудың  стратегияларын  үш  кезеңге  бөледі.  Қызығушылығын  ояту  кезеңі . Бұл 

бұрынғы  білімді  жаңа  біліммен  ұштастырудан  тұрады.  Бұл  кезеңде  өтілетін  тақырып  жайлы  оқушы  не 

білетінін  анықтап  алу  маңызды.  Мағынаны  тану  кезеңі.  Бұл  кезеңде  оқушылар  жаңа  материалмен 

танысады,  оны  меңгеруге  байланысты  жұмыс  жасайды.  Ой  толғаныс  кезеңі.  Бұл  кезеңде  оқушы  не 

үйренгенін саралап, оны қалай қолдану керектігін ой елегінен өткізеді. Сыни тұрғыдан ойлауға үйрену 

арқылы оқушылар төмендегідей дағдыларға ие болды: мәселені әр қырынан қарастыруға, пікірін ашық 

айтуға,  болжамдар  жасай  алуға,  шыдамдылыққа,  сыныптастарының  пікірін  тыңдай  білуге,  өзінің  іс-

тәжірибесінде  қолдана білуге, өз белсенділігін танытуға, рефлексия жасай алуға үйрене бастайды.



Оқыту үшін бағалау және оқытуды бағалау.

Оқыту үшін бағалау «Формативті бағалау» - бала білімінің өлшемі.

Оқытуды  бағалау  «жиынтық  бағалау» - мектептің,  оқушының,  мұғалімнің  мәртебесіне  немесе 

болашағына ықпал ету. Бұл модулдің де ерекшеліктері өте көп сабақ барысын формативті бағалау барысында 

оқушыларда  сабаққа  деген  ынта  пайда  болады.  Оқыту  процесінде  балалар  өздерінің  түсініктерін  құра 

алатын белсенді оқушылар болатын болса, онда мұғалімдер мен оқушылар үшін осы түсініктің мәнін білу 

аса  маңызды,  себебі  ол  оқыту  барысында  ілгері  қадамдарын  айқындау  мен  оған  қолдау  көрсету    үшін 

қажет  ұғым  болып  табылады.  Модульдің  бұл  түрінде – мұғалімдер  мен  балалар  үшін  өздерінің  қандай 

мақсатқа жетуді көздейтінін, мақсатқа жету өлшемдерін түсіну не үшін керек екенін білу маңызды. 

Бағалау – одан арғы оқу туралы шешімді қабылдау мақсатымен оқытудың нәтижелерін жүйелі түрде 

жиынтықтауға бағытталған қызметті белгілеу үшін қолданылатын термин. Оқытуды, әдістерді және осы 

мүмкіндіктерді іске асыру түрлерін жақсарту мүмкіндіктерін анықтауға бағытталған бағалау формативті 


426

немесе  оқыту  үшін  бағалау  болып  табылады.  Егер  бағалау  мақсаты  баға  қою,  сертификаттау  немесе 

оқытудың  алға  жылжуын  тіркеу  үшін  оқыту  қорытындысын  шығару  болса,  онда  өзінің  функциясы 

бойынша бағалау жиынтық болып табылады  және кейде оны оқуды бағалау деп атайды.[ 3, 56-б]



Оқыту  мен  оқудағы  ақпараттық-коммуникациялық  технологияларды  қолдану  оқушыларға 

ғылыми  ұғымдарды  түсіндіруді  және  олардың  қабылдауын,  түсінуін  жеңілдетуге  мүмкіндік  беріп, 

мұғалімдерге сабақ беруде көмектесетін маңызды құрал болып табылады. АКТ туралы білім алу, олардан  

ақпарат алу, бағалау, сақтау, өндіру, ұсыну, алмасу үшін қолдану. Интернет желісінде бірлескен жұмысқа 

қатысу. 

Мектептегі технологияларға мыналар жатады: 

• Теледидар бағдарламалары;

• Сандық теледидар;

• Интернет;

• Ұялы телефон;

• Ұтқыр қондырғылар;

• Компьютер/ ноутбук. . [ 3, 65-б]



Талантты  және  дарынды  балаларды  оқыту  дегеніміз – «инклюзивті  тәсіл»  негізінде  білім  бере 

отырып дарынды оқушыларды анықтау.

Инклюзивті білім беру дегеніміз – этникалық тегіне, діни сеніміне, экономикалық мәртебесіне және 

дамуындағы ерекшеліктеріне қарамастан, барлық балалардың білім алуына және әлеуметтік бейімделуіне 

жағдай  жасау  процесі.  Талантты  және  дарынды  балаларды  оқыту – мұғалімдерден  едәуір  күрделі 

ойлауды,  талқылауды  және  мұқият  жоспарлауды  талап  етеді.  Дарындылық  пен  қабілеттіліктерді 

мұғалімдер, ата-аналар, топтың басқа мүшелері немесе балалардың өздері айқындай алады. Балалардың 

қабілеттіліктерін, біліктілігін, әлеуетті мүмкіндіктерін көрсету үшін оларға жағдай туғызу қажет және де 

бұл олардың ерте жасында олар үшін өте қиынға соғуы мүмкін.  [ 3, 72-б]

Британдық оқыту және оқу академиясы талантты және дарынды балаларды анықтау үшін кейс стади 

әдісін пайдаланды. Кейс стади - теорияны іс жүзінде қолдана білу болып табылады. 

Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және оқу баланың оқу және проблемаларды шешу 

қабілеті. Дәлірек айтқанда, танымдық даму оқуға деген қабілеттік, сондай-ақ зейін, сөз сөйлеу дағдылары, 

ойлау,  негіздеу  және  шығармашылық,  зияткерлік  сияқты  қабілеттерді  дамытуға  және  тұрақтандыруға 

қатысты. Аталған зияткерлік қабілеттер ойлау үдерістерінің сипаты және жасына қарай олардың өзгеру 

ықтималдығы туралы маңызды ақпараты бар танымдық даму теориясы шеңберінде сипатталады.  [3, 77-б]

Бұл  модуль  талантты    және  дарынды  балаларды  оқыту  тақырыбымен  тығыз  байланысты,  себебі  екі 

модуль де оқушылардың қажеттіліктерін  қанағаттандыруға бағытталған оқытуға қатысты болып отыр. 

Түрлі  жастағы  балаларда  байқалатын  метасана  деңгейіне,  балалардың  жас  шамасына  бейімделген 

сындарлы диаолгті ынталандыру стратегиясы да әр жастағы балалар мүмкіндігіне сай беріледі. Когнитивтік 

даму – баланың оқу және проблемаларды шешу қабілеті. Дәлірек айтқанда, когнитивтік даму оқуға деген 

қабілеттік, сондай-ақ зейін, сөз сөйлеу дағдылары, ойлау, негіздеу және шығармашылық зияткерлік сияқты 

қабілеттерді дамытуға және тұрақтандыруға қатысты. Аталған зияткерлік қабілеттер ойлау үдерістерінің 

сипаты және жасына қарай олардың өзгеру ықтималдығы туралы маңызды ақпараты бар когнитивтік даму 

теориясы шеңберінде сипатталады. 

Оқытудағы  басқару  және  көшбасшылық    білім  берудің  кез-  келген  жүйесіндегі  тұрақты  даму  мен 

өзгерістердің  сырттан  енгізілуі  мүмкін  емес,  олар  нақты  сыныптардағы  мұғалімдердің  тәжірибесі  мен 

түсініктеріндегі өзгерістерден бастау алуы керек деген тұжырымға саяды. [ 3, 77-б ]

Сыныптағы көшбасшылықты анықтауда түрлі деңгейлік , топтық, жұптық тапсырмаларды орындауда 

дарынды оқушылар белсенділік таныта отырып, топ ішінен көшбасшыны анықтайды.  

Біз осы тұжырымдалған ой қорытындыларымызды іске асыру мақсатында Б.Блумның  алты өлшемнен 

тұратын  педагогикалық  мақсаттар  таксономиясын  пайдаландық.  Ол  мұғалімдердің  жұмысы  мен 

даярлықтарын бағалауға, технологялық түрде оқыту мәселелерін кеңірек талдауға барынша оңтайлы. Блум 



427

таксономиясын  қолдану  үшін  немесе  оқу  процесіндегі  когнитивтік  қондырғыларды  жүйелеу  үшін  оқу 

пәні мақсаттарын, оның дидактикалық міндеттерін нақты мақсатқа қол жеткізу үшін жобаланып отырған 

сабақтар  мен  диагностикалық  жүйеге  ендіру  үшін  детальді,  нақты  түрде  анықтау  керек.  Дағдылардың 

ішіндегі  білім,  ұғым,  қолдану-міндетті  дәрежелі  дағды  түрлері  болса:  талдау,  синтез,  салыстырмалы 

бағалау- жоғары дәрежелі таным түрлері болып саналады. Бұл оқу нәтижесін жоспарлаудың көп деңгейлік 

міндеттерін шешуге мүмкіндіктер береді.

Әдебиеттер тізімі

1. Н.Назарбаев. «Бұл заман білекке емес, білімге сенетін заман».   

-www.//enu.kz/ 5.09.2012ж/

2. Н.Қ. Қадыржанқызы, И.Т. Қазыбайұлы. Заман ұстазының келбеті. Алматы 2010 жыл. 

3. Мұғалімге арналған нұсқаулық. Үшінші (негізгіқ) деңгей. 2012ж.

4. Нүсіпқожаева Н.Н., Ауғанбаева А.М. Қазақ тілінен әдістемелік нұсқау. Алматы 2012 ж.

5. Сөздер мен сана: бірлесіп ойлану үшін тілді қалай қолданамыз? 2000 ж.

6. Мерсер және Литлтон. Диалог және ойлауды дамыту. Әлеуметтік мәдени тәсіл.2007ж.

7. Выготский Л.С. Қоғамдағы сана.1978 ж. 

8. «ҚР үздіксіз білім беру жүйесіндегі Тәрбие тұжырымдамасы» Астана 2009ж. 4-5 бет.



САМОСТОЯТЕЛЬНАЯ РАБОТА КАК ОСНОВНАЯ СОСТАВЛЯЮЩАЯ ПЕДАГОГИЧЕСКИХ 

ТЕХНОЛОГИЙ

Помашева Г.Р.

Коммунальное государственное учреждение Гимназия № 1

отдела образования акимата города Тараз

Республика Казахстан

Аңдатпа

Ұсынылған  мақалада  физика  сабағында  өздік  жұмысын  ұйымдастырудың  тиімді  түрлері  мен 

әдістері қарастырылады. Автор жұмыс барысында оқушылардың танымдық іс-әрекетін өзіндік жұмыс 

барысында дамыту негізгі шешім болып табылатын түрлі замануи технологияларды қарастырған. Алған 

білімдерін  оқу  барысында  практика  жүзінде  қолдана  білүі,  сабақ  үрдісінде  бірнеше  технологияларды 

қолданудың қажеттілігі анықталып негізделген.

Аннотация

В данной статье предложены наиболее эффективные формы и методы организации самостоятельной 

работы  на  уроках  физики.  Автором  рассматриваются  различные  современные  технологии,  в  которых 

основной составляющей задачей является развитие  у учащихся самостоятельности в познавательной 

деятельности.  Выявлена  и  обоснована  необходимость  использования  на  уроке  элементов  нескольких 

технологий, что приводит к самостоятельному применению учащимися имеющихся знаний в учебной и 

практической деятельности.

Abstract

This article deals with the most effective forms and methods of independent work organization in Physics 

lessons. Different contemporary technologies in which the main purpose is to develop students’ the independence 

in their cognizance are examined by the author.

The necessity of using the element of some technologies is discovered and grounded. It leads to independent 

application of students’ knowledge which they already have to educational and practical activity.

428

Вопрос как преподавать сегодня физику во многом еще дискуссионный. Существует множество вариантов 

ответа на него, но вряд ли какой – либо из них можно признать единственно верным и бесспорным. Однако, 

несомненно, то, что эффективное изучение физики возможно только тогда, когда учитель организует такие 

формы  работы,  которые  принято  называть  активными  и  которые  способны  заинтересовать  учащихся

стимулировать процесс познания. Общеизвестно, что учащиеся прочно усваивают только то, что прошло 

через  их  индивидуальное  усилие.  Проблема  самостоятельности  учащихся  при  обучении  не  является 

новой. Этому вопросу отводили исключительную роль ученые всех времен. Особенно четкие концепции 

о роли самостоятельности в приобретении знаний имеются в трудах К.Д.Ушинского, Н.Г.Чернышевского, 

Д.И.Писарева и др. Эта проблема является актуальной и сейчас. Внимание к ней объясняется тем, что 



самостоятельность  играет  весомую  роль  не  только  при  получении  среднего  образования,  но  и  при 

продолжении обучения после школы, а также в дальнейшей трудовой деятельности школьников[1]. 

Среди множества методик и технологий каждый учитель, наверно, имеет наиболее предпочтительную. 

Для меня - это блочно – модульная технология, которой я пользуюсь в старших классах. Она облегчает 

создание целостного представления об изучаемом материале, позволяет высвободить время на отработку 

знаний и умений, создает возможность маневрирования учебным временем, условия для развертывания 

групповой работы в классе.

Есть  два  варианта  построения  таких  систем:  тема  делится  на  самостоятельные  блоки,  каждый  из 

которых изучается по завершенному циклу; вся тема изучается сразу как единый монолит («блок – тема»). 

Эти системы, несмотря на их различие, могут быть названы лекционно-зачетными, ибо в них эти типы 

уроков обязательны. 

Научить школьника всему в жизни нельзя, но можно и нужно научить добывать знания самостоятельно, 

уметь  их  применять  на  практике,  работать  с  книгой.  В  связи  с  этим  возникает  проблема  повышения 

эффективности урока, так как именно в нем достигаются названные цели. 

Первое, что предстоит сделать, - это увеличить удельный вес самостоятельной работы учащегося на 

уроке, ибо не секрет что ребятам на уроке часто и подолгу отводится роль пассивных слушателей, так как 

педагоги много тратят времени на объяснение нового материала, проводят затянутые устные опросы. 

Второе – нужно расширить тематический диапазон каждого занятия: ведь не всегда оправдано дробление 

учебной темы и ее изучение малыми частями на длинной цепи уроков. 

Третье – требуется  увеличить  время  на  отработку  знаний,  поскольку  ясно,  что  без  многократного 

повторения, хороший результат в обучении получить нельзя.

Стратегия  вхождения  Казахстана  в  число 50-ти  наиболее  конкурентоспособных  стран  в  мире, 

ставит  перед  работниками  образования  серьезные  задачи.  Ведь  конкурентоспособное  общество  это 

общество образованных людей, способных мыслить и действовать самостоятельно. Молодому человеку, 

вступающему в самостоятельную жизнь в условиях современного рынка труда и быстро изменяющегося 

информационного пространства, необходимо быть эффективным, конкурентоспособным работником. Он 

должен  быть  творческим,  самостоятельным,  ответственным,  коммуникабельным  человеком,  способным 

решать  проблемы  личные  и  коллектива.  Ему  должна  быть  присуща  потребность  к  познанию  нового, 

умение находить и отбирать нужную информацию. Передо мной, как перед учителем, стоит проблема: как 

добиться наивысшего качества в работе?

Учебный  и  воспитательный  процесс  рассматриваю  как  целостную  дидактическую  систему, 

направленную  на  организацию,  передачу  знаний,  позволяющую  мне  не  только  учить,  сколько  помогать 

школьнику, учиться направлять его познавательную деятельность. Поэтому содержание, формы, средства, 

методы  обучения  тесно  взаимосвязаны  и  подчинены  образовательной  цели – познание  учеником 

окружающей его действительности[2]. 

Важнейшими требованиями к уроку считаю следующее: 

1. Постоянная деятельность учащихся во время урока.

2. Контроль за работой учащихся на протяжении всего урока (включая самоконтроль, взаимоконтроль)

3. Возможность учащихся общаться друг с другом и учителем.


429

4. Усвоение учащихся нового материала на уроке.

5. Дифференцированное домашнее задание.

Я  считаю,  что  этим  требованиям  отвечает  технология  интенсивного  развития  способностей 



самостоятельной деятельности учащихся, основанная на сенсомоторном синтезе восприятия и обработки 

информации  (одна  из  ветвей  блочно-модульной  технологии),  которая  была  разработана  специалистами 

Центра Прогрессивных технологий «Квант» в Алматы. При любой технологии учитель помимо приемов и 

методов должен владеть инструментом, позволяющим наглядно вводить логико-смысловые зависимости, 

что  ведет  к  более  доступному  изложению  материала,  а  детям  облегчает  запоминание  и  восстановление 

темы.


С учётом темы своей творческой работы  «Исследование зависимости самостоятельной деятельности 

на развитие творческих способностей школьников», я попыталась определить место самостоятельной 

работы в различных педагогических технологиях, а также наиболее эффективные формы организации этой 

работы на уроках физики.

Организация самостоятельной работы, руководство ею -  это ответственная и сложная работа каждого 

учителя.  Воспитание  активности  и  самостоятельности    необходимо  рассматривать  как  составную  часть 

воспитания  учащихся.  Эта  задача  выступает  перед  каждым  учителем  в  числе  задач  первостепенной 

важности[3].  Говоря  о  формировании  у  школьников  самостоятельности,  необходимо  иметь  в  виду  две 

тесно  связанные  между  собой  задачи.  Первая  их  них  заключается  в  том,  чтобы  развить  у  учащихся 

самостоятельность  в  познавательной  деятельности,  научить  их  самостоятельно  овладевать  знаниями, 

формировать свое мировоззрение; вторая в том, чтобы научить их самостоятельно применять имеющиеся 

знания  в  учении  и  практической  деятельности.  Самостоятельная  работа  не  самоцель.  Она  является 

средством борьбы за глубокие и прочные знания учащихся, средством формирования у них активности и 

самостоятельности как черт личности, развития их умственных способностей[4].

Формы организации познавательной деятельности занимают особое место в реализации воспитательного 

аспекта триединой цели урока.

Индивидуально-обособленная форма.

Она  имеет  место  в  том  случае,  когда  содержание  учебного  материала  вполне  доступно  для 

самостоятельного изучения школьников.

Фронтальная форма познавательной деятельности.

Она предполагает одновременное выполнения общих заданий всеми учениками для достижения ими 

общей познавательной задачи.

Групповая форма организации познавательной деятельности.

Групповой  формой  познавательной  деятельности  является  организация  таких  учебных  занятий,  при 

которых единая познавательная задача ставится перед определенной группой школьников.

Коллективная форма познавательной деятельности учащихся.

Это  такая  форма,  при  которой  коллектив  обучает  каждого  его  члена,  и  в  то  же  время  каждый  член 

коллектива принимает активное участие в обучении всех других его членов.

Необходимо  отметить,  что  формам  организации  познавательной  деятельности  принадлежит  особое 

место в реализации воспитательной функции урока.

Главный источник их воспитательной роли заключается в характере самопроявления личности при той 

или иной форме. Лидерство или соучастие в работе коллектива, соревнование в темпах выполнения работы, 

чувство ответственности за качество своего труда, увлечённость самостоятельным выполнением учебной 

работы, горячая заинтересованность и многое другое - всё это лишь отдельные примеры нравственного, 

эстетического,  в  целом  социального  воспитания,  обусловленного  именно  разумным  сочетанием  форм 

организации познавательной деятельности учащихся [5].

Эти формы организации работы можно использовать на всех этапах урока, на уроках любого типа.

Применяя различные современные технологии, я пришла к выводу, что основной составляющей многих 

технологий является самостоятельная работа школьников.



430

Одной  из  модульных  технологий  является  технология  критического  мышления.  Эту  технологию 

на  уроках  физики  хорошо  применять  при  изучении  новой  темы,  при  решении  какой - либо  проблемы. 

Самостоятельную работу можно организовать на всех стадиях обучения по этой технологии.

Стадия  вызова:  пробуждение  интереса  к  предмету.  Учащиеся  анализируют  свои  знания  на  начало 

изучения темы, предлагают вопросы к рассмотрению.

Стадия реализации смысла: по мере возможности учащиеся сами изучают материал. Самостоятельную 

работу здесь можно организовать как работу в группах, так и индивидуальную.

Стадия рефлексии: учащиеся сами обобщают изучаемый материал, делают выводы, насколько им лично 

полезен данный материал, а также для всех людей.

Технология  развития  критического  мышления  позволяет  развивать  мышление  как  способность 

анализировать  информацию  с  позиции  логики  и  личностно - психологического  подхода  с  тем,  чтобы 

применять  полученные  результаты,  как  к  стандартным,  так  и  нестандартным  ситуациям,  вопросам  и 

проблемам; как способность ставить новые вопросы, вырабатывать разнообразные аргументы, принимать 

независимые  продуманные  решения;  как  творческое  или  интуитивное  мышление;  как  мышление 

самостоятельное.



Технологию студийного обучения можно использовать на уроках обобщения и закрепления материала. 

Например, урок – игра- суд над каким - либо физическим явлением. Особенность студийного обучения 

состоит в том, что основной организационной структурой является студия, назначение которой - вооружение 

учащихся умениями на основе знаний. При этом школьник обязательно ставится в субъектную позицию при 

помощи различных форм работы, заданий, способствующих созданию для него ситуации выбора, успеха, 

при помощи «технологических» приемов, типа: «проекция результата», «положительное подкрепление», 

«оглашение мотива» и др. Самостоятельная активность является главным условием проведения студии.

На уроках исследования использую технологию «мастерская». Например, определение зависимости 

силы  тока  от  напряжения  и  сопротивления,  определение  зависимости  силы  упругости  от  удлинения 

пружины и др. Мастерская - это форма организации учебно - воспитательного процесса, которая создаёт 

творческую атмосферу, психологический комфорт. Способствует росту личности учителя и ученика, дарит 

радость сотрудничества. В мастерской ребёнок способен строить свои знания самостоятельно в совместном 

поиске, который мастером продуман и организован на основе определённых принципов: свободы выбора, 

индивидуального коллективного взаимодействия; нравственной ответственности за свой выбор.



Технологию «Дебаты» использую на обобщающих уроках после изучения какой - либо темы. Например, 

после  изучения  «Физики  атомного  ядра»  провожу  урок  по  теме  «Применение  атомной  энергетики - за 

и  против».  Сущность  технологии:  формализованное  обсуждение,  построенное  на  основе  заранее 

фиксированных  выступлений  участников - представителей  противостоящих,  соперничающих  команд: 

«Команда  утверждения», «Команда  отрицания».  Ведущая  идея:  обучение  убедительной  аргументации 

своей позиции, точки зрения; формирование готовности противостоять современному «информационному 

зомбированию», умению осознано вырабатывать жизненную позицию[6].

Также часто на своих уроках использую технологию «Педагогического сотрудничества». Суть этой 

технологии:  формирование  высокого  уровня  мотивации  индивидуальных  и  коллективных  достижений 

в учебной деятельности. На этих уроках использую индивидуальную, групповую, коллективную работу 

школьников. Самостоятельная работа организуется на уроках решения задач, решения экспериментальных 

задач и других уроках. Использую различные виды самостоятельных работ:

Работа с учебником: изучение нового, работа с таблицами.

Наблюдения. 

Опыты на уроке и в домашних условиях.

Работа с раздаточным материалом.

Изучение устройства и принципа действия приборов по моделям и чертежам.

Вывод формул, выражающих функциональную зависимость физических величин.

Анализ  формул,  получение  на  этой  основе  выводов  о  характере  зависимости  физических  величин, 

входящих в формулы.



431

Работа с дополнительной литературой и др.

Еще  одна  технология – это  технология  «Метод  проектов»,  которая  всегда  ориентирована  на 

самостоятельную  деятельность  учащихся.  Метод  проектов    предполагает  решение  какой-то  проблемы. 

Решение  проблемы  предусматривает,  с  одной  стороны,  использование  совокупности,  разнообразных 

методов,  средств  обучения,  а  с  другой,  предполагает  необходимость  интегрирования  знаний,  умений 

применять знания из различных областей науки, техники, технологии, творческих областей.

К  примеру,  мои  ученики,  для  достижения  поставленной  цели,  используют  научно-популярную 

литературу,  периодику,  ресурсы INTERNET, проводят  самостоятельные  исследования  как  в  школьной 

лаборатории, так и дома, моделируют свои приборы, проводят эксперименты. Результаты выполненных 

проектов  должны  быть,  что  называется, «осязаемыми»,  т.е.,  если  это  теоретическая  проблема,  то 

конкретное ее решение, если практическая - конкретный результат, готовый к использованию (на уроке, 

в  школе,  в  реальной  жизни).  Наши  ученики  свои  результаты  оформляют  в  виде  страниц  физической 

настенной газеты, в виде мультимедийных презентаций, в виде макетов. Реализация метода проектов и 

исследовательского метода на практике ведет к изменению позиции учителя. Из носителя готовых знаний 

он  превращается  в  организатора  познавательной,  исследовательской  деятельности  своих  учеников. 

Изменяется  и  психологический  климат  в  классе,  так  как  учителю  приходится  переориентировать  свою 

учебно-воспитательную работу и работу учащихся на разнообразные виды самостоятельной деятельности 

учащихся, на приоритет деятельности исследовательского, поискового, творческого характера.

Отдельно следует сказать о необходимости организации внешней оценки проектов, поскольку только 

таким  образом  можно  отслеживать  их  эффективность,  сбои,  необходимость  своевременной  коррекции. 

Характер  этой  оценки  в  большой  степени  зависит  как  от  типа  проекта,  так  и  от  темы  проекты  (его 

содержания), условий проведения. Если это исследовательский проект, то он с неизбежностью включает 

этапность  проведения,  причем  успех  всего  проекта  во  многом  зависит  от  правильно  организованной 

работы на отдельных этапах.

Следует остановиться и на общих подходах к структурированию проекта:

Начинать следует всегда с выбора темы проекта, его типа, количества участников.

Далее  учителю  необходимо  продумать  возможные  варианты  проблем,  которые  важно  исследовать  в 

рамках намеченной тематики. Сами же проблемы выдвигаются учащимися с подачи учителя (наводящие 

вопросы, ситуации, способствующие определению проблем, видеоряд с той же целью, т.д.). Здесь уместна 

“мозговая атака” с последующим коллективным обсуждением.

Распределение задач по группам, обсуждение возможных методов исследования, поиска информации, 

творческих решений.

Самостоятельная  работа  участников  проекта  по  своим  индивидуальным  или  групповым 

исследовательским, творческим задачам.

Промежуточные  обсуждения  полученных  данных  в  группах  (на  уроках  или  на  занятиях  в  научном 

обществе, в групповой работе в библиотеке, медиатеке, пр.).

Защита проектов, оппонирование[7].

За  этим  методом  будущее,  недаром  он  отнесен  к  технологиям  ХХI  века,  предусматривающим, 

прежде  всего,  умение  адаптироваться  к  стремительно  изменяющимся  условиям  жизни  человека  в 

постиндустриальном обществе. Нужно учить именно тому, что может пригодиться, тогда наши выпускники 

смогут достойно представлять достижения казахстанского образования.

В последнее время в список социальных потребностей попали следующие необходимые сегодня качества 

личности:  владение  универсальными  способами  деятельности,  владение  коммуникативными  навыками, 

навыками  коллективного  труда,  владение  специфическими  навыками  учебного  труда  (способность  к 

самообразованию), нормы и эталоны социальной жизнедеятельности (воспитанность). Если ученик будет 

обладать указанными свойствами, то он будет, с большей долей вероятности, реализован в современном 

обществе.



432


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   82




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет