ИННОВАЦИОННЫЕ МЕТОДЫ В ОБЛАСТИ ОЦЕНКИ КАЧЕСТВА ЗНАНИЙ

445

В  век  повсеместной  интеграции  новых  информационных  технологий  и  автоматизации  процессов  

жизнедеятельности  человека  острой  проблемой  становится  поиск  новых  форм  обучения,  контроля  и 

воспитания будущего поколения, отвечающих требованиям современности. Зачастую от их правильного  

сочетания  и  сбалансированного  воздействия  напрямую  зависит  один  из  важнейших  показателей 

всего  учебного  процесса  - качество  образования.  А  так  как  основной  целью  реформирования  системы 

образования  и  всей  государственной  политики  проводимой  в  этой  области  является  повышение 

доступности  качественного  образования,  соответствую щего  современным  потребностям  общества  и 

каждого гражданина РК, то необходимо комплексное воздействие и рациональный подход в отборе методов 

каждого из процессов обучения. Для успешной конкуренции на рынке труда в условиях информатизации 

общества и вхождения Казахстана в ряд крупных международных организаций, необходимо:

-  обеспечить  мобильность  системы  образовательных    услуг,  обеспечивающих  общедоступность 

образования независимо от социального статуса и места проживания студентов;

- обновить содержание и технологии образования в рамках инновационного развития и вариативности 

образовательных программ;

- создание прозрачной и в тоже время объективной системы оценки качества знаний.

Таким образом, необходим постепенный переход от заочных форм обучения к дистанционным, что в 

последнее время является наиболее гибким и перспективным направлением развития высшего образования 

в  целом.  Конечно  же,  для  эффективного  внедрения  и  последующего  развития  систем  дистанционного 

обучения необходимо формирования полноценной материально-технической базы, обновление процессов 

финансирования  образовательных  учреждений  в  соответствии  с  задачами  инновационного  развития. 

Но  наряду  с  этим  необходимо  создание  полноценных  адаптивных  систем  тестирования,  отражающих 

истинную  картину  знаний  и  одновременно  являющихся  объективными.  В  рамках  развития  новых 

технологий обучения и информатизации системы образования в целом, тестирование как метод контроля 

и оценки качества образования приобретает качественно новое значение и может быть рассмотрено как 

часть информатизации образовательного процесса в целом.

Широкомасштабное внедрение современных технологий и идей реформирования образования, коренным 

образом меняют само представление о системе образования в целом. Болонский процесс и Лиссабонская 

конвенция стали яркими примерами международного сотрудничества Казахстана в области образования, 

стремлением главы государства создать конкурентоспособную систему образования с конвертируемыми 

казахстанскими дипломами, а также огромным желанием улучшить качество подготовки специалистов.      

Система  обеспечения  качества  образования  представляет  собой  целый  комплекс  мер  и  процессов, 

направленных на контроль и повышения качества образования, выявления сильных сторон в существующих 

системах  образования  и  последующую  интеграцию  положительного  опыта  других  стран.  Определяя 

данное  понятие  нельзя  ограничиваться  лишь  узким  кругом  основных  механизмов  контроля  качества 

образования,  так  как  к  этой  сфере  относятся  оценка  систем  деятельности  вузов,  менеджмент  качества 

образования, аккредитация и ряд других мер по установлению текущих стандартов. Стоит отметить, что 

фундаментом данной системы выступает контроль качества учебного процесса и его результаты, поэтому 

необходимо  правильно  комбинировать  существующие  методы  и  формы  преподавания.  К  примеру,  при 

широкомасштабном  интегрировании  систем  дистанционного  обучения  значительную  актуальность 

приобретают системы онлайн тестирования, которые выступают в качестве основных объективных форм 

контроля качества обучения.

Информатизация  существенно  расширила  возможности  проектирования  тестовых  систем  контроля, 

благодаря  использованию  современных  информационных  технологий  позволила  модернизировать 

принципы формирования   самих тестов, а также автоматизировать обработку результатов тестирования. 

Использование  современных  средств web-программирования  открывает  новые  методы  и  формы 

представления тестов, за счет включения в тесты мультимедиа и интерактивных фрагментов.

Основной  проблемой  при  проектировании  тестов  является  составление  корректных  вопросов 

четко  определяющих  основную  суть  предмета  при  сохранении  способности  адекватно  реагировать  на 

индивидуальные  особенности  тестируемых  при  прохождении  тестовых  заданий.  При  решении  данной 

446

проблемы  необходима  тесная  связь  между  психологическим  анализом  и  программной  реализацией 

конечного  продукта.  В  настоящее  время  проводится  ряд  исследований  направленных  на  изучения 

вопросов  адаптивного  тестирования  поиска  новых  технологий  и  методов  оценки  качества  образования. 

Для создания адаптивных систем тестирования необходима совместная работа программистов, психологов 

и непосредственно преподавателей тех дисциплин, на которые планируется создание тестов, так как перед 

формированием самого теста необходимо:

- провести психолого-педагогический анализ тестируемой группы;

- выявить ее возрастные и индивидуальные особенности;

- четко определить методику разработки систем качества образования;

- выделить основные цели тестирования, отражающие содержание учебного материала;

- выбрать наиболее приемлемую форму представления тестов, доказанную экспертным путем;

- определить перечень программных продуктов и технологий проектирования теста.

Вышеуказанный  перечень  требований  еще  раз  подтверждает,  что  создание  эффективных  систем 

тестирования  объективно  отражающих  уровень  знаний  студентов  с  учетом  их  психофизиологических 

особенностей  представляет  собой  сложный  целенаправленный  процесс  взаимодействия  различного 

рода специалистов. Необходимо отметить, что превалирующий в настоящее время дилетантский подход 

к  написанию  тестов,  приводит  к  снижению  популярности  данной  формы  контроля,  которая  в  условиях 

дистанционного  обучения  становится  доминирующей,  более  того  халатное  отношение  к  методике 

составление тестов приводит к парадоксу не объективности тестовых заданий и не эффективности системы 

обеспечения  качества  образовании  в  целом.  Конечно,  тестирование  является  далеко  не  единственным 

методом выявления качества образования, являясь всего лишь одним из видов контроля, оно представляет 

собой небольшой кластер от эффективности и стабильной работы которого зависит работа всего механизма, 

что особенно четко проглядывается в условиях повсеместной информатизации и постепенного перехода к 

дистанционным формам обучения.

Одним из достоинств адаптивного теста является его эффективность. Данный вид теста, в отличии от 

традиционного, может определить баллы экзаменуемого с помощью меньшего количества вопросов, иногда 

уменьшая длину теста на 60-70%, это одна из основных причин, по которой следует отдавать предпочтение 

адаптивным тестам. Другим не менее значимым свойством является возможность приспособляемости к 

возможностям  экзаменуемого,  принцип  тестирования  с  использованием  адаптивных  систем  состоит 

в  том  что,  при  выполнении  одного  и  того  же  адаптивного  теста  экзаменуемые  с  высоким  и  низким 

уровнем  подготовки  получат  вопросы  различного  уровня  сложности.  Данное  отличительное  свойство 

достигается  тем,  что  первоначально  задается  вопрос  средней  сложности  и  уже  на  основе  полученного 

результата производится анализ сложности следующего вопроса. В случае правильного ответа со стороны 

экзаменуемого на первый вопрос средней сложности в качестве следующего ему будет предложен вопрос 

более сложного уровня и наоборот. Так с каждым новым ответом экзаменуемого, все более точной становится 

оценка  его  уровня  знаний.  При  условии  повсеместной  информатизации  и  внедрения  дистанционных 

форм  обучения  все  вышеперечисленные  преимущества  адаптивного  тестирования  и  онлайновая  форма 

проведения теста делают данный вид контроля знаний наиболее приемлемым и актуальным[1]. 

Смысл адаптивности в алгоритме тестирования заключается в том, что тест адаптируется, настраивается 

на доступный испытуемому уровень сложности и тем самым быстрее локализует его истинный уровень 

знаний.  Выигрыш  от  адаптивности  состоит  не  только  в  экономии  времени  и  учета  индивидуальных 

особенностей учащихся, но и в информационной безопасности. Чем меньше заданий предъявляется одному 

испытуемому из банка заданий, тем менее становится прозрачным, обозримым для испытуемых весь банк 

заданий. На рисунке 2 приведен примерный примитивный алгоритм вывода вопросов в зависимости от 

правильности ответа испытуемого, на каждом этапе обработчик подсчитывает процентное соотношение 

в соответствии с начальными входными условиями тестирования, причем данный процент представляет 

собой лишь элемент полноценной рекурсии. 

447

В настоящее время наблюдается возросший интерес к адаптивным системам тестирования и во многом 

этому  способствует  появление  новых  информационных  технологий  и  повсеместная  информатизация 

сферы образования. М. Б. Челышкова, известный ученый в области педагогических измерений и оценки 

зна ний  учащихся,  провела  анализ  многочисленных  работ  исследователей  в  области  тестирования  и 

пришла  к  выво ду  о  том,  что  в  настоящий  момент  отсутствуют  значимые  результаты  по  установлению 

связи  между  уровнем  подготовленности  обучаемых  и  ха рактеристиками  знаний,  выделяемых  для 

эффективной  организации  адаптивного  обучения.  В  своих  исследованиях  М.  Б.  Челышкова  пишет  о 

том,  что  если  обратиться  к  практике,  то  также  можно  проследить  от рицательную  тенденцию,  которая 

заключается в доминирующей об щей направленности традиционных процессов обучения и контроля на 

какого-то «среднего обучаемого», отсутствующего в реальной жиз ни. Общеизвестно, что все обучаемые 

разные. Поэтому тенденция на «усредненность» приводит к тому, что у части более сильных учащих ся 

не  возникает  стимулов  для  получения  новых  знаний  и  их  развития.  Другая  часть  учащихся,  у  которых 

более низкий уровень подготовки, оказывается не в состоянии овладеть новыми знаниями даже с помо щью 

преподавателя [2].

АСОТ - адаптивная  система  онлайн  тестирования,  имеет  ряд  преимуществ  перед  стандартными 

системами оценки качества знаний:

• способствует формированию потребности к обучению;

• ускоряет обратную связь;

• повышает объективность оценки;

• сокращает время и количество вопросов;

• расширяется контролируемая область знаний;

• индивидуальная выборка вопросов;

• учитывает значимость раздела в общем курсе;

• обеспечивает интерактивность процесса тестирования в режиме онлайн;

• проводится самостоятельно.

Исходя из всего вышеперечисленного, можно сделать вывод, что сегодняшний этап развития образования 

насыщенный  новыми  информационными  и  телекоммуникационными  технологиями,  неизбежно  требует 

коренных изменений в структуре как самого процесса образования, так и систем оценки качества знаний. 

Интеграция  Казахстана  в  мировое  образовательное  пространство,  расстановка  социально  значимых 

приоритетов  в  области  образования  выдвинули  новые  требования  к  качеству  высшего  образования. 

Именно обеспечение высокого уровня образования его конкурентоспособность при условии сохранения 

его  фундаментальности  и  соответствия  потребностям  личности,  общества  и  государства  продолжает 

оставаться  основной  задачей  политики  государства  в  образовательной  сфере.  Неотъемлемой  частью 

развития международных связей и интеграции положительного зарубежного опыта является обновление 

содержания  образования,  внедрение  новых  технологий  обучения,  а  также  модернизация  системы 

обеспечения  качества  образования  в  целом.  Достижение  конкурентоспособного  уровня  образования, 

требует  больших  коренных  изменений  в  самой  структуре  общей  национальной  системы  обеспечения 

качества образования и  совместных усилий всех участников образовательного процесса - от личности до 

государства.

Использованная литература

1.  Рамазанов  Р.  Г.  Актуальность  использования  адаптивных  систем  тестирования  в  условиях 

повсеместной  информатизации // Академия  педагогических  наук  Казахстана.  Совет  по  сравнительной 

педагогики  Казахстана.  Материалы III-ей  республиканской  научно-практической  конференции. 

Сравнительный анализ модернизации системы образования казахстана и зарубежных стран в контексте 

глобализации и интеграции. 2011. 

2. Челышкова М. Б. Теория и практика конструирования педагогических тестов. М.: Логос, 2002.

448

КЕМБРИДЖ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ӘДІС-ТӘСІЛДЕРІН МЕҢГЕРУ МЕН  БАҒДАРЛАМАНЫҢ 

ТИІМДІЛІГІ

Рамазанова Д. К.

Қазақ-мектеп гимназиясы

Солтүстік Қазақстан облысы

Петропавл қ., Қазақстан Республикасы

Аңдатпа

Бұл баяндамада білім беруде Кембридж университетінің әдіс-тәсілдерін меңгеру мен  бағдарламаның 

тиімділігі және тәжірибеде  қалай іске асып жатқандығы туралы айтылған.

Аннотация

В статье рассматриваются пути внедрения и практической реализации Программы, разработанной 

Центром педагогического мастерства совместно с Кембриджским  университетом.

Abstract

In this report is consider into practically programs for Cambridge University.

Қазақстан  халқына  Жолдауында  Елбасы  Н.Ә.Назарбаев  «Жаһандық  тәжірибенің  күнегейінен  ғана 

емес,  көлеңкесінен  де  тағылым  алу  керек.»-деп    айтқанындай,[1,с.5]  Кембридж  университетінің  әдіс-

тәсілдерін меңгеру біздің білім беру саласына елеулі өзгерістер әкелетініне сенемін.Біздің еліміздің білім 

беру орындарында оқу үрдісін бүгінгі күнге лайықтап өзгерту – заман талабы. Қазақстандық білім берудің 

өзіндік ұлттық үлгісі мен жаңа мазмұндағы жүйесінің басты міндеті – қазіргі заманғы ғылым мен тәжірибенің 

жетістіктері негізінде алынған білімді қажет жағдайда пайдалану икемділігін меңгерген, өз бетінше дұрыс, 

тиімді  шешімдер  қабылдайтын,  бәсекеге  қабілетті  жеке  тұлғаны  қалыптастыру  болып  табылады.  Бұл 

міндетті жүзеге асыру оқушыны іс-әрекетті атқарушы объектіден нәтижесінде жеке тұлғаның өз ісін өзі 

басқаруға, орындауға қабілетті субьектіге көшіру арқылы мүмкін болады. Дүниежүзілік білім кеңістігіне 

кіру  мақсаты  көзделіп,  еліміздің  дамыған  елдермен  қатар  тұра  алатын  өркениетті  ел  ретінде  танылып, 

олармен білімі мен ғылымы, мәдениеті мен технологиясы теңесуі үшін маңызды істер атқарылуда. Білім 

беру жүйесіне жаңа инновациялық технологияларды енгізу арқылы оқыту үрдісін жетілдіру, оқушының 

танымдық қабілетін дамыту саналы деңгейге көтеру – бүгінгі күнгі күрделі мәселе. Білімді жеке тұлғаға 

бағыттау, оқушының өзін-өзі тануы, өзін-өзі тәрбиелеуі, ақыл-ойын дамытуы, яғни,  жан-жақты дамыған 

жеке тұлға тәрбиелеу мұғалімдер алдына тың міндеттерді жүктеп, жаңашыл іс-әрекетке жетелейді.

Міне, осындай жаңашыл іс-әрекеттің бастамасы 2012 жылдың 4-сәуірінде Қазақстан Республикасының 

Білім  және  ғылым  Министрлігінің  басқаруымен  «Педагогикалық  шеберлік  орталығының  біліктілік 

арттыру»  курсының  ашылуы  болып  отыр.Осы  курстың  тыңдаушысы  ретінде  айтарым,білім  берудегі 

Кембридж  тәсілінің  теориялық  негіздерін  үйренуде  мен  үшін  көптеген  жаңалық  көздері  ашылды.Осы 

үйренген  әдістерді  іске  асыруда  аянбай  еңбек  ету  жауапкершілігі  тұр.Елбасы  Н.Ә.Назарбаевтың  алға 

қойған  негізгі  мақсаттарының  бірі  болып  отырған  білім  сапасын  көтеру,  осындай  курстардан  өтіп,  оны 

іске асыру біздің, яғни ұстаздар қауымының міндеті деп санаймын. Ол үшін барлық жағдайлар жасалып 

отыр.Келешек ұрпақты бәсекеге қабілетті тұлға етіп тәрбиелеуде бұл алған біліміміз өте қажет.Біліктілікті 

арттыру  курсынан  кейін  менің  кәсіби  тәжірибемде  көптеген  өзгерістер  болып  жатыр.Біріншіден,осы 7 

модуль бойынша сабақтарды қызғылықты етіп өткізу үшін үнемі ізденіс үстіндемін.Екіншіден,оқушыларда 

әрбір  сабаққа  деген  қызығушылықтары  арта  түсуде.Мектебіміздегі  бастауыш  сынып  мұғалімдері  осы 

курстан өтуге асығуда.Өйткені сабақтардың өткізілуін қадағалап,көптеген жақсы пікірлерін айтып,өздері 

осы курстан өтіп, білім алуға барғылары келетін ниеттерін білдіруде.Берілген бағдарлама білім сапасын 

жақсарту үшін өте қажет. Бұл басталған іс оң қолдауын табады деген сенімдемін.

449

ІІ «Қашықтықтан оқыту» кезеңінде өткізген сабақтарым жайлы, өз тәжірибемдегі оқушыларға қалай 

оқыту керектігі бойынша жүргізген жұмыстарым жайлы айтатын болсам, әрине, бірден бәрі жақсы болған 

жоқ. Ең алдымен сыныпты сабақ өткізуге дайындаудан бастадым. Осы өзгерістің өзі оқушыларға жақсы 

әсер етті. Шынында да ең бастысы оқуға жағдай жасау керек. Бұл мектеп әкімшілігі мен әріптестердің 

және ата-аналардың қолдауынсыз, мұғалім үшін оңай дүние емес. Мектеп әкімшілігі тарапынан сыныпты 

жабдықтауға көмек көрсетілді. Бағдарламада күтілетін нәтижелер «Оқушылардың қалай оқу керектігін» 

үйреніп,соның нәтижесінде еркін,өзіндік дәлел-уәждерін нанымды жеткізе білетін, ынталы, сенімді, сыни 

пікір-көзқарастары жүйелі дамыған, қазақ, орыс,ағылшын тілдерін өз деңгейінде меңгерумен қатар, сандық 

технологияларда құзырлық танытатын оқушы ретінде қалыптасуын қамтиды. Мектеп психологымен кеңесу 

барысында  оқушылармен  тәжірибенің  басында  және  соңында  «өзін-өзі  бағалау» [4, с.3]  бойынша  тест 

алуын сұрадым. Айтқандай,мектеп психологы тест нәтижесіне анықтама жазып,диаграммасын жасап,өз 

пікірін  айтты.  Оқушылармен  екі  кезеңде  «Мен  қандаймын?»  әдістемесі  жүргізілді.Зерттеу  мақсаты 

оқушылардың өзіндік бағалау деңгейін зерттеу.Зерттеу нәтижесінде оқушылардың өзіндік бағалауының 

жоғарыланғанын  және  өздеріне  деген  сенімділіктің  артқанын  байқауға  болады.Осындай  жан-жақты 

қолдаудың  болғандығы  мені  қатты  қуантты.Басты  ескеретін  жағдайлардың  бірі,  ол-оқушыларға  дұрыс 

түсіндіру, яғни білім алуда оқытудың  түрі өзгеретіндігі, оқушылардың басқа түрде сабаққа жауап беру, 

дайындалу  керек  болатындығын  түсіндіру.Өз  тәжірибемде  осындай  өзгерістердің  енуінің  тиімділігі  зор 

екендігіне көзім жетті. Оқушыларды күнделікті сабақтың бір-біріне ұқсамай өтетіндігіне риза болып,өз 

жұмыстарын  критерий  бойынша  бағалау,өзін-өзі  бағалаудың  басқаша  екендігі  қызықтырды.Ата-аналар 

тарапынан да қолпаштаулар болды.

Бірінші  күнгі  сабақтарым  сыныпты  топтастыруға,  ынтымақтастық  атмосферасын  құруға,топтың 

ережесін құру мен топта спикер болу сияқты тәртіптерді түсіндіру бойынша өтті. Курстан алған білімімді 

оқушыларға  үйретуде  көп  ізденуге  тура  келді.Көптеген  тапсырмаларды  бірден  түсіне  алмай  cpm.kz 

порталына  шығып  курс  тыңдаушыларымен,тренерлермен  байланысқа  шығу  арқылы  қиындықтарды 

шешуге  тырыстым.[12]  «Өз  алдымызда,  болашақ  ұрпақтың  алдында  адал  болайық,  уақыт  пен  ел 

тағдыры  үшін  жауапкершілігімізді  ұмытпайық!»  [1,с.6]-деп  Елбасы  айтқандай  тәуекелге  бел  буып, 

кейбір  қиындықтарға  қарамай  жоспар  бойынша  жұмыс  істеуге  кірістім.Күнделікті  жұмыс  нәтижесінде 

сыныпта ынтымақтастық атмосфера орнап, достық қарым-атынас нығая түсті.Оқушылардың білім алуға 

деген құштарлықтары арта түскендей, әр күнгі өткізілген тренингтер бойынша көңіл-күйлері де жақсарып 

отырды.  Орта мерзімді жоспарлау бойынша дүниетану пәнінен төрт сабақты таңдап алдым.Бұл жоспарды 

құрудағы  мақсатым  дүнитану  пәнінен  өткізілетін  сабақтарды  курс  бағдарламасының  жеті  модульін 

кірістіре отыра құрастырып,әр тақырып бойынша әдістердің тиімді пайдалану жолдарын қарастыру болды.

Таңдап алған тақырыптар бойынша қандай нәтижеге жету керектігі, жеті модульдің қайсысын негізге алу 

керектігі де айқын көрсетіліп отырылды.Тәжірибені орта мерзімді жоспар құрудан бастадым. Негізінен 

төрт сабақтың топтамасында адамдардың қалалы жердегі және ауылды жердегі еңбектері туралы айтылған.

Тәрбие  берудегі  мақсатқа  тоқталатын  болсам,  оқушылардың  бойына  адамдардың  еңбегіне  құрметпен 

қарау, еңбекті бағалау сияқты қасиеттерді дарыту, еңбексүйгіштікке баулу дер едім. 

Орта  мерзімді  жоспарлаудағы  бірінші  сабақтың  тақырыбы:«Зауытта».Жаңа  сабаққа  деген 

қызығушылықтарын  оятуда  тарау  бойынша  оқылатын  жаңалықтарды  да  ескере  отырып  сыни  тұрғыдан 

ойлауды үйретуге тырыстым,диалогты оқыту әдістерін де қолдандым.АКТ-ны пайдалану модулі бойынша 

ұялы телефон да қолданылды. Сыни тұрғыдан ойлауға бағыт беру үшін жұппен,топпен әңгімелесе отырып, 

берілген  фотосуреттердің  ішінен  бір  зауыт  суретін  таңдап,  ол  не  өндіруі  мүмкін  екеніне  байланысты 

суреттерді  жинақтап  мини  жоба  құрастырылды.Өзін-өзі  реттеулерін  бақылау  мақсатында  жаңа  сабақ 

бойынша шығармашылық  тапсырмалар берілді.Оқушылар барлық тапсырмаларды аса қызығушылықпен 

орындай отыра,автомобиль шығаратын зауытта жұмыс істейтін адамдардың еңбегімен және автомобильдің 

құрылысымен  танысты.  Нәтижесінде  оқушылар  зауыттарда  не  жасалып  шығарылатынын,олардың 

қажеттілігі  туралы  мағлұматтар  алды.Осы  тақырыпты  келесі  сабақта  жалғастыру  үшін  өзіміздің 

қаламыздағы  жабылып  қалған  зауыттардың  тарихы  туралы  мағлұматтар,  жаңа  ақпараттар  жинауға 

тапсырма берілді.

450

Ал екінші сабақтың тақырыбы: «Фабрикада».Топпен жұмыстың 1-ші тапсырмасы топқа өз қалаулары 

бойынша  ат қою, ол оқушылардың қызығушылығын оятты. Оқушылар топ ережесін сақтауға тырысты. 

Үшінші сабақтың тақырыбы «Құрылыс басында». Шығармашылық қабілеттерін дамыту үшін «Құрылыс 

басында»  тақырыбына    лего  конструкторымен  үй  құрастыру  тапсырмасы  берілді.Осы  тапсырмаларды 

орындау барысында да мен негізінен 7 модулге сүйенуге тырыстым.Құрастыру тапсырмасын орындауда 

бақылағаным,  оқушылардың  топтық  жұмыстағы  ынтымақтастық  қарым-қатынастары,  нәтижеге 

жету  үшін  топпен  жұмыс  ережелерін  сақтаудың  маңыздылығын  сезінулері,өзін-өзі  реттеулері  мен 

көшбасшылыққа ұмтылулары және талантты оқушылардың өнерлері –бәрі анық көрініп тұрды.Оқушылар 

барлық тапсырмаларды аса қызығушылықпен орындай отыра, құрылысшылардың  еңбегімен және адам 

еңбегін жеңілдететін машиналармен  танысты. Құрылысшы еңбегінің маңызы мен қажеттілігін ұғынуға 

тырысты.Нәтижесінде  берілген  тапсырмаларды  орындау  барысында  құрылыс  басында  қандай  жұмыс 

түрлері  болатынын,  кімдер  жұмыс  істейтінін,ол  жерде  қандай  транспорт  түрлері  пайдаланылатыны 

туралы  көп  мағлұмат  алды.Өз  түсініктерін  одан  әрі  дамытсын  деген  мақсатпен  үй  тапсырмасы  ретінде 

ата-аналарының бастауымен құрылыс жүріп жатқан жерлерге барып бақылап, өз көздерімен көріп, кейін  

«Құрылыс басында » деген тақырыпқа эссе жазу керектігі айтылды.

Төртінші  сабақтың  тақырыбы: «Мал  шаруашылығы».Тапсырмаларды  орындай  отыра,  ауыл 

шаруашылығы еңбегі,оның түрлері, соның ішінде мал шаруашылығы жайлы түсініктерін кеңейтті, төрт 

түлік малға байланысты салт-дәстүрлермен танысты.Нәтижесінде төрт түліктің пайдасы туралы мағлұмат 

алды. АКТ-мен жұмыс істеуге, әсіресе интерактивті тақтада «Мал қалай дыбыстайды», «Мал атауына қарап 

сәйкестендір» деген тапсырмаларды өздіктерінен орындап бере алды.Оқушыларға халық педагогикасынан 

да білім беру жағы назардан тыс қалған жоқ.Тақырып төрт түлікпен байланысты болғандықтан, малдың 

пайдасы туралы айтқан уақытта қымыз пісетін күбі, жүн иіретін ұршық, теріден жасалған мәсіні көрсете 

отыра  нақты  түсініктер  берілді.  Оқушылардың  бәрі  дерлік  негізінен  қала  тумалары  болғандықтан, 

Aktivstudio арқылы  малдардың  дыбыстауларын анық есту олар үшін қызық болды. Бұл жерде оқушылар 

үй  жануарларының  қалай  дыбыстайтынын  естіді.Оқушылар  интерактивті  тақтада  қаншалықты  жұмыс 

істей  алатындықтарын  көрсетті.  Мектептегі  тәжірибенің  бірінші  аптасынан  бастап  диалогтық    оқыту 

тәсілі  пайдаланылды.[3,с.4]  Диалогтік  оқыту  ұжымдық  және  өзара  білім  алмасуға  жағдай  туғызады 

деген пікірдің де дұрыс айтылғандығына дәлелдер келтіруге болады. Мысалы, дүниетану сабақтарында 

қолданған  оңай  және  қиын  сұрақтар  қоюға  үйрету  мақсатымен  орындалған  тапсырмалардағы  жұппен 

әңгімелесу,интервью әдісі, «Миға шабуыл» сұрақ-жауаптарында оқушыларда өзара білім алмасу болды. 

Ерекшеліктерді анықтауда,сұрақтар құрастырғандағы қиындықтарды анықтауда,оңай және қиын сұрақтар 

қоюға  үйретуде  де  осы  диалогті  оқыту  туралы  білімнің  қажеттілігі  болды.  Қазақ  әдебиеті,  дүниетану 

пәнінен өткізілген сабақтарда да жақсы нәтижелерге қол жеткізілді.Әрине,бірден емес.Алғашқы аптада 

топпен жұмыс жасауға үйрену барысында бақылаушы ретінде байқай отыра, бұрынғы сабақтарда ауызекі 

сөйлеу қабілеті төмен оқушылардың бірі топпен бірге тапсырмаларды талқылауға араласып отырғандығы 

аңғарылды.Кейінгі  апталарда  тіптен  өз  ойын  еркін  айта  бастады.Бұл  оқушының  топтық  жұмыстар 

нәтижесінде  өзгергендігі  қуантарлық  іс  болды.Диалог  арқылы  сын  тұрғыдан  ойлауды  дамыту  үшін 

оқушыларға бірнеше шығармашылық тапсырмалар орындатылды. Орта мерзімді жоспарлаудың бірінші 

сабағы  бойынша  мини  жоба:«Зауытта  не  жасап  шығарады?» - деген  тапсырманы  орындау  барысында  

оқушылар бір-біріне өте қызғылықты сұрақтар қою арқылы тапсырманы ынтымақтаса отырып орындады. 

Жұппен,  топпен  әңгімелесудің  жақсы  нәтиже  беретіндігіне  оқушылардың  да  көздері  жеткендей  болды.

Бұл тәсілді қолдану барысында  оқушы мен мұғалім арсында кері байланыс орнайды. Дәстүрлі сабақтарда 

сұрақ-жауап  формасы  жеңіл  бір  жақты  сұрақтарға  негізделген,ал  диалогтік  жаңа  оқыту  тәсілі  арқылы 

оқушыға  проблемалық  сұрақтар  қоя  отырып,  оқушының  терең  ойлануына,  ойын  ашық  жеткізе  алуына 

мүмкіндік береді. Диалогтік оқыту – ол әңгімелесу, пікірлесу, сұхбаттасу, бір-бірін тыңдай алу.Осындай 

тәсіл арқылы оқушы мен ұстаз арсында тең дәрежедегі түсунішілік қатынас орнайды, яғни оқушы өз ойын 

ешбір қорқынышсыз еркін жеткізе алады. Әр топ өз жұмыстарын орындаған уақытта берілген сұрақтар 

төңірегінде  өз  ойларын  айтуға  тырысты.  Сыныптағы  дарындылар  қатарына  жататын  оқушының  бірі 

Айдарбекова Дильназдың «Зауытта», «Фабрикада» тақырыптарын пысықтау кезінде:                                                                         

451

-Мен келешекте біздің Петропавл қаласында жабылып қалған зауыт,фабрикалардың тарихы туралы, 

олардың  біз  үшін  қажет  екендігі  туралы  ғылыми  жоба    жазар  едім  деген    ойының  өзі,  оқушының 

дарындылығын дәлелдегендей болды.Келешекте қаламызда өтетін «Нұрлы көжек» атты ғылыми жобалар 

сайысына қатысуға Айдарбекова Дильназды дайындау жоспарымда бар.Бұл оқушының логикалық ойлау 

қабілеті  де  жақсы  дамыған.  Әр  сабақтың  өту  барысында  жаңалықтар  ашыла  бастады.Оқушылар  үшін 

жаңалық  болғаны  ол  критерий  бойынша  өз-өздерін  бағалау,  топпен  жұмыс,  сыныптағы  еркіншілік,өз 

ойын еркін айта білу.Түрлі тапсырмалалар құрастырған уақытта курстан алған әдіс-тәсілдер кірістіріліп, 

түрлендіріліп  отырылды.Мысал  ретінде  «Қалай  оқыту    керектігін  үйрету  туралы»    оқу  барысында 

аңғарылғаны,егерде  оқушыларға  оқуға  мүмкіндік  жасалса,  олар  өзінің  оқуына  аса  жауапкершілікпен 

қарауға  қабілетті  екендіктерін  көрсете  алатындығы.Оқуға  саналы  түрде  қарап,  тапсырмаларды  шешуде 

өзіндік  әдіс-тәсілдерін  қолдана  отырып,жеке  тұлға  екендіктерін  сезіне  бастайды.  Бүгінгі  таңда  өзін-өзі 

реттеу мен метатанудың мұндай дағдыларын дамыту бұл балалардың саналы оқушы болып шығуының 

кілті  екендігі  анықталып  отыр.Бұл  зерттеуде  мұғалімдер  сапалы  педагогтік  тәсілдерді  қолданудың 

нәтижесінде  ғана  өздерінің  қомақты  үлесін  қоса  алады.  Оқушылардың  сапалы  білім  алу  мен  ойлауын 

дамытуға ықпал ететін үдерістердің бірі ол- метатану, яғни когнитивтік үдерістерді білу, түсіну және реттеу 

немесе олар туралы,қатесін танып білу және ойлауды реттеу.Флейвеллдің 1976 жылдардағы зерттеулерінде 

,нұсқау  берілмеген  жағдайда  оқушылар  білім  алу  уақытын  тиімсіз,өнімсіз  пайдаланатындығы 

анықталған.  Флейвелл  балалар  метатануының  мониторингі  мен  талдауының  негізін  анықтап  берді:                                                                                    

.Ал,Шанк пен Циммермон (1994) балалардың  өз оқуын бақылау мен мониторингі үдерісінде дербестігін 

қалыптастыруға  баса  назар  аударды.Авторлар  «Өз  бетінше  жұмыс  істеу  және  даму  ниеті-  метатану 

аспектісі»-деген  тұжырымға  тоқталған. [11,с.9]Флейвеллдің  айтуынша,  ерте    жастағы  оқушылардың 

метатану мүмкіндігі шектеулі, өйткені олар әр уақытта өз жадыларын басқаруға, проблемаларды шешуге 

және шешім қабылдауға қабілетті емес.Выготскийдің теориясы бойынша оқушы көп нәрсеге өз бетімен 

қол  жеткізе  алмайды,  оларға  ықпал  етуші  адам  керек.Яғни  мұғалім  оқушыға  түрткі  болып,  бағыттап, 

қолдап отыруы қажет. 

Жылдан-жылға  іс-тәжірибеміз  молая  түсуде.Осы  бағдарламадағы  модулдердің  бірі  сыни  тұрғыдан 

ойлау модулі. “Коммуникациялық үдерістерге тиімді және ойдағыдай қатысуға мүмкіндік беретін сыни 

тұрғыдан ойлау мен зерттеу дағдыларын дамыту керек”[7, с.8] деген екен. Оның тиімділігі:

- мұғалім бағыттауымен оқушылар оқу үрдісін өздері басқарады;

- деректерге сүйене отырып, зерттеу жүргізеді;

- өзара білім алмасады,өзінің ойын еркін жеткізе алады;

- бәсекеге қабілетті болады,әр оқушының пікірі құнды;

Қорыта  айтқанда,  мұғалімдердің  біліктілігін  арттыруға  арнайы  ұйымдастырылған  бұл  жобаның 

оқушылар  үшін  де,мұғалімдер  үшін  де  тиімді  екендігі  қуантарлық  іс.  Осы  жобаны  жүзеге  асырудағы 

ашылған  курстың  алғашқы  топтарының  тыңдаушысы  болғаныма  қуаныштымын.  Соның  нәтижесінде 

өз  тәжірибемде    елеулі    өзгерістер  орын  алуда.  Кембридж  университетінің  әдіс-тәсілдерін  меңгеруде 

Педагогикалық  шеберлік  орталығымен  порталға  шығып  байланысты  үзбеуге  тырысудамын.Осы  аз  ғана 

уақыттың ішіндегі жұмыс нәтижесінде алдымдағы оқушыларға бұл әдіс-тәсілдердің өте ұнайтындығын 

да  айтқым  келеді.  Алдағы  уақытта  білім  беру  саласында  жаңаша  әдіс-тәсілдермен    аянбай  еңбек  ету 

жауапккершілігі тұр. Инновациялық оқыту-сапалы білім берудің кепілі.Педагогикалық шеберлік орталығы 

және Кембридж университетінің білім беру факультеті мамандары бірлесіп әзірлеген курстары жаңашыл 

мұғалімдерге маңыздылығының жоғары денгейде екені туралы айтқым келеді. Бұл бастаманың әрі қарай 

жалғасуын қолдаймын. 

жүктеу/скачать 13,88 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: