Есірткі дегеніміз адамның орталық жүйке жүйесіне әсер етіп, рухани және физикалық тепе-теңдікті бұзатын, рухани және физикалық тәуелділікке жол ашатын, жеке адам және қоғамдық жағынан экономикалық және әлеуметтік құлдырауға әкеліп соғатын заттар.
Улы заттар — булануы немесе ағуы кезінде ауада белгілі мөлшерден артық шоғырлана алатын және адамдарға зиянды әсер етіп, түрлі дәрежеде зақымдайтын заттар.
Прекурсор — белгілі мақсаттағы зат алу реакциясына қатысатын зат.
Атап айтқанда, прекурсорлар — Қазақстан Республикасында бақылау жасалуға тиісті есiрткi, психотроптық заттар мен прекурсорлардың тізімінде аталған есiрткi және психотроптық заттарды өндіру, дайындау, өңдеу кезінде пайдаланылатын, Қазақстан Республикасының заңнамасына, Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес бақылау жасалуға тиісті заттар.
122.Наркологиялық аурулардың жіктелуі (МКБ-10, Стрелчук, Желлинек классификациясы) салыстырмалы сипаттамалары.
Д М –IV казіргі классификациясы және Қазақстанда қабылданған МКБ-10
статикалық анализге бағытталған және динамикалық бағыттол айырылған.
МКБ-10 бойынша психикалық және тәртіптік бұзылыстар Р әрпімен кодталады.
ПАЗ-ды қолданудан пайда болған психикалық және тәртіптік бұзылыстар 1
сонымен кодталады. Үшінші сан ПАЗ тобын білдіреді. Мысалы,
F 10-алкоголь,
F 11-опиаттар,
F 12- канабиоидтер,
F 13-седативті және ұйықтататын заттар,
F 14- кокаин,
F 15-басқа стимуляторлар, кодеинді қосқанда,
F 16- галлюциногендер,
F 17-табак,
F 18-үшқыш еріткіштер,
F 19-ПАЗ- ды қосып қолдану.
123.Наркологиялық аурулардың этиологиясы және патогенезі.
Этиологиясы НАРКОЛОГИЯЛЫҚ АУРУЛАРДЫҢ ПАЙДА БОЛУ ШАРТТАРЫ ТУРАЛЫ АЙТҚАНДА БІРНЕШЕ ҚҰРАМҒА КӨҢІЛ БӨЛУ КЕРЕК: ӘЛЕУМЕТТІК, ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ БИОЛОГИЯЛЫҚ ФАКТОРЛАР. ОСЫЛАЙША, ПАЗ-ДАРҒА ТӘУЕЛДІЛІК ЭТИОЛОГИЯСЫ БОЙЫНША КҮРДЕЛІ, КӨП ФАКТОРЛЫ АУРУ, ОЛ ГЕНЕТИКАЛЫҚ ФАКТОРЛАРМЕН ҚОСА, ІШКІ ЖӘНЕ СЫРТҚЫ ОРТА ФАКТОРЛАРЫНЫҢ ЖИЫНТЫҒЫМЕН НЕГІЗДЕЛЕДІ.
Жанұялардаң ең бірінші анықталатын ПАЗ-ға тәуелділіктің дамуының әлеуметтік қауіпқатер факторлары:
~әкесі немесе шешесімең алкоголизмі немесе наркоманиясы.
~басқа туыстардың алкоголизмі немесе наркоманиясы.
~жанұядағы конфликттер.
~жанұя мүшелері арасында эмоционалды тартылудың жоқтығы.
~балалардың ПАЗ-ды қолдануына ата-аналының шыдауы.
~толық емес жанұя (жанұяда әкенің болмауы).
~жанұяда өмірдің бей берекетсіздігі.
~жанұялық дәстүрлер.
~ПАЗ-ға тәуелділіктің дамуының маңызды индивидуальдыпсихологиялық факторлар. агрессияға, антисоциалды істерге, қауіп-қатерге бейім тұлғалардың психикалыққұрылымы.
~ер жынысты.
~балалық шақта гиперактивтілік синдромы.
~төмен интеллект, оқығысы келмейтін.
~ата-анаммен эмоционалды оқығысы келмейтін.
~тәжірибедегі ауытқулар (сабақты босату, төмен дисциплина).