Практикалық бөлімі 1 - жаттығу. Микроскооптың көмегімен шынының сыну көрсеткішін анықтау. Құралдар: Микроскоп, шыны жазық пластинкалар, микрометр (пластинканың енін
анықтау үшін).
Шыны пластинканың астындағы затқа жоғары жақтан қараса, шыныдағы жарықтың сынуы салдарынан, ол нақты жағдайдағыдан жоғары орналасқан сияқты болып көрінеді. Сыну көрсеткіші n, пластинканың ені , көтерілген аралық арасындағы байланысты орнатамыз.
сәулесінің жолын қараймыз.
В нүктесінде сынып, ол ауаға шығады (n = 1). -сыну бұрышы, n sin φ = sin φ/
Бақылаушыға сәулесі нүктесінен шыққандай болып көрінеді. Сол кезде көтерілген сияқты болып көрінген аралық
AS – AS/ = SS/ болады.
ΔABS және ABS/ AB = AStgφ = AS/tg φ/ AS екенін ескеріп мына теңдікті аламыз
= =
және φ/- тің аз мәндерінде тангенсті синуспен ауыстыруға болады
n =
n – ді есептеу үшін бір шыны пластиканың бетінен нүктенің анық кескінін алады, оны таза пластинкамен жауып, микроскоптың тубусын қозғай отырып көтерілген - ның мәнін анықтайды. Өлшеу нәтижелері кестеге енгізіледі.
№
%
1
2
3
Бақылау сұрақтары: Лупадағы, микроскоптағы, көру трубасындағы сәулелердің жолдары.
Лупаның, микроскоптың, көру трубасынын үлкейтуі 2,3,4 – формулаларды дәлелдеу.
Ортаның сыну көрсеткіші. Формуланы қорытып шығару.
Жұмыстың жүруі.
Жұмыстың мақсаты: сіз әр түрлі айна түрлерінің қалай көрінетінін білесіз. Сіз фокус ұзындығын өлшеп, ойыс мен доңес айнаның қисаю радиусын анықтайсыз.
Құрал-жабдықтар: жарық көзі, компастың суретің салу, транспортир, метрикалық сызғыш, ақ қағаз.
1 бөлім: Жазық айна Орындалуы Жарық көзін сәуле режимінде ақ беттің үстіне орналастырыңыз.
Бір сәулені табу үшін, дөнгелекті бұраныз.
Айнаны қағазға қойыңыз. Айнаның тегіс бетің бұрышпен түсіп тұрған сәуленің бағыты бойынша орналастырыңыз, сонда түскен және шағылысқан сәулелерді көруге мүмкіндік береді.
Сурет 1
Қағаз бетіңде тегіс айнаның беткеін белгілеп қадағалаңыз, түскен және шағылысқан сәулелерді көрсетіңіз. Кіріс және шығыс сәулелерді тиісті бағытта көрсетілермен көрсетіңіз.
Қағаздан жарық көзін және айнаны алып тастаныз. Қағазда айна беткейіңе қалып (нормал) 1 суреттегідей сызыңыз.
Түсу бұрышын және шағылысу бұрышын өлшеңіз. Бұл бұрыштарды қалыпты жағдайда өлшеңіз. Бірінші жолдағы бұрыштарды 1 кестеге жазыңыз.
Кесте 1
Құлау бұрышы
Шағылу бұрышы
Кез-келген басқа бұрышпен 1-5 қадамдарды қайталаңыз. Үш түрлі түсу бұрышымен 1 кестені аяқтау үшін процедураны бірнеше рет қайталаңыз.
Үш негізгі түстерді таңдау үшін жарық көзінде үстел дөнгелегін бұрыңыз. Түсті сәулелерді жазық айнаға бұрышта жарықтандырыңыз. Жазық айна бетінің орналасуын белгілеп, оқиға мен шағылысқан сәулелерді қадағалаңыз. Кіріс және шығыс сәулелерінің түстерін көрсетіңіз және оларды тиісті бағытта көрсеткілермен белгіліңіз.
Сұрақтар Түсу бұрышы мен шағылысу бұрышының айырмашылығы қандай?
Үш түсті сәуле содан оңға қарай жазық айнада бұралды ма?