Ќысќаша µмірбаяны

Сөйтіп, екі жас бір – біріне ынтызар болады. Гүлшаттан 
дәмелі бір жігіт еркімен табысқан жастардың кездесіп 
жүргенін біліп қойып, оны қыздың әкесіне жеткізеді. Патша 
Шеризатты ұстап әкелу үшін көп нөкер қосып, Алмас, Қоймас 
деген екі алыбын жібереді. Шеризат соғыс үстінде алыптарды 
нөкерлерімен қоса өлтіреді. Тығылып қалған бір-екеуі 
Шеризаттың каһарлы айыбынын, көрсеткен күшін патшаға 
айтып барады. Оның өлген патшаның тірі қалған баласы 
екенін біліп, үрейі ұшқан Парахзат патша бас ұрып, 
Шеризаттан кешірім сұрайды. Бірақ оны Шеризат зынданға 
салдырып, басын алмақшы болады. Бұл іске ара түскен 
Гүлшат Ақжүністің Қартқожақ өмірін шола сөйлегеніндей 
Шеризаттың ерліктерін шұбырта айта келіп:
 
 
,
Қылыш ұстап болаттан
 
 
-
,
Жеті жасқа жетпей ақ
 
 
.
Оздың шығып санаттан
 
 
,
Кәмшат бөрік басыңда
 
 
.
Барлық қыздар қасыңда
 
,
Дұшпандарын жеңгенде
 
 
? – [4]
Қане мүйізің шыққаны
дейді.
Өстіп қиссада Гүлшаттың қаталдықты, қайырымсыз-
дықты, кешірімділікпен жеңуді қостайтын адам екені 
көрсетілген [5].
Шеризат: «Көңіл ашылғандай қисса айтып берсең, әкеңнің 
жазығын кешемін», – дейді. Гүлшат оған Мәһи Мәнзал сұлудың 
бастан кешкен оқиғасын айтып береді. Оның 
қайырымдылығын үлгі етеді. Ғибратты істер жайында ертегі 
айтып, ойын өткізген әйел болып та көзге түседі. Ертегі айту 
үстінде Гүлшат кейде Шаһаризадаға да ұқсап кетеді. Гүлшат 
та Шеризатты ақыры ақылына көндіреді. Сөйтіп, Шеризат 
Парахзаттың күнәсін кешеді. Қиссаның соңы жазбагердің 
ғибратты сөзімен аяқталады. Яғни шығармада әділдіктің 
жеңіске жетуі марапатталады [6].
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Көпеев М.Ж. Таңдамалы. І-том. – А.: Ғылым, 1990. – 32-б.
2. Сонда, 66 б.
3. Сонда, 72 б.
4. Сонда, 98 б.
5. Жүсіпова Г. Мәшһүр-Жүсіп дастандары: ф.ғ.к. ғылыми 
дәрежесін алу үшін дайындаған диссертациясының авторефера-
ты. – Алматы,, 1998.
48

6. Бөжеев М. Қисса-хикаялар.//Жұлдыз. – 1972. – №2.
2. Діни қисса-дастандардың сюжеті мен мотиві
«Мәшһүр Жүсіп шығармаларындағы шығыстық дәстүр» 
деген тақырыпта зерттеу жүргізген Е.Қ. Жүсіпов ақынның бұл 
аталған дастан-қиссалары жөнінде былай дейді: Мәшһүр-
Жүсіптің 1889 жылы жазылған «Әдһам диуана мен Ибраһим» 
дастанында да патша Ибраһимнің бір түнде Хақ үшін тақ пен 
байлықты тәрк етіп, жаяу сапар шегуі бейнеленген. Патша 
Ибраһим жапанда ұшырасқан құланның адамша сөйлеп: 
«Құдайды ізде!» – сөзін естиді. Артынан түнде төбесінде жүрген 
бейсауат адам да сол іспеттес ойды айтқан соң, ол бір түнде 
ешкімге айтпастан, тақтан, бар байлықтан безіп, жаяу жолға 
шығады. Жолда кездескен бір қойшысы оған аяушылық 
білдіріп, ең болмаса түйеге мініп, азық салған қоржын алып 
шықпағанын еске салғанда да, ол қайтпай: «Талақ қылып 
дүниені безіп кеттім, // Құдайды іздеп тентіреп кезіп кет-
тім», – деп, Аллаға шексіз берілгендік ниетін танытады [2].
1894 жылы жазылған Мәшһүр-Жүсіп Көпейұлының «Жер 
мен көк» қиссасында мынадай жолдар бар:

жүктеу/скачать 393,22 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: