ӘОЖ 930:82
Бисенбаев П.,Кәрібозов Е.
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті,
Қазақстан Республикасы, Алматы қ.
е-mail: fazyl_bisenbaev@mail.ru
«Исатай-Махамбет» жырының тарихи негізі
Бұл жыр нақты өмірде орын алған оқиғалардың көшірмесі емес. Дегенмен, Ығылман Шөрековтің әйгілі туындысында Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған ұлт-азаттық көтерілісінің түпкі себептері, оқиғаның орын алған жерлері, Қиялы мола мен Тастөбедегі шайқастарға қатысқан тарихи тұлғалар жайында мол мәліметтер ұшырасады. Ақын қазыналы қарттар шежіресіне қанық, шаңды жорықтардың куәсі болған адамдардың әңгімелерін тыңдап өскен. Жер жапсарын да жақсы біледі. Сондықтан тарихи мәні бар маңызды оқиғаларды өз шығармаларында хронологиялық ретін бұзбай орнымен пайдаланады.Мақала авторлары Ығылман ақын туындысында суреттелетін тартысты оқиғалардың өмір шындығына қатысын таратып баяндайды. Авторлардың айтуына қарағанда, ақынның мақсаты - болған оқиғаны қайта тірілтіп, батырлардың жарқын образдарын сомдау ғана емес, сонымен бірге Исатай мен Махамбет сияқты ел ардақтыларының халық үшін жасаған еңбектерін кейінгі ұрпаққа үлгі ету.
Тірек сөздер: тарихи жыр, сюжет, өмір шындығы, дерек, көтеріліс, оқиға, дастан, тартыс, туынды.
P.Bissenbaev, E.Karbozov
The historical basis of the "Isatay-Makhambet"
This historical narrative is not only a fragment of an event taken from real life. Namely: the outstanding work of Igilman Shorekov is full of rich facts connected with historical figures who participated in the battle at Tastyuba and Kiyaly, it describes the places of those historical events, revealed the root causes of the national liberation uprising led by Isatay Taimanov and Makhambet Utemisov. Akyn from childhood listened to the secret stories of the elders and stories of eyewitnesses of those dusty military campaigns. He knew the places of battles well. Hence the historical significance and significance of all the events in his work that he uses without violating their chronological order is understandable. For the authors of the article, the truth of reality, which is relevant to those historical events that are depicted in the work of Igilman, is important. The authors show that the aim of akyn is not so much the reconstruction of bright images of batyrs, not only the constant appeal to events, but the description of valor in the name of the people of such personalities as Isatai and Makhambet, which have become an example for the next generations.
Key words: historical song, plot, truth of life, fact, rebellion, event, dastan, struggle, work.
Бисенбаев П.К., Карбозов Е.К.
Достарыңызбен бөлісу: |