Ислам және өнеге
алаға көңіл бөлу – Пайғамбар
жүктеу/скачать 1,62 Mb. Pdf көрінісі
|
| алаға көңіл бөлу – Пайғамбар
сүннеті Ғаламға ұстаздық жасап, бүкіл саналы ғұмырын адамзат бақытына арнаған пайғамбарымыз Мұхаммед Мұстафа (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) балаларға қаншалықты көңіл бөлген? Бұл жөнінде үмбетіне қандай үлгі-өнеге қалдырды? Ізгілік пен мейірім жаршысы ретінде бала тәрбиесінің қай тұстарына ерекше назар аударды? Сүйікті елшінің өміріне осы тұрғыда бір көз жіберіп көрсек. Адамзаттың таңдаулысы (с.а.с.) бала өмірге кел- мей жатып-ақ оған қамкөңілділік танытатын. Баланың өмір есігін ашқанын қуаныш көретін. Туыла салысы- мен, мұсылмандық тәрбие нышандарын жасайтын. Айталық, қызы Фатима (р.а.) босанып, немересі Хасан- ды алғаш көргенде, үстіндегі сары жаялығын шешіп, ақ жаялыққа ораған 277 . Бұл оның сәби жынысына сай түсті таңдағанын білдірсе керек. Сәби туылғанда, сүйінші бергенді ұнататын. Өзінің ұлы Ибраһим туылғанда, сүйінші сұрап келген Әбу Рафиға сый-сияпат тарту еткен 278 . Жаңа туған сәбиді құшағына алып тұрып, игі дұға тілейтін, сосын құрманың сөлін таңдайына жағып, алғашқы дәм таттыратын 277 Ибн Абдилбәрр, әл-Исаба фи тәмиизис-сахаба, 4-т., 337- 338-б. 278 Ибн Абдил-бирр, Әбу Омар Юсуф ибн Абдиллаһ ибн Мұхаммед (қ.ж. 463), әл-Истиаб фи марифатил-асхаб, Каир, 1328, ¼. 180 Ислам және өнеге болған 279 . Айша анамыз бұл жайды: «Пайғамбарымыз өзіне әкелінген нәрестелердің әрбіріне береке тілеп, дұға оқитын», – деп еске алған 280 . Балаларды «жүректің жемісіне» (сәмәрәтүл-құлуб), «көздің нұрына» (құрратул-айн) 281 теңеген мейірім жаршысы Ардақты елші (с.а.с.) Абдуллаһ ибн Аббасқа бала кезінде: «Иә, Аллаһ тағалам, бұған хикмет үйрете гөр!» – деп дұға жасаған 282 . Ал Әнәсқа (р.а.) байлығы мен бала-шағасының көп болуын, ұзақ өмір сүруін, бер- ген садақаларының қайырлы болуын тілеген 283 . «Ата- ананың баласы үшін жасаған дұғасы қабыл болады», – деген Пайғамбарымыз бала тәрбиесінде Аллаһтан тілек тілеп, дұға жасауда үлкен мән бар екенін осылай ұқтырып отырған. Нәрестелерге туыла салысымен ат қойған кездері болған. Бірақ, көбіне бұған нәресте туылғаннан кейінгі жетінші күнді дұрыс көрген. Сәбиге азан шақырып, ат қоюды ата-ананың балаға деген алғашқы міндетінің біріне жатқызған. Сондай-ақ әрдайым балаға мағыналы, жақсы ат қоюға шақырған. Бұның мәнін: «Сендер қиямет күні өз есімдеріңмен және әкелеріңнің есімдерімен шақырыласыңдар. Олай болса, балаға әдемі есім қойыңдар» 284 , – деп түсіндірген. Ең әдемі есімдердің қатарына Абдуллаһ (Аллаһтың құлы) және Абдуррахман (Рахманның құлы) деген қос есімді жатқызған. Кей нашар аттарды мағынасы дұрыс, естір құлаққа жағымды есімдерге өзгерткен. 279 Муслим, Таһарат, 101. 280 Әбу Дәуіт, Әдеп, 108. 281 Фәтхул-бари, 11/255. 282 Тирмизи, Мәнақиб, 50; Ибн Мажа, Муқаддима, 11. 283 Муслим, Фәдаилус-сахаба, 141-144; Тирмизи, Мәнақиб, 50. 284 Әбу Дәуіт, Әдеп, 70. 181 Тәрбиенің негізі – имандылық Немерелері Хасан мен Хұсейін (р.а.) өмірге кел- генде, немерелі болғанына шүкіршілік білдіріп, ар- найы құрбандық шалған (ақиқа). Қызы Фатимаға (р.а.) сәбилердің үлпілдек шашын алып, алынған шаштың салмағындай садақа беруді тапсырған 285 . «Нәрестеге берілген сүт адамның болашақ табиғаты мен мінез- құлқын қалыптастырады» 286 , – деп, адал сүтпен қоректендірудің маңызын ұқтырған. Қандай да бір се- беппен баланы басқа біреу емізген жағдайда, харамға ауыз салмайтын адал жанға табыстауға көңіл бөлуді аңғартқан. Пайғамбарымыз (с.а.с.) жылаған баланы жұбатуға да ерекше көңіл бөлетін. «Кімде-кім жылаған баласын жұбатуға тырысса, Аллаһ тағала жаннатта оған риза болғанға дейін нығметтерін үйіп-төгеді» 287 ,– деген ол жамағатқа намаз оқытып тұрғанда, жылаған баланың дауысын естісе, намазды тезірек бітіруге тырысатын. Бірде таң намазын әдеттегіден жылдам оқып бітіреді. Сахабалардың бірі бұған таңданып: «Уа, расулаллаһ, бүгін намазды неліктен жылдам аяқтадыңыз?», – деп сұрағанда, «Арт жақтан жылаған баланың дауысын естімедің бе? Анасы барып тезірек жұбатқанын қаладым» 288 , – деген жауап естіген. Үйіне кіре бергенде, баланың жылаған дауысын естіп: «Мына бала неге жылап жатыр, көз тиюге қарсы оқытпап па едіңдер?» 289 − деп сұрағаны да бар. 285 Мустәдрәк, 3-т., 179-б. 286 Фәйзул-Қадир, 4-т., 55-б. 287 Дәйләми, Муснәдул-Фирдәус, II, 147-б. 288 Ибн Хажар, әл-Мәталибул-алия би зәуаидул-мәсанидис- жүктеу/скачать 1,62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|