end.
1856
138
Программаның орындалу нәтижесі:
Әдебиеттер:
1. Бахвалов Н.С., Жидков Н.П., Кобельков Г.М. Численные методы. – М.: Наука, 1987. – 600 с.
2. Епанешников А.М., Епанешников В.А. Программирование в среде Turbo Pascal 7.0. – М.:
Диалог – МИФИ, 1995. – 240 с.
3. Мудров А.Е. Численные методы для ПЭВМ на языках Бейсик, Фортран и Паскаль. – Томск, 1991. –
272 с.
Резюме
В статье рассмотрены пути решения задач алгебраических и трансцендентных равенств с при
менением в систематическом порядке прикладных задач числовыми методами.
Summary
In article decisions of problems of algebraic and transcendental equalities with application in a regular
order of applied problems numerical methods are considered.
ӘОЖ 378.016:53:004
ФИЗИКАНЫ ОҚЫТУДА КОМПЬЮТЕРДІ ЖӘНЕ
МУЛЬТИМЕДИАНЫ ПАЙДАЛАНУ
Ж. ИСКАКОВ,
физика-математика ғылымдарының кандидаты, доцент,
Алматы энергетика және байланыс университеті
Б. ҚАЛИЕВ,
физика-математика ғылымдарының кандидаты, доцент,
Қорқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті,
Қазақстан Республикасы
Жаңа материал мен оны жеткізу формасы арасында белгілі тәуелділік бар екендігі анық [1]. Көру
және есту арқылы материалды баяндау ақпараттың жартысына дейін игеруге мүмкіндік беретіндігі
белгілі. Жоғары оқу орнындағы физика курсының ішкі ерекшелігіне байланысты бұл пәнді дәрістік
баяндау бәрінен бұрын болмысындағы физикалық көрсетілімдермен (демонстрациялармен) сүйе
мелденеді. Физикалық көрсетілімдер физиканың оқу пәні ретіндегі ажырамас бөлігі бола оты рып,
тек дидактикалық қана емес, сонымен бірге мотивациялық жүктеменің рөлін алып, оқырманның
139
наза рын аударып қызығушылығын арттыруға көмектеседі. Егер бейнекамера мен мультимедианы қоса
пайда лансақ оның тиімділігі онан сайын артады. Дегенмен, өкінішке орай, болмысындағы тәжірибе
лер бар лық уақытта жүзеге аса бермейді.Тіпті оны көрсеткен жағдайдың өзінде де тәжірибенің идея
сын модельдік баяндау қажет [2, 4749].Сонымен қатар бұған көзбен бақылау мүмкін емес, мысалы,
аса жоғары жылдамдықта не өте баяу өтетін, макро, микро, наноәлемдегі және т.б. көрсету мүмкін
емес жағдайларда өтетін құбылыстарды қосыңыз және де кейбір физикалық құбылыстарды көрсету
үшін бағасы қымбат, көлемді көптеген құрылғылар жиынтығы қажет болады [3, 48 б.]. Көрсетілім
дік тәжірибелердің бейнелегіштік және модельдегіштік жақтарын компьютерге беруге болады. Ком
пьютердің бай графикалық мүмкіндігі көрсетілімдік тәжірибелерді түсіндіру үшін ғана емес, фи
зикалық білімінің аналитикалық құрамдасын көрнекі баяндауды ұйымдастыру үшін пайдалануға
жағдай жасайды. Сонымен, «Компьютерлік физика» оқулықпен, зертханалық жұмыстармен және есеп
тер шығарумен қатар физиканың құрамды бөлігі болып қалыптасты.
Техникалық инженерлік мамандықтардың стандарттарына сәйкес физика пәні семестр оқытылады.
Компьютерлік технология дәріс сабақтарында анимацияларды көрсетуде, зертханалық сабақтар
да вир туалдық жұмыстарды орындауда, машықтану сабақтарында физикалық құбылыстарды мо
дель деуде қолданылады. Біз «Физика» пәнінің дәріс сабақтарында көрсетілетін компьютерлік
ани мациялардың қысқаша мазмұнын ашуды және компьютерлік зертханалық жұмыстар жайлы ай
туды жөн көрдік. Компьютерлік слайдтар статикалық және динамикалық формада жасалынған және
анықтамалықтармен қамтамасыздандырылған. Мультимедиалық проектор көмегімен компьютерлік
көрсетілімдер келесі дәрістік шартты тақырыптар бойынша келесі мазмұнда жүзеге асырылады:
1. «Материялық нүкте мен қатты дене кинематикасы». Материялық нүктенің радиус векто ры, траек
ториясы, жүрген жолы, орын ауыстыруы кескінделеді.
2. «Материалық нүктенің және қатты дененің динамикасы». Сырықтың инерция моменті интеграл
дау жолымен есептелетіндігі моделденеді. Оның симметрия осіне қатысты айналысы, сәйкесті инер
ция моменті, бір ұшы арқылы өтетін, симметрия осіне параллель оске қатысты айналысы және оған
қатысты инерция моменті Штейнер теоремасымен есептелетіндігі көрсетіледі.
3. «Энергия және жұмыс. Сақталу заңдары». Арбашадағы математикалық маятниктің артқа қарай
қозғалысының арбашаның алға қозғалысын тудыратындығы және керісінше қозғалыстар арқылы
импульстің сақталу заңы көрсетіледі (1сурет). Механикалық жұмыс графикалық кескінделіп, геомет
риялық мағынасы анықталады. Кинетикалық энергияның жылдамдыққа байланыстығы велосипед
пен ұшақтың қозғалысы арқылы демонстрацияланады. Шардың горизонталь жолмен қозғалысы
мысалында кинетикалық энергияның өзгерісі туралы теорема, серіппенің деформациясы кезінде по
тенциялық энергияның мәнінің өзгерісі туралы теорема тағайындалады. Математикалық маятник
кө мегімен потенциялық энергияның кинетикалық энергияға және керісінше түрленуі моделденеді.
Көлбеу жазықтық бойымен алюминий және ағаш цилиндрлердің домалауы арқылы импульстің сақталу
заңы оңай көрсетіледі.
Сурет 1(а). Импульстің сақталу заңы. Шар артқа қарай қозғалғанда арбаша алға қарай қозғалады
140
Сурет 1(ә). Импульстің сақталу заңы. Шар алға қарай қозғалғанда арбаша артқа қарай қозғалады
4. «Статистикалық үлестірулер». Молекулалардың ретсіз қозалысы, олардың ыдыс қабырғасына
қысымы МКТ негізгі теңдеуіне сәйкесті ілгерілемелі қозғалысынан болатындығы көрсетіледі.
5. «Термодинамика негіздері». РV диаграммасында адиабаталық процесс, газдың жұмысы, тура,
кері циклдар, Карно циклы, оның жұмыс принципі, ТS диаграммасында изопроцестер, тура цикл,
Карно ның тура циклы графикалық суреттік кескінделеді,термодинамиканың екінші бастамасының
статис тикалық мағынасы демонстрацияланады.
6. «Заттардағы электростатикалық өріс». Конденсатор астарлары арасындағы диэлектриктің үйек
телу процесі көрсетіледі. Екі диэлектрик шекарасында Е және d шамалары үшін шарттар көрнекі кес
кінделеді.
7. «Электр өрісінің энергиясы. Тұрақты электр тогы». Біртекті және біртексіз тізбек бөліктері
ұшта рындағы кернеу шамалары, электростатикалық күштер әсерінен зарядтардың тізбек бөлігін
дегі, электростатикалық және тосын күштердің әрекетінен ток тасымалдаушыларының тұйық тізбек
бойымен қозғалысы демонстрацияланады, Кирхгофтың бірінші және екінші ережелері графикалық
кескінделеді.
8. «Тербелістер, сипаттамалары және оларды қосу». Серіппелі және математикалық маятниктер тер
белістері,олардың периоды,амплитудасы модельденеді, гармоникалық тербелістер векторлық диа г рам
мамен кескінделеді.
9. «Өшетін және мәжбүр тербелістер». Өшетін тербелістер графикалық кескінделеді.
10. «Серпімді толқындар». Дыбыс зорайтқыштың ортада дыбысты таратуы модельденеді, су бетін
дегі толқындық процесс көрсетіледі.
11. «Электромагниттік толқындар». Электромагниттік толқындардың электр және магнит өрісі кер
неуліктерінің көлденең тербелістерінің ортада таралуы модельденеді (2сурет).
Сурет 2. Электромагниттік толқынның таралу моделі
141
12. «Толқындық оптика». Толқындық түйдек модельденеді, дисперсия қисығы, ортаның жұту коэф
фи циентінің түскен жарық толқын ұзындығынан тәуелділігі графиктері динамикалық кескінделеді.
13. «Жылулық сәуле шығару». Абсолют қара дененің физикалық моделінің жұмыс принципі көр
сетіледі.
14. «Электромагниттік сәуле шығарудың корпускулалық қасиеттері». Фотонның жұтылып,
атом нан электронның шығуы, фотоэффекті кезінде жарық фотондарының катодқа түсіп, одан
электрондар дың ұшып шығуы және анодқа қарай қозғалысы, тізбекте фототоктың пайда болуы,
фотондар саны, яғни жарық ағыны артқанда, ұшып шығатын электродтар санының немесе фототок
шамасының өсетіндігі көрсетіледі, фотоэффект заңдары кескінделеді, түскен электромагниттік сәуленің
атомдағы электронда шашырауы – комптон эффектісі модельденеді.
15. «Заттың корпускулалықтолқындық дулизмі материяның әмбебап қасиеті ретінде. Шредингер
теңдеуі». Де Бройль толқыны болжамының тәжірибелік расталуы компьютерде дифракциялық бей
ненің алынуымен кескінделеді, шексіз терең потенциалдық шұңқырдағы бөлшектің стационар күйі
үшін толқындық функцияның, оның квадратының бас кванттық санның әр түрлі мәндеріндегі гра
фик тері бір және екі өлшемді кеңістіктерде көрнекі кескінделеді. Бөлшектің потенциалдық туннель
арқы лы классикалық және кванттық жағдайларда өту құбылысы энергетикалық диаграммада
ком пью тер лік модельденеді.
16. «Шредингер теңдеулерінің шешімдері». Негізгі энергетикалық деңгейге электрондық көшу лер
кезінде Бальмер сериясына сәйкес көрінетін түсті сәулелердің шығуы компьютерлік модель денеді,
химиялық элементтердің Менделеев кестесінен әрбір элементтің сипаттамасы алынады.
17. «Кванттық статистика және оның қолданылуы». Қатты дененің жылусыйымдылығының Эйнш
тейн және Дебай теориялары бойынша жылусыйымдылықтың температураға тәуелділігінің графиктері
кескінделеді.
18. «Қатты денелердің аумақтық теориясы». Шала өткізгіштердің меншікті, электрондық және ке м
тіктік өткізгіштігінің химиялық байланыс тұрғысынан және аумақтық теориясы бойынша пайда бо луы
модельденеді.
19. «Кванттық электроника элементтері». Мәжбүр сәуле шығару энергетикалық модельденеді.
20. «Ядролық физика. Атом ядроларының радиоактивтік түрленуі». Нейтронның, оң және теріс пи
мезондардың радиоактивтік ыдырауы модельденеді, ыдыраудың сұлбасы және анықтамалық мате риал
беріледі. Мұнымен қатар ядролық және элементар бөлшектер физикасы бойынша даярланған ста ти
калық слайдттар көрсетіледі.
Моделдеу зертханалық жұмыстардың «виртуальдық» ұқсастарын жасау үшін қолданылады.
Нақты зертханалық жұмыстарда студент нақты аспаптар көмегімен нақты тәжірибе жасайды,
сонан кейін физикалық шамалардың мәндерін және олардың қателіктерін есептей отырып өлшеу
нәтижелерін өңдейді. Компьютерлік жұмыста студент виртуальдық нысандармен сәйкесті әрекет
жасайды. Бұл кезде модель зерттелетін құбылысқа сәйкес болу керек. Компьютерлік зертханалық
жұ мыс қарапайым көрсетілім сияқты әдеттегімен салыстырғанда қосымша мүмкіндіктерге ие бо
лады: үлкен көрнекілік, құбылыстардың көрінбейтін механизмін зерттеу мүмкіндігі, параметрлерді
өзгертудің аса кең ауқымы, ойдағыны, тіпті нақты тәжірибеде мүмкін еместі іске асыру мүмкіндігі.
Оның кемшілігі, аспаптарды фотографиялық дәлдікпен кескіндеуге болғанымен, студенттерді нақты
аспаптардағы жұмыстармен таныстырмайды. Осы себепті компьютерлік практикум нақтыны толық
ауыстыра алмайды, бірақ ғылымдағы нақты тәжірибені компьютерлік тәжірибе толықтыратындай
толықтыра алады. «Физика» пәні бойынша компьютерлік зертханалық жұмыстар атаулары мынадай:
«Атвуд машинасында кинематика және динамика заңдарын оқып уйрену», «Көлбеу маятник әдісімен
үйкеліс коэффициентін анықтау», «Соққы кезінде импульстің және энергияның сақталу заңдарын
оқып үйрену», «Стокс әдісімен сұйықтың тұтқырлығын анықтау», «Ауа молекуласының еркін жо
лының орташа ұзындығын және эффектив диаметрін анықтау», «Электрстатикалық өрістерді зерт
теу», «Диэлектриктің үйектелуін зерттеу және конденсатордың сыйымдылығын анықтау», «Тұ рақты
ток заңдарын оқып үйрену», «Жердің магнит индукциясының горизонталь қураушысын өлшеу»,
«Гармоникалық тербелістерді қосу», «Жарық интерференциясы құбылысын зерттеу»; «Жарық
дифракциясы құбылысын зерттеу», «Жарықтың үйектелу құбылысын зерттеу», «Микробөлшектер
дің толқындық қасиеттері», «СтефанБольцман тұрақтысын анықтау». Компьютерлік анимациялар
142
ретінде виртуалдық зертханалық жұмыстардың жекелеген фрагменттерін пайдалануға болады. Ол
үшін виртулдық жұмыстар тізімінен дәріс сабақтардың тақырыбы мен мазмұнына сай физика
лық құбылыстарды көрсететінін таңдап алу керек. Компьютерлік көрсетілім кезінде тәжірибелік
қондырғы сұлбасы келтіріледі және тәжірибенің бастапқы шарттары таңдалады. Мұнан әрі тәжірибе
барысы аспаптардың көрсетуін имитациялаумен өтеді. Бұл кезде жұмыстың интерактивтік режимі
кеңінен қолданылады, оқытушы оқырманмен бірге шамалардың алғашқыда берілетін мәндерін таңдап
алады.Сонымен, студенттер зерттеуге қатысушылар болып шығады.
Әдебиеттер:
1. Кирмайер М. Мультимедиа. – СПб: BHV, 1994. – 33 с.
2. Кренцис Р.П., Сидоренко Ф.А., Кротов Д.В. Компьютерное и видеосопровождение лекций по
общей физике // Физическое образование в вузах. – 1995. – Т. 1. – №1. – С. 4751.
3. Красавин В.В., Зайцев Ю.А. Имитационные эксперименты по физике в учебном процессе // Физи
ческое образование в вузах. – 1996. – Т. 2. – №1. – С. 4850.
Резюме
В статье указывается, в каких случаях эффективнее использовать на лекциях по физике ком пью
терные демонстрации с применением мультимедийного проектора и другие возможности инфор
мационнотелекоммуникационной технологии. Приводится перечень тем лекций по физике, в которых
демонстрируются компьютерные статические и динамические слайды, раскрываются их содержания.
Предлагаются пути использования в качестве компьютерных демонстраций отдельных фрагментов
физических виртуальных лабораторных работ.
Summary
The effective use of lectures on physics, computer demonstrations using multimedia projector and other
features of information and telecommunications technology is considered in this article. There are a list of
lectures on physics that demonstrate computerstatic and dynamic slides that reveal contents. Ways to use as a
computer demonstration of separate fragments of physical virtual labs are suggested.
УДК 811.512.
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ОБУЧЕНИЯ ПРОФЕССИОНАЛЬНОМУ
РУССКОМУ ЯЗЫКУ В РЕЖИМЕ ON-LINE
С.Т. ЖАРБУЛОВА,
кандидат педагогических наук,
Кызылординский государственный университет имени Коркыт Ата,
Республика Казахстан
В «Концепции развития образования РК до 2015 года» указано на необходимость обеспечения
перехода к новым технологиям обучения, ориентированным на углубление и развитие профессиональной
компетенций, особенно на формирование системы дистанционного обучения базе Интернеттехноло
гий [1].
В современных условиях информатизации учебного процесса системы многоуровневого профес
сионального образования информационные технологий обучения занимают особое место в методике
преподавания русского языка. Использование информационнокоммуникативных технологий обучения
осуществляется путем обязательного использования программнопедагогических средств обучения.
Понятие информационнокоммуникативных технологий обучения появилось в связи с развитием
143
универсальных massmedia и автоматизацией процесса образования. На практике неоспоримо доказано
то, что информатизация учебного процесса способствует решению психологопедагогических задач.
Сегодня в КГУ имени Коркыт Ата действует дистанционная подготовка специалистов на базе
вто рого высшего образования, что является одним из показателей соответствия новым требованиям
орга низаций учебного процесса в системе многоуровневого профессионального образования.
Дистанционное обучение является перспективным направлением развития системы образования в
целом. Это связано с тем, что на основе использования информационнокоммуникационных техно
логий дистанционное обучение позволяет решать ряд педагогических задач, главной из которых
является реализация стратегической программы образования «на протяжении всей жизни». Здесь
предоставляется возможность совершенствования профессиональной компетенции на основе повы
шения квалификации без отрыва от производства, а также, что немаловажно для улучшения социальной
жизни специалиста: предоставления возможности для получения второго высшего образования без
отрыва от производства [1]. Совершенствование системы дистанционного обучения предполагает
улучшение организационных, методических, технологических, а также технических вопросов, которые
обусловлены необходимостью реализации «Стратегии «Казахстан2030»», где одним из приоритетов
выделяется развитие человеческих ресурсов, его творческого и научного потенциала [2] .
Отличием дистанционной формы от традиционной является отсутствие возможности живого диалога
участников образовательного процесса, весь процесс обучения проходит в виртуальном режиме, при
постоянном опосредованном взаимодействии преподавателя со студентом [3].
Дистанционное обучение отличается от заочного образования тем, что при дистанционной фор
ме обеспечивается систематическое и эффективное взаимодействие на основе компьютерных теле
коммуникаций. В нашем примере, обучение профессиональному русскому языку основано на ин
терактивном взаимодействии преподавателя со студентом. Основная часть учебного процесса про
ходит в интерактивном режиме, что имеет свои положительные, а также отрицательные стороны в
обес печении качества ЗУН.
При формировании и развитии знаний, умений и навыков по профессиональному русскому языку
студентов казахской группы преподаватель сталкивается с многочисленными педагогическими слож
ностями. Вопервых, при организации учебного процесса в режиме ONLINE преподаватель вы
нужден использовать усложненные формы методического обеспечения занятий, что является осно
вополагающим информационноинновационных технологий обучения.
Обучение профессиональному русскому языку студентов казахской аудитории на основе инфор
мационнокоммуникационных технологий базируется на системе педагогических принципов (см.
таблицу).
Система принципов обучения профессиональному русскому языку
Система принципов обучения в режиме ONLINE
Когнитивная
визуализация
Модульность
Системное квантирование
Проблемность
наглядность
дифференциация
дозированность
учебного материала
рефлексия
познавательной
активность
индивидуализация
системность работы
корректировка действий
при применении правил
в новых условиях письма
доступность
самостоятельность
экономия учебного времени
мотивация
эстетическая
направленность
обучения
ступенчатость
генерализация обучения
сознательность
вариативность
увеличение скорости овладения
учебным материалом
прочность
структуризацию
модельное вариативное
обучение
логичность
блочность
144
Вовторых, организация учебного процесса в режиме ON-LINE требует иные формы педагогичес
ких условий, так как обучение должно проводиться в виртуальном режиме. При такой интерактивной
работе преподаватель сталкивается с трудностями диагностирования уровня ЗУН студентов. Процесс
обучения и общения в сетевом режиме проходит опосредованно и только в письменной форме, поэтому
появляются некоторые трудности. В ходе практической работы мы выявили несколько видов психолого
педагогических трудностей, например:
– необходимо в совершенстве владеть компьютерной техникой, что немаловажным фактором яв
ляется в организации учебного процесса в режиме ON-LINE; помимо методической разработки кур са,
от преподавателя дополнительно требуется освоить методику дистанционноинформационных тех
нологий обучения языку специальности;
– очень важный аспект в организации дистанционного учебного процесса – психологический
аспект; особенность заключается в том, что и преподаватель, и студент не находятся в биоэнергетичес
ком по ле контакта. Здесь отсутствует «видимость», сопричастность речемыслительной деятельности
субъек тов образовательного пространства. Субъекты (преподаватель и студент), находясь в дистан
ционном пространстве, соприкасаются «с одиночеством», впоследствии «слабый» студент может по
те рять мотивацию к учебе, «сильный» студент развивает навыки самообразования;
– преобладание письменной формы диалогизации учебного процесса. Развивая навыки письменной
грамотности, ослабевает развитие устной речи, фонематическая сторона профессионального русского
языка слабо проявляется при выполнении лексикограмматических и стилистических заданий;
– снижается приоритет учебных занятий, чему способствует нарушение хронометража учебного
времени;
– отсутствие контроля личностнодеятельностной активности студента.
Однако при высокой личностной мотивации к совершенствование ЗУН учеба в режиме ON-LINE
может быть наиболее эффективной.
Литература:
1. Қазақстан Республикасының Білім беруді дамытудың 2015 жылға дейінгі тұжырымдамасы // Жо
ғары мектеп. – 2004. – №1. – 58 бб.
2. Концепция педагогического образования РК // Программы университетов и педагогических инс
титутов. – Астана: МОН РК, 2009.
3. Шадриков В.Д. Информационные технологии и педагогика. – М.: Издво СГУ, 2002. – 298 с.
4. Сабыров Т.С. Оқушылардың оқу белсенділігін арттыру жолдары. – Алматы, 1997. – 180 6.
Түйіндеме
Үздіксіз көп деңгейлі білім беру жүйесінде мамандардың кәсіби құзіреттілігін жетілдіруге комму
никативтікинновациялық технология негізінде ONLINE режимінде кәсіби орыс тілін жетілдіру
дің әдістемелік тұрғыдан көптеген өзекті мәселелері нақтыланды. Білім беру үдерісінің сапасын
қаматамасыз етуде білімдендірудің педагогикалық ұстанымдар жүйесі айқындалды. Ұстанымдар
жүйе сі өз тарапынан білімгерлердің кәсіби құзіреттілігін дамыту мақсатында педагогикалық жағдайды
жетілдіруді айқындады.
Summary
In the modern terms of informatization of educational process of the system of multilevel trade education
informative technologies of educating occupies the special place in methodology of teaching of Russian.
The use of informativelycommunicative technologies of educating comes true by the obligatory use of
programmaticpedagogical facilities of educating. At forming and development of knowledge, abilities and
skills on professional Russian a teacher clashes the language of students of the Kazakh group numerous
pedagogical complications. During high personality motivation to educating studies in the mode of ON –
LINE will be the most effective traditional form of educating.
145
УДК 51 – 7 : 514. 85 : 531
Достарыңызбен бөлісу: |