Passion for breeding and training
Passion - is the real face of non-target material arising from a function of desire. Arts education
with numerous beautiful works of art and history to create an excellent example of artistic activities to
excited learners, understanding of human sensibility and the objective world of unlimited creativity,
energy storage artistic imagination, to arouse the impulse and desire to create and implement this desire to
meet, so that students from the art-loving conscious development of artistic creation, and the rising artistic
creation to achieve elevation of the spirit.
Modern Art education is a national research and absorb world culture, comparison and better
understanding of their cultures. Through arts education, so that the whole society to understand and
respect people possess their own material and spiritual values, to promote personal awakening, which
early modern China, especially in the era of meaningful arts education. Today, the healthy development of
arts education is the rich content of the human spirit and charisma, and to promote ethnic and cultural
level, the driving force to promote the revival of the Chinese nation.
Резюме
В статье говорится о гуманитарном образовании в творческой сфере Китая, рассматриваются
методы и технологии его содержания, сочетающиеся с основными эстетическими качествами,
развивающие их собственные уникальные творческие особенности.
Түін
Мақалада Қытайдың шығармашылық шеңберінде туралы гуманитарлық білімде сӛз болады,
әдістер және технологиялар қарастырылады оның, негізгі эстетическими сапалармен
қиюласатын мазмұндары оның меншікті бірегей шығармашылық ӛзгешеліктерін үдетпелі.
Summary
Art education is education in the artistic atmosphere of artistic education and educators use teaching
methods of CNR, applied to the educated for the content of art education, making educated with basic
aesthetic qualities, so as to fully educated develop their own unique play features of education.
ГРАФИКАНЫҢ ТАРИХИ ЖӘНЕ ТАБИҒИ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ МЕН ОРЫНДАЛУ
ТЕХНИКАСЫ
Тобажан Жақсылық – Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің көркем
сурет факультетінің «графика және дизайн» кафедрасының оқытушысы
Графика(грегi graphike - grapho - жазамын) - бейнелеу ӛнерiнiң түрi, қосатын сурет және
суреттiң ӛнер негiзделген (ӛрнек, литография, монотипия тағы басқалар) баспа кӛркем суреттерi,
бiрақ меншiктi бейнелеу құралдар және айқын мұрша ие болатын. Кескiндеме және графиканы
қырла су бояу, гуашь, пастелдер тұрады. Графика (сурет, рұқсатсыз қолданбалы тағайындау,
эстамп, қабықша) станокты, кiтапқа жiктеледi және (баспа шығарылымдарының иллюстрация,
ресiмдеу және құрастыруы) газет-журнал, (ӛнеркәсiптiк кескiндеме, пошталық марка,
экслибристер) қолданбалы және плакат. Графиканың суреттеу құралдары - контурлы сызық,
штрих, (кейде гүл) ӛкше, суретпен қарама-қарсы немесе нюанс байланысын құрастырған (әдетте
ақ қағазы бар ) парақтың фоны.
Графиканың стилистикалық құралдары түрлi - мұқият игерiлген композициялықтарына дейiн
жедел суреттер, этюдтар, нобай жылдам орындалған қашқын, тiкелей бейнелеу, сәндiк, шрифттiк.
Мүмкiндiктiң арқасында ықшам, кенет iстiктелген ӛрнектер, қабiлеттiлiк оқиғада, графиканың
баспа кӛбейтуi, циклдер және топтамалардың жасауын ыңғайлылыққа жылдам ұрандассын
(плакат, сайқымазақ) үгiт және сатиралық мақсаттарда кең қолданылады.
Атақты суретші – педагогтар сурет және графика ӛнеріне үлкен баға беріп, графика кез келген
бейнелеу ӛнерінің фундаменті. Графика ӛнеріне баса назар аудару керек-деп ескерткен болатын.
Әрине, бұл тезистің ӛміршілдігігі бүгінгі таңда да анықталып отыр. Суретшінің кез келген
жұмысы графикалық суреттерден басталады. Ол болашақ картинасын бастамас бұрын кенепке
анық нобайын салып шығады. Сондықтан да әйгілі де атақты шеберлердің қай-қайсы да графикаға
үлкен мән берген. Қайта ӛрлеу дәуірінің атақты мүсіншісі Микеланджело бейнелеу ӛнерінің
барлық түрлерінің қайнар бастауы мен жан жүрегі графика мен сурет деп санаған.
Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Көркемөнерден білім беру: өнер-теориясы-әдістемесі» сериясы,
№2 (31) 2012 ж.
Графика тарихы. Графика. Бұл ұғым суретшілер іс-әрекетінің ӛте кең және сан алуан
шеңберін қамтиды. Живописьтен ерекшелігі сол, графикамен біз барлық жерде кездесеміз.
Кітаптағы иллюстрациялар, газеттегі суреттемелер мен карикатуралар, түрлі товарлардың
орауыштарын безендіру, кӛшедегі плакаттар – осының бәрі график –суретшілердің туындылары.
Живописьпен салыстырғанда графика неғұрлым шартты, ол түстермен формалардың бүкіл
байлығын бере алмайды, графика оларды жеңілдете отырып, ең негізгісін таңдап алады.
Графика ӛнерінің живописьпен кейбір белгілері ортақ: онда да жазықтық үстінде бейнелеу
орны алады. График, живописьші сиақты, перспективаны меңгеруге, анатомияны білуге, сурет
сала білуге тиіс. Бірақ егер живописьте түс және ол жасаған колорит бірінші орында тұрса; ал
сурет қажетті, бірақ әйтсе де кӛмекші роль атқарса , графикада суреттің ролі шешуші, мұнда ол
ӛнердің дербес түріне айналады. Графикада сызықтар, штрихтар, ашық және қара қоңыр
дақтардың ара қатынасы жетекші маңызға ие болады. Рас, графика ӛнерінің кейбір түрлерінде
түстер де пайдаланылады., бірақ оның ролі, әдетте, шектеулі, қызметтік дәрежеде ғана болып
қалады.
Ең саран графика – заттардың тек нобайын ғана беретін сызықтық сурет, бірақ мұндай сараң
сурет те кӛп нәрсені - адамның типін, характерін, қимылын бере алады. Суретшінің кӛзбен дәл
ӛлшеуі, мінсіз талғамы және сенімді қолдары сызықтарға болмашы ауытқулар бере отырып, оны
аздап жіңішкерте немесе жуандата отырып, оған түрлі характер береді.
Форманы «пішіндеуге», жарық пен кӛлеңкені және бір жағынан заттың фактурасын беруге
қабілетті штрихтық суреттің мүмкіндіктері үлкен.
Сурет түстерімен боялуы да мүмкін, әдетте бұл акварельмен немесе пастельмен жасалады. Бұл
живопись емес, заттардың түстік сипаттамасына жасалған ишара ғана, басты міндет форманы
беру болып қала береді.
Графикаға гравюралардың барлық түрлері де жатады, суреттерден айырмашылығы сол, оларды
кӛп дана етіп кӛбейтуге болады. Гравюралар сондай-ақ ақ-қара және түрлі түсті гравюралар
бірнеше тақталардан басылады.
Гравюралардан басқа, графика ӛнерінің тағы бір түрі – литография да кӛбейеді. Бұл – бетіне
тікелей сурет салынған ерекше жалпақ тастан басып шығару. Литография ақ-қара және түрлі-түсті
болады.
Графикалық ӛнердің ең кӛп тараған түрі – плакат. Оның түрлері аз емес, бірақ олардың
ішіндегі ең бастысы – қоғамдық ӛмірде елеулі роль атқаратын саяси, үгіт плпкаты. Плакаттың аса
маңызды ерекшелігі суреттің қысқаша жазумен мағыналық және композициялық жағынан бірігуі
болып табылады.
Сатиралық графика - карикатура да бүгінгі ӛмірде айтарлықтай роль атқарады. Олармен біз,
газеттің немесе журналдың кезекті санын аша отырып, күн сайын ұшырасамыз.
Графика үшін тұтас алғанад қолданылған түстің шарттылығы, образдың жалпылығы, әсірелеу
мен символика тән. Графика ӛнерінде живописьпен және скульптурамен салыстырғанад сыртқы
ұқсастықтанедәуір ауытқуға жол беріледі.
Гравюра. Гравюрлеу (французша grawer – қию, тырнау деген сӛзден шыққан) – ӛзіндік
ерекшелігі бар, тартымды және сонымен бірге мектептегі бейнелеу үйірмесінде толық жасауға
болатын бейнелеу творчествосының бір түрі.
Гравюра деп бетіне сурет ойып салынған тақта да, сондай – ақ одан алынған басылымды да
айтады. Оттискіні (басылымды) эстамп) французша estampe деген сӛзден шыққан) деп те атайды.
Гравюрлеу ӛнерінде тек ағашты ғана емес, сонымен бірге гравюра ойылған кез келген материалды
да «тақта» деп түсінеді. Алғашқыда гравюра шынында да бойлап тілінген әдеттегі ағаш тақталарға
ғана ойып жасалатын, кейіннен барған сайын жаңа материалдарды пайдалана бастады, ал «тақта»
сӛзі қалып қойды.
Гравюра Қытайда шамамен 6 ғасырда пайда болды. Батыс Европада ол XIII – XIV ғасырдарда
шығып, XVI ғасырда кемеліне жетті. XVI ғасырда кітап басып шығару ісінің тууымен алғашқы
орыс гравюралары да пайда болды.
Гравюрлеуге арналған материал қызметін алғашқыда біртектес құрылымды ағаштың жұмсақ
тұқымы – жӛке, шамшит, бамбук, алмұрт, алма ағаштары атқарды. Мұндай гравюраларды ӛткір
пышақтармен оятын сондықтан олар кесіп алынған гравюралар деп те аталады.
XV-XVI ғасырларда Батыс Еуропада металға жасалған гравюралар пайда болды.
XVIII ғасырда ағылшын Т. Бьюик ағашқа жасалған принципти түрде алғанда жаңа гравюраны
–дӛңбек гравюраны ойлап тапты. Ол ӛте қатты тұқымды ағаштың кӛлденең кесілген тақтасына
ойып жасалды. Мұндай гравюраны пышақпен емес, металға гравюра жасағандағыдай, ерекше
кескіш аспап – штихельдермен кеседі.
XIX ғасыр және XX ғасырдың бірінші жартысы граверлерге тақта үшін кӛптеген жаңа
материалдар: целлулоид, плексиглас, линолум, нитроленолеум, картон алып келді.
Гравюралар екі типке: дӛңес және тереңдетілген гравюралар болып бӛлінеді. Дӛңес гравюрада
суреттің ӛзі бедер түрінде қалады., ал болашақта ақ орын болып қалатын жерлердің бәрі кескіш
аспаптармен тереңдетіледі. Тереңдетілген гравюрада, керісінше , тақтаның негізгі жазық беті
болашақ ақ орындарға сәйкес келеді, ал суреттің ӛзі олар түрінде кесіліп, олар басу кезінде бояуға
толтырылады. Дӛңес формалардан басу – жоғарғы басылым, ал тереңдетілген формалардан басу-
ұңғы басылым деп аталады.
Гравюралар монохромды, яғни бір түсті және түрлі түсті болуы мүмкін. Гравюрада суретші
аумақтарды, фактураны, кеңістікті, ауа мен жарықты беруде кӛптеген кескіндемелік құралдардан
айырылады. Ең алдымен мұның ӛзі дүниенің түрлі-түсті байлығының бәрі бір қара бояумен және
ақ қағазбен берілуге тиісті қара-ақ гравюраға қатысты.
Сондықтан бұл арада суреттің рӛлі ерекше ӛседі – ол барынша қысқашылыққа жетеді, бейне бір
зейінді күшейткендей, ең мәнділерді бірдіре отырып, бүкіл екінші дәрежелі нәрселерден босайды.
Орындалу техникасының осынау тақуалығына, осындай ыңғайсыз шектеуліктерге қарамастан
гравюра кӛркем творчествоның ӛте тартымды саласы болып қала береді. Біздің аса ірі гравер –
суретшілеріміздің бірі А. Остроумова – Лебедева ӛз ӛнері жӛнінде былай дейді: «Мен ...
гравюрадағы ой білдірудің таңғажайып ықшамдылығы мен қысқалығын, оның аз сӛзділігін және
оның арқасында, ӛте-мӛте ӛткірлігі мен әсерлілігін бағалаймын... Техниканың ӛзі түзетуге жол
бермейді, сондықтан да гравюрада ...күдіктену мен толқуларға орын жоқ... Не кесілсе, сол анық та
айқын күйінде қалады. Гравюрада жасыруға, бояп тастауға, ӛшіріп тастауға болмайды.»
Бейнелеу ӛнерінің басқа барлық түрлерінен гравюраның қызықты айырмашылығы сол, оны
кӛбейтуге болады. Оның үстіне суретші жасаған немесе оның тікелей бақылауымен жасалып, ол
қол қойған әрбір оттискі оның түпнұсқа туындысы болып есептеледі. Гравирлеу техникасына
және тақта материалына байланысты бірнеше данадан он мыңдаған толық құнды оттискілер алуға
болады.
Бірақ, әлбетте, суретшілердің гравюраға ықылас қоюын анықтаудағы басты нәрсе бұл емес:
материал, гравюраның ерекшелігі шеберге күрделі кӛркемдік міндеттерді шешу үшін үлкен де
айрықша мүмкіндіктер береді. Таңдап алынған тақта материалына және гравюрлеу техникасына
тәуелсіз, гравюра жасау устіндегі жұмыс суретші қолына кескіш аспапты алмастан кӛп бұрын
басталады. Осы сәтке қарай гравюра оның қиялында пісіп-жетіліп қана қоймай, сонымен бірге
дайындық сурет түрінде қағаз бетіне түсірілген де болуы тиіс. Дайындық сурет біртіндеп туады.
Ол заттың ӛзіне қарап салынған суреттмелерде біртіндеп дамып байиды және нақтыланады, бұлар
даыйндық суреттің, яғни гравюраның ақырғы эскизінің негізі болып табылады. Онда нобайлардан
ең бастысы, екінші дәрежелі, кездейсоқ нәрселердің бәрінен ада ең қажеттісі және суретшінің
түпкі ойына мейлінше толық жауап беретіні қалады. Түрлі –түсті гравюраға арналған дайындық
сурет оны бірнеше жекелеген, бейне бір оны құрайтын суреттерге бӛліп салуға оңай болатындай
етіп жасалуға тиіс. Мұндай суреттің әрбірі болашақ гравюра түстерінің бірімен орындалады да
болашақ гравюралық тақталардың бірін құрайды. Бұл процесте болашақ шығарманы жетілдіру
жӛніндегі жұмыс жалғастырыла береді.
Әдебиеттер
1.
М. Мұқашев; А. Сейтімов; Н.Хамзин «Бейнелеу ӛнерін оқыту әдістемесі» «Фолиат» баспасы;
Астана – 2008 жыл. /1.139/, /1,13/, /1,18/.
2.
Данилушкина С. Н. « Основы графики» Учебное пособие. – алматы: КазНПУ им Абая, 2004-89с.
3.
Тәңірбергенов м.Ж. «Гравюрлеу» : алматы: Издат-Маркет, 2006.-88 бет.
Түйін
Аталған мақалада автор графиканың шығу, даму тарихы мен бұл ӛнердің ӛзіндік
ерекшеліктері мен түрлерін сипаттап, олардың әртүрлі техникада орындалу қыр-сырлары жӛнінде
кеңінен мағлұмат берген.
Резюме
Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Көркемөнерден білім беру: өнер-теориясы-әдістемесі» сериясы,
№2 (31) 2012 ж.
В данной статье рассматривается история развития и виды графического искусства. А так же
автор подробно останавливается на некоторых видах графики и их выполнения в различных
техниках.
Summary
This article discusses the history of development and types of graphic art. And as the author elaborates on
some types of graphs and their performance in various techniques.
Войлок в тюркском мире: история и современность
Киргизбекова С.С.-ст. преподаватель кафедры Графики и дизайна КазНПУ им. Абая
Предметы быта, изготавливаемые ремесленниками народа, ведущего оседлый образ жизни и
кочевыми скотоводами, издревле имели между собой как общие черты, так и определенные
различия. Эти соотношения, характерные для культуры кочевых скотоводов, наблюдаются лишь в
создаваемых ими образцах искусства. Так, войлок - самый древний материал скотоводов,
кочующих с яйлагов в гышлак (зимовья), распространен среди тюркоязычных народов, ведущих
кочевой образ жизни.
Считается, что технология изготовления войлока появилась гораздо раньше технологии
изготовления безворсовых и ворсовых ковров. Точная дата его появления неизвестна, однако
войлочные изделия, обнаруженные при археологических раскопках на Алтайских курганах, дают
основание полагать, что войлочными изделиями пользовались тюркоязычные народы уже в VI - IV
вв. до н.э.
Войлок был, согласно тюркским верованиям возведен до культового образа праотца. Гѐйтюрки
изготавливали фигурки своих божеств из войлока, помещали их в кожаные мешочки и
привязывали к кольям, совершая им жертвоприношения в течение четырех времен года.
Китайские источники свидетельствуют о большом значении войлока в общественной жизни
древних тюрков. Так, избранного кагана усаживали на белый войлок и символично семь раз
обращали вокруг солнца, после чего он становился полновластным правителем. Согласно другому
обычаю, авторитетные лица государства заворачивали избранного вождя в войлок и приносили его
в новые владения. Древние обычаи также оказали влияние на церемонию возведения на престол
монгольского правителя, который усаживался на коня и, проскакав на нем, восседал на престол,
настил которого был сделан из нарядно украшенного войлока.
Итальянский путешественник Марко Поло, бывавший в Монголии в XIII в., сообщал, что
татары (тюрки) делают раскладные настилы для палаток и повозок из войлока, который надежно
защищает их от холода и дождя.
По словам русского историка В. Я. Владимирцева, в XIII в. - в период расцвета кочевья, широко
использовались повозки и кибитки, покрытые войлоком. В своих исследованиях он отмечал, что
персы в XVI в. восторгались великолепием дворцовых шатров на колесах, используемых тюрками.
В XVI в. персидский историк Разбехани писал, что эти шатры изготавливались из войлока,
снаружи украшались дорогой кожей, внутри их могли поместиться до 20 человек, а перевозило их
множество запряженных верблюдов. В таких шатрах жили султаны и представители аристократии.
Окна и двери в них украшались тончайшими узорами из войлока. Без сомнения, эти роскошные
шатры считались венцом кочевой архитектуры /1/.
Из войлока делали подстилы, торбы, бурки, сапоги, шапки, настилы для шатров и повозок.
Войлок был незаменим для людей, ведущих кочевой образ жизни. Он защищал от палящего солнца
и от проливных дождей. Шатры из черного войлока в древности назывались "черными шатрами".
В такой войлок при изготовлении его добавлялась шерсть черного цвета .Упоминание о "черных
шатрах" встречается и в древнем тюркском эпосе "Дэдэ Горгуд". Фраза "агбан эвлер" - "белые
жилища" указывает на шатры, сделанные из белого войлока.
Войлочное ремесло занимает видное место в культуре азербайджанского народа. Войлок
широко использовался в ткацких центрах Азербайджана, расположенных на возвышенностях, и
имел большую значимость для скотоводов, ведущих полукочевой образ жизни. Изготовлением
войлока славились Гарабах, Нахичевань и Газах. Несмотря на то, что эти территории были
известны в качестве основных центров производства войлока, на всей территории Азербайджана
он являлся неотъемлемой частью быта кочевников, и их образа жизни. В течение всего года
кочевые скотоводы жили в продолговатых, прямоугольных шатрах, они даже покрывали повозки
войлоком. Обычно шерсть овец, остриженных в зимовьях, промывалась на яйлагах, расчесывалась
и сортировалась по качеству.
Менее качественная шерсть использовалась для изготовления матрацев, из нее делался войлок,
необходимый в быту кочевых скотоводов; из более качественной шерсти изготавливались
ворсовые и безворсовые ковры, кроме того, из них пряли нити для различных ковровых изделий. В
зависимости от назначения применялся либо простой войлок, либо украшенный красивыми
узорами, которые можно назвать синтезом традиций, формировавшихся тысячелетиями. Они
оставались неизменными при любой социально-экономической и политической формации, не
искоренялись, а лишь немного видоизменялись. С годами совершенствовалась техника
художественного исполнения и цветовая палитра. Узоры, украшавшие войлочные изделия, связаны
с мировоззрением древних людей, с их пониманием окружающего мира. Встречаются также
войлочные орнаменты, содержащие знаки различных племен и родов. Эти узоры веками отражали
материальные и духовные ценности целого народа.
Система узоров, украшавших войлок, развивалась как в статичной, так и в динамичной форме.
Статичная система узоров - самый ранний образец текстильного искусства, сохранивший в
абстрактных рисунках следы древней культуры. Динамичность же объясняется развитием этого
вида искусства, то есть новыми творческими поисками. Абстрактные геометрические элементы,
преобладавшие в системе войлочных узоров на первых порах, перекликаются с растительными
орнаментами, широко использовавшимися в более позднее время и с современными сюжетами.
В искусстве народов Узбекистана, Казахстана, Туркмении и Киргизии войлочное ремесло и
поныне широко распространено. Войлочные узоры этих тюркоязычных народов перекликаются с
произведениями народно-прикладного творчества азербайджанских мастеров. Есть сходство и в
названиях орнаментов. В частности, в народе встречаются такие названия орнаментов, как "колесо
Фортуны", "солнце", "птичье крыло", "рога барана", "птица Умай", "лепесток", "амулет", "гусиная
шейка", "собачий хвост" и пр. Орнаменты, воплощающие в себе древние и современные
памятники, сегодня являются ценными украшениями хранилищ. Некоторые образцы войлока и
поныне хранятся в Музее азербайджанского ковра и народно-прикладного искусства им. Л.
Керимова. Это образцы войлока, созданные профессиональными художниками в 1970 - 1980 гг., а
также в начале XX в. в Газахе и Карабахе.
Образец войлока, созданный в начале XX в. гарабахскими мастерами, богат декоративным
оформлением. Его поверхность изготовлена из коричневой шерсти, украшена красными и
желтыми шерстяными нитями. Художественное оформление войлока напоминает ковровую
композицию, то есть состоит из центрального поля, бордюров, основных и вспомогательных
орнаментов. Основные элементы выполнены в форме орнамента "бута". Орнамент "бута",
символизирующий священный огонь и другие вспомогательные элементы, крупных размеров из-за
плотной фактуры войлока.
Образец войлока из Газаха украшен системой орнаментов в виде пересекающихся линий
зеленого цвета, выполненных из войлока и крючкообразных элементов в каждом углу на фоне
пурпурного поля. Эта композиция восходит к символизму и очень напоминает композиции
войлочных изделий Киргизии.
Другой образец войлока - работа М.Ахмедовой. Он изготовлен в 1979 г. Продолговатый
орнамент геометрической формы, украшающий данное изделие, является абстрактной темой,
плодом фантазии художника. Композиция построена на сочетании архаичного и современного.
Орнаменты в виде ромбов, треугольников, прямоугольников, кругов отражают мировоззрение
наших древних предков времен фетишизма. Даже цветовая гамма представленного ковра придает
ему вид старинного изделия. Войлок, изготовленный художником Р. Гелашвили в 1989 г., выполнен
в том же творческом направлении. Мистические представления здесь воплощены в орнаменты,
имеющие вид деревьев /2/.
В Национальном музее истории Азербайджана, хранящем этнографически и исторически
ценные образцы народного искусства, хранится коллекция войлочных изделий, среди которых -
седла, пастушьи япынчи разновидности сапог из войлока. Многие из них вышли уже из обихода.
Согласно информации, полученной автором этих строк во время экспедиции в селении Гарабаглар
Шарурского района Нахичеванской Автономной Республики, в доме жительницы этого селения
Туган Акперовой есть войлок, сделанный из овечьей шерсти осенней стрижки. По традиции,
местные жители используют войлок только в качестве настила на пол. Такого рода ковры
Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Көркемөнерден білім беру: өнер-теориясы-әдістемесі» сериясы,
№2 (31) 2012 ж.
украшаются стилизованно-геометрическими орнаментами в виде цветков и других элементов. Они
прозваны в народе "прялка", "верблюжья шея" и пр. Орнаменты, украшающие войлочные изделия
этого района, схожи с орнаментами джеджимов (безворсовых ковров) и ворсовых ковров
Нахичевани. Растительные узоры воплощают богатую флору этого края и выполнены в
реалистичном стиле.
В Нахичевани при украшении войлока нити окрашиваются только натуральными
красителями. К примеру, бледно-желтый цвет получается из высушенных колосьев пшеницы,
коричневый и красный цвета - из красного репчатого лука, желтый цвет - из желтого репчатого
лука, зеленый и коричневый - из ореховой скорлупы, фисташковые оттенки - из розового стебля.
К сожалению, сейчас войлочные изделия утратили массовый спрос; и продолжателями этого
дела все больше являются художники и народные умельцы. Теперь войлок больше используют для
украшения сувениров, как элемент декора.
Наряду с многолетними научными исследованиями войлочного ремесла, в настоящее время в
Азербайджане есть достойные продолжатели этого дела. Социально-экономические центры,
занимающиеся развитием прикладного искусства в Баку, активно поддерживают войлочное
ремесло.
За последние годы социально-экономический центр "Эко-Сфера" (неправительственная
организация) осуществил программу "Стабильное развитие прикаспийских сообществ" при
финансовой поддержке Европейского Союза (Европейский Банк реконструкции и развития) и
Института Открытое общество - Азербайджан (Фонд Сороса). Согласно программе, Баку и
пригород столицы - селение Кала стали базовыми объектами. В течение 15 дней там был проведен
мастер-класс экспертом из Киргизии, где сотрудники Центра обучались различным способам
изготовления войлока. На втором этапе проекта 8 сотрудников Центра из селения Кала и 10
сотрудников из Баку, создав предварительно все необходимые условия, приступили к производству
войлочных изделий и сувениров. Отмечу, что нитки, используемые для вышивки войлочных
изделий национальными орнаментами, были окрашены только натуральными красителями. Среди
изделий из войлока - очечники, сумки, кошельки, нарукавники, футляры для телефонов, накидки,
шапки и пр. Был также издан каталог готовых работ, согласно образцам которого принимались
заказы на изготовление сувениров, охотно раскупавшихся членами Международного женского
клуба и магазинами сувениров. Каждое оригинальное изделие имеет защиту авторских прав.
Надеемся, что столь трепетное отношение к древнему наследию позволит и в дальнейшем
сохранить войлочное ремесло и популяризировать его среди наших современников /3/.
1. Система тюркских верований в целостной системе верований Евразии // Умид Ниайиш-Огтай.
Баку, 2007 (на азерб. языке).
2. Тюркская мифология. Бахеддин Огел. Т. 1; 2-е изд. Баку, 2006 (на азерб. Языке.)
3. Искусство стран Востока. М., 1986.
Резюме
Данная статья отражает важность изучения, освоения войлочного искусства и
свидетельствует о большом значении войлока в общественной жизни древних тюрков.
Түйіндеме
Осы бап зерттеу, киiз ӛнердiң игеруiн маңыздылықты қамтып кӛрсетедi және ежелгi
түрiктердiң қоғамдық ӛмiрiндегi киiздiң үлкен мәнi туралы куәландырады.
Summary
This article reflects importance of studying, development of left art and testifies to great value of
felt in public life of ancient Turkic peoples.
Достарыңызбен бөлісу: |