Изучение подлежащего как структурно-семантического компонента простого двусоставного предложения

Әдетте, «ең кіші тілдік бірлік – дыбыс» делінеді. Дыбыстан кейінгі ең кіші тілдік бірлік – буын.

Буын дегеніміз – сөйлеу кезіндегі (сөзді айтқан кездегі) ауаның шығу толқыны. Яғни ауаның еркін шығуы (дауысты дыбыс) мен кілт үзілуінің (дауыссыз дыбыс) нәтижесінде пайда болатын жеке дыбыс (дауысты) немесе дыбыстар тобы (дауысты, дауыссыз дыбыстардың тіркесімі).

Буын жасау үшін оның құрамында міндетті түрде дауысты дыбыс болуға тиісті және оның (дауысты дыбыстың) саны біреуден аспауы қажет. Сондықтан сөз құрамында қанша дауысты болса, онда сонша буын болады. Мысалы: а-ла-ла, а-на-ла-ры-мыз-ға, қа-на-ғат-тан-дыр-ыл-ма-ған-дық-тан, жі-лін-шік-те-рін т.б.

Буын жасау үшін оның құрамында міндетті түрде дауысты дыбыс болуға тиісті және оның (дауысты дыбыстың) саны біреуден аспауы қажет. Сондықтан сөз құрамында қанша дауысты болса, онда сонша буын болады. Мысалы: а-ла-ла, а-на-ла-ры-мыз-ға, қа-на-ғат-тан-дыр-ыл-ма-ған-дық-тан, жі-лін-шік-те-рін т.б.

Буында мағына болуы шарт емес. Кейде онда (буында) мағына болуы мүмкін, кейде болмайды. Мысалы: зат-тар, ба-ла т.б. Бірінші сөздің буындарында мағына бар: зат (бір нәрсе) – лексикалық мағына, -тар (көптік жалғауы) – грамматикалық мағына. Ал екінші сөздің буындарында мұндай мағыналар жоқ.

Буында мағына болуы шарт емес. Кейде онда (буында) мағына болуы мүмкін, кейде болмайды. Мысалы: зат-тар, ба-ла т.б. Бірінші сөздің буындарында мағына бар: зат (бір нәрсе) – лексикалық мағына, -тар (көптік жалғауы) – грамматикалық мағына. Ал екінші сөздің буындарында мұндай мағыналар жоқ.

Тіліміздің байырғы сөздерінде буын не бірыңғай жуан, бірыңғай жіңішке болады. Егер тілімізде аралас буынды сөздер кездесе қалса, онда ол сөздердің кірме сөздер болғаны. Мысалы: кі-тап, қа-зір, мұ-ға-лім т.б.