Изучение подлежащего как структурно-семантического компонента простого двусоставного предложения


Шылаулардың құрамындағы дауыстылар түсіп қала береді. Мысалы: жазып та алды > жазыпталды, тұрып та ішті > тұрыптішті, мыс па екен > мыспекен т.б



бет5/8
Дата03.04.2023
өлшемі91,77 Kb.
#78900
түріҚұрамы
1   2   3   4   5   6   7   8
Байланысты:
№9лекцияФ

Шылаулардың құрамындағы дауыстылар түсіп қала береді. Мысалы: жазып та алды > жазыпталды, тұрып та ішті > тұрыптішті, мыс па екен > мыспекен т.б.

3) Диереза. Екі сөз аралығында кездескен екі дауыстының бірі түсіп қалатындығы туралы айтқанда кейде дәл сондай қатар келген екі дауыссыз дыбыстың бірінің (алдыңғысының) түсіп қалатындығын да естен шығаруға болмайды. Мысалы: бұл+ның > бұның, ол+ның > оның, сол+ның > соның, қалмады >қамады, бұл жақ > бұжақ, ол жақ > ожақ т.б.

3) Диереза. Екі сөз аралығында кездескен екі дауыстының бірі түсіп қалатындығы туралы айтқанда кейде дәл сондай қатар келген екі дауыссыз дыбыстың бірінің (алдыңғысының) түсіп қалатындығын да естен шығаруға болмайды. Мысалы: бұл+ның > бұның, ол+ның > оның, сол+ның > соның, қалмады >қамады, бұл жақ > бұжақ, ол жақ > ожақ т.б.

Бұл құбылыс тіл білімінде диереза деп аталынады. Ол көбінесе түбір сөз бен қосымшаның, екі түбір сөздің аралығында ұшырасады.

4) Апокопа. Кірме сөз соңында біздің тіліміздің заңдылығына сәйкес келмейтін екі дауыссыз дыбыстың тіркесі тұра қалса (біздің тіліміздің заңдылығы бойынша сөз соңында тек үнді мен қатаңдар ғана тіркесе алады; мысалы: жент, бұлт, сарт т.б.), оның соңғысының түсіп қалуын – апокопа деп атаймыз. Мысалы: дост >дос, бахт > бақ (қонды), тахт > тақ т.б.

4) Апокопа. Кірме сөз соңында біздің тіліміздің заңдылығына сәйкес келмейтін екі дауыссыз дыбыстың тіркесі тұра қалса (біздің тіліміздің заңдылығы бойынша сөз соңында тек үнді мен қатаңдар ғана тіркесе алады; мысалы: жент, бұлт, сарт т.б.), оның соңғысының түсіп қалуын – апокопа деп атаймыз. Мысалы: дост >дос, бахт > бақ (қонды), тахт > тақ т.б.

5) Диссимиляция – дыбыстардың ықпалды өзгерістерінің бір түрі. Ол латын тілінде – «ұқсамау» деген сөз. Яғни ассимиляцияда (дауыссыз дыбыстардың үндесуі) көрші дыбыстар бір-біріне ықпал етіп, өзара үндесіп, үйлесіп, ұқсап тұратын болса, диссимиляцияда бұған керісінше, сөз ішіндегі қатар тұрған жасалуы бірдей екі дауыссыз дыбыстың біреуі (әдетте соңғысы) ұқсастығы алыстау басқа дыбыспен алмастырылады. Мысалы: молла >молда, үммет > үмбет т.б.



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет