Оқу пәнінің 8-сыныптағы базалық білім мазмұны

тайпаларының барлығында кездесуі. Жырда ел қорғау, қаһармандық рухтың көрінуі. «Оғыз қаған»

жырының құрылысы, қазақ эпостарымен ұқсастығы. Әдебиет теориясы: тақырып пен идея. 

      35. «Ислам дәуіріндегі әдебиет (Х-ХІІ ғғ.)» (9 сағат): 

      1) «Ислам дәуіріндегі әдебиет туралы түсінік (шолу)» (1 сағат). Ислам дәуірі әдебиетінің

өкілдері, шығармаларындағы ізгілік идеялары және эстетикалық ой-пікірлер. Ислам дәуіріндегі

әдебиет – күллі түркі халқына ортақ рухани мұра; 

      2) «Әбунасыр әл-Фараби. «Қашықтасың туған жер», «Бауырым, қанша сүйгенмен», «Қағаздың

түсіп бетіне», «Тамылжып бал тыныштық айналамнан», «Тіршілікте құрыштай бол төзімді» (2 сағат).

Әбунасыр әл-Фарабидің өмірі, туған жері, өлеңдері мен ғылыми еңбектері. «Қашықтасың туған жер»

өлеңіндегі ақынның туған жерге деген махаббаты, сезімі. «Қағаздың түсіп бетіне» және «Тіршілікте

құрыштай бол төзімді» өлеңдеріндегі лирикалық кейіпкердің Отан алдындағы парызы, достық, адалдық

туралы ойлары. Әдебиет теориясы: лирика туралы түсінікті тереңдету; 

      3) «Ахмет Йүгінеки (Ахмед Махмұтұлы Жүйнеки)» (1 сағат). Өмірі мен шығармашылығы. Ақын

өмір сүрген тұстағы тарихи-әлеуметтік жағдай. Йүгінекидің «Ақиқат сыйы» («Хибатул-хақайық»)

шығармасы. Қолжазбаның біздің дәуірімізге жету тарихы. Жырдың композициялық құрылымы, сюжеттік

желісі, идеялық мазмұны. «Ақиқат сыйы» дастанында көтерілген тақырыптар: адамгершілік,

оқу-білім, т.б. Дастанның көркемдік сипаты. Ақынның сөз қолдану ерекшелігі. Әдебиет теориясы:

тақырып пен идея, архаизмдер; 

      4) «Ахмет Йасауи. «Хикметтері» (1 сағат). Қожа Ахмет Йасауидің өмірі мен шығармашылығы.

Хикметтердің дидактикалық сарыны мен ондағы шешендік, поэтикалық оралымдар, нақыл сөздер. Қ.

Йасауи тілінің қазақ тіліне жақындығы. Әдебиет теориясы: сопылық поэзия туралы; 

      5) «Жүсіп Баласағұни. «Құтты білік» (үзінді)» (1 сағат). Ж.Баласағұнидың өмірі. «Құтты

біліктің» әлем әдебиетінің асыл мұраларының бірі екендігі, түркі тілдес халықтарға ортақ өлеңмен

жазылған трактат екендігі. Дастанда адамға білім мен ғылымның не үшін қажет екендігі, жалпы адам

баласын ғасырлар бойы толғандырып келген ізгі мұраттар, ел басқару, моральдық-этикалық, т.б.

тұрмыстық мәселелердің арқау болуы. Поэманың бүгінгі таңдағы өміршеңдігі, тәрбиелік мәні.

Әдебиет теориясы: қисса, дастан; 

      6) «Махмұт Қашғари. Мақал-мәтелдері, «Қордайдың аққу-қазы қаңқылдайды» өлеңі» (1 сағат).

Махмұт Қашғаридың өмірі мен шығармашылығы. Оның түркі тілдерінің дамуына қосқан үлесі.

«Қордайдың аққу-қазы қаңқылдайды» өлеңіндегі туған жерге, табиғатқа деген ақын сезімінің

шынайылығы. Тіл бейнелілігі. Әдебиет теориясы: мақал-мәтелдер туралы; 

      7) «Рабғузи. «Лұқман хакім» («Қисса – ул Әнбиадан» үзінді)» (1 сағат). Рабғузидің өмірі

мен еңбектері. Туындыдағы табиғат, жаратылыстың пайда болуы және әулие-әнбиелер, пайғамбарлар

туралы түсінік. «Лұқман хакім» әңгімесіндегі адамгершілік идеясы. Әдебиет теориясы: миф туралы; 

      8) «Сәйф Сараи. «Түрікше Гүлстан» (1 сағат). С.Сараидың өмірі мен шығармашылығы. Бұл еңбек

парсы ақыны Сағдидың «Гүлстан» кітабының түркі тіліндегі аударма нұсқасы екендігі. Аударма

туындының өзіндік ерекшеліктері. С. Сараидың төл туындысы – «Суһаил мен Күлдірсін» шығармасы

туралы. Шығарманың өсиет-өнегесі, адамгершілікке (жомарттық, қанағатшылдық) баулитын тәрбиелік

мәні. Әдебиет теориясы: нәзирашылдық дәстүр. 

      36. «ХІХ ғасыр әдебиеті» (9 сағат): 

      1) «Махамбет Өтемісұлы. «Ереулі атқа ер салмай», «Мұнар күн», «Мен құстан туған құмаймын»,

«Жалғыздық» (2 сағат). М. Өтемісұлының өмірі, оның өмір сүрген дәуірі. Өлеңдерінің тарихи мәні,

халықтың арман-тілегін жырлауы. Махамбет жырларының жауынгерлік, асқақтық, күрескерлік сипаты.

Өлең-жырларының жанрлық ерекшеліктері, бейнелеу тәсілдері, ішкі ырғақтары мен теңеулері. «Ереулі

атқа ер салмай» өлеңінің тақырыбы. Өлеңнен көрінетін көтерілістің мақсаты мен міндеті. Өршіл,

прогресшіл романтизм. «Мұнар күн» өлеңіндегі ақынның сыры, қайғысы, эллегиялық сарын. «Мен

құстан туған құмаймын». Ақын поэзиясындағы асқақ арман, жігер. «Жалғыздық» өлеңінің философиялық

лирикаға жататындығы. Әдебиет теориясы: әдебиеттің қоғамдық мәні. Пәнаралық байланыс: Қазақстан

тарихы, музыка (Құрманғазының «Кішкентай», «Сарыарқа» күйлері), кино («Кісен ашқан» фильмі); 

      2) «Шортанбай Қанайұлы. «Зар заман» өлеңі» (1 сағат). Шортанбай Қанайұлының өмірі мен

шығармашылығы. Ақынның толғау өлеңдеріндегі заман зары, отарлық езгіден азып-тозып бара жатқан

қазақ елінің тағдыры туралы. «Зар заман» өлеңінің тақырыбы мен идеясы. Өлеңде көрінетін Ресейдің

отарлау саясаты, оның қазақ халқына әкелген зобалаңы. Ақынның отаршылдыққа, ол әкелген жаңалыққа

қарсылығы. Бейнелі тіл нақыштары. Әдебиет теориясы: өлең құрылысы туралы түсінікті кеңейту; 

      3) «Майлықожа Сұлтанқожаұлы. «Ілімге толса көкірек» толғауы» (1 сағат). Майлықожаның өмірі

мен шығармашылығы. Толғау өлеңдеріндегі ғибратты ойлары. Ақын жырларындағы шығыстық сарындар.

Жақсылық пен жамандық қасиеттерді салыстыра сипаттауы. Толғаудың тілі, тәрбиелік мәні. Әдебиет

теориясы: толғау туралы түсінік; 

      4) «Абай Құнанбайұлы. «Адамның кейбір кездері», «Өлең – сөздің патшасы, сөз сарасы»,

«Кешегі өткен ер Әбіш», «Тұла бойың ұят, ар едің», «Талаптың мініп тұлпарын» өлеңдері, он

жетінші қарасөз» (3 сағат). А. Байтұрсынұлының «Қазақтың бас ақыны» атты мақаласы негізінде ақын

шығармашылығы туралы мәлімет беру. Абай шығармаларының өлшем-өрімдері, бейнелілігі. «Өлең –

сөздің патшасы, сөз сарасы». Абайдың поэзияға қоятын биік талабы мен міндеті. Ақынның өлеңді

«өнер» деп түсінуі. «Адамның кейбір кездері». Өлең құдіреті, оның дүниеге келу сыры, ақынның

шығармашылық психологиясы. «Кешегі өткен ер Әбіш», «Тұла бойың ұят, ар едің», «Талаптың мініп

тұлпарын» өлеңдеріндегі ақынның жан күйзелісі, гуманизм мен философия. Әбдірахман бейнесі. Он

жетінші қарасөз. Абайдың қарасөздері туралы қысқаша мәлімет. Қарасөздің мазмұны және ой түйіні.

Ақынның өлеңдері мен қарасөздерінің сабақтастығы жөнінде. Әдебиет теориясы: өлең мен қарасөз

туралы түсінік. Пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы (ХIХ ғасырдың екінші жартысындағы

Қазақстанның саяси-әлеуметтік жағдайы); 

      5) «Шәкәрім Құдайбердіұлы. «Қалқаман-Мамыр» поэмасы» (3 сағат). Шәкәрімнің өмірі мен

шығармашылығы туралы. «Қалқаман-Мамыр» дастанына өзек болған тарихи шындық, шығарманың

композициялық құрылысы, кейіпкер бейнесін даралап берудегі шеберлігі. Жырдағы халықтық

әдет-ғұрыптың, ұғым-түсініктің көрінісі. Жырдың көркемдік ерекшелігі. Әдебиет теориясы: образ

туралы. 

      37. «ХХ ғасыр әдебиеті» (25 сағат): 

      1) «Тұрмағамбет Ізтілеуұлы. «Адамдық іс», «Арқаңның ауруы не, қозбайтұғын» өлеңдері» (1

сағат). Т.Ізтілеуовтің өмірі мен шығармашылығы. «Адамдық іс», «Арқаңның ауруы не, қозбайтұғын»

өлеңдерінде білім мен ғылымды, адамдық ізгі қасиеттерді насихаттауы, жастарды имандылыққа

шақыруы, сондай-ақ оқу-білім ізденіс нәтижесінде табылатынын айтуы. Өлеңдерінің көркемдік

ерекшелігі. Әдебиет теориясы: өлеңдегі ырғақ; 

      2) «Жамбыл Жабаев. «Жаныс ақынға», «Патша әмірі тарылды», «Сұраншы батыр», «Өтеген батыр»

дастандарынан үзінді» (2 сағат). Жамбылдың өмірі мен шығармашылығы, Жамбыл – ауыз әдебиетінің

ірі өкілі, айтыс ақыны, жыршылық өнердің шебері. «Жаныс ақынға» арнау өлең үлгісі, онда ұстазы

Сүйінбайды пір тұтуы. «Патша әмірі тарылды». 1916 жылғы патша жарлығына ақынның іштей қарсылығы,

жан күйзелісі, халыққа, жастарға деген жанашырлығы. «Сұраншы батыр», «Өтеген батыр» дастандары.

Сұраншы, Өтеген батырлардың өмірде болған тарихи тұлғалар екендігі. Сұраншы батырдың ХІХ

ғасырдың орта тұсында Қоқан хандығына қарсы, Өтеген батырдың Жоңғар шапқыншылығында көрсеткен

ерліктері суреттелуі. «Сұраншы батыр» дастанының «Қобыланды батыр» жырына ұқсастығы. Ақын

дастандарының тәрбиелік мәні. Әдебиет теориясы: гипербола, эпитет, теңеу. Пәнаралық байланыс:

Қазақстан тарихы, қазақ тілі. «Жамбыл мұражайы» телесабақ.

      3) «Мағжан Жұмабаев. «Түркістан» өлеңі, «Батыр Баян» поэмасы» (3 сағат). Ақынның өмірі,

шығармашылық жолы. Мағжан нәзік лирик, сыршыл ақын. «Түркістан» лирикасы. Өлеңдегі туған жерге,

елге деген ақынның мақтаныш сезімі. Тұран елін, оның тарихын перзенттік сезіммен жырлауы. «Батыр

Баян» поэмасының тарихи-әлеуметтік негізі. Абылай хан, Батыр Баян бейнелерін даралап сомдауы.

Баян батырға тән биік рух, отты сезім. Поэманың көркемдік ерекшелігі. Әдебиет теориясы: поэма

жанры; 

      4) «Міржақып Дулатұлы. «Шешенің балаларын сүюі» өлеңі» (1 сағат). М.Дулатұлының өмірі мен

шығармашылығы. «Шешенің балаларын сүюі» өлеңінің тәрбиелік мәні. Ананың балаға деген махаббатын

жырлауы, ақынның әр балаға анасын сыйлауды, қадірлеуді насихат етуі; 

      5) «Мұхтар Әуезов. «Қараш-Қараш оқиғасы» повесі (үзінді)» (3 сағат). М.Әуезовтің өмірі мен

шығармашылығы. «Қараш-Қараш оқиғасы» тарихи шындыққа негізделген көркем туынды. Повестегі

Бақтығұл, Тектіғұл, Жарасбай бейнелері. Бақтығұлдың тағдыры. Кейіпкерлердің іс-әрекеттері мен

мінез ерекшеліктерін суреттеудегі жазушы шеберлігі. Повестің тақырыбы, сюжеті мен композициясы,

көркемдік ерекшелігі. Әдебиет теориясы: сюжет; 

      6) «Тахауи Ахтанов. «Күй аңызы» әңгімесі» (2 сағат). Жазушының өмірі мен шығармашылық

жолы. «Күй аңызының» өнер тақырыбына жазылған шығарма екендігі. Әңгімедегі Естемес, Оразымбет,

Жаңыл образдары. Күйдің нар идірген құдыреті. Әңгімедегі өнер иелерінің тағдыры. Жазушының сөз

қолдану шеберлігі. Әдебиет теориясы: әңгіме жанры; 

      7) «Мұқағали Мақатаев. «Аққулар ұйықтағанда» поэмасы» (2 сағат). М.Мақатаев шығармашылығы

туралы. Поэмадағы табиғатты қорғау, аялау идеясының халықтың дәстүрлі дүниетанымымен, ұлттық

наным-сенімдерімен сабақтастықта суреттелуі. Ана мен бала, адам мен табиғат арасындағы

қарым-қатынастың эпикалық туындыда көркем бейнеленуі. Поэманың тақырыбы мен идеясы, сюжеті мен

композициясы. Әдебиет теориясы: сюжет пен композиция. Пәнаралық байланыс: музыка: Н.Тілендиевтің

«Аққу» күйі. «Бір өлеңі бір елдің мұрасындай» телесабақ; 

      8) «Шерхан Мұртаза. «Бесеудің хаты» драмасы (үзінді)» (3 сағат). Ш.Мұртазаның өмірі мен

шығармашылығы. Тарихи драмада бейнеленген өмір шындығы. Қазақстанда ХХ ғасырдың басында болған

тәркілеудің зардабы. Отыз екінші жылы қасақана жасалған қазақ халықының басына түскен ауыр

қасірет. Ашаршылыққа араша түскен қазақтың бес асыл азаматының бейнесі. Әдебиет теориясы: драма

жанры. Пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы (1930-32 жылдардағы ашаршылық); 

      9) «Қабдеш Жұмаділов. «Қаздар қайтып барады» әңгімесі» (2 сағат). Қ.Жұмаділовтің өмірі мен

шығармашылығы туралы. «Қаздар қайтып барады» әңгімесіндегі шетелдегі қазақтардың ата мекенге,

елге деген сағынышы. Әңгіменің негізгі кейіпкері – қарттың мойнынан түспеген қырық жылғы

бойтұмардың символикалық, тәрбиелік мәні. Тақырыбы мен идеялық мазмұны. Пәнаралық байланыс:

Қазақстан тарихы (дүниежүзі қазақтарының бірінші құрылтайы); 

      10) «Олжас Сүлейменов. «Арғымақ», «Қыз қуу» өлеңдері» (1 сағат). Ақынның өмірі мен

шығармашылық жолы. Әлем және қазақ әдебиетіндегі орны. «Арғымақ», «Қыз қуу» өлеңдеріндегі пафос,

ұлттық өрнек, ұлттық мінез, таным-түсінік. Әдебиет теориясы: теңеу, өлең құрылысы; 

      11) «Төлеген Айбергенов. «Ана», «Аруана – бауыр дүние» (1 сағат). Т.Айбергеновтің өмірі

мен шығармашылық жолы. «Ана» лирикасының идеясы, көркемдік ерекшелігі. «Аруана – бауыр дүние»

өлеңіндегі аруананың туған жерге деген махаббаты. Т.Айбергенов өлеңдерінің құрылымдық

ерекшелігі. Пәнаралық байланыс: музыка: Құрманғазының күйі «Қайран шешем», Динаның күйі «8

март»; 

      12) «Төлен Әбдіков. «Қонақтар» (хикаяттан үзінді)» (2 сағат). Жазушының өмірі мен

шығармашылығы. Ата-ана мен бала арасындағы қарым-қатынас, қала мен дала адамдарының мінез-құлқы.

Хикаятқа арқау болған ұрпақ тәрбиесі. Әңгіменің тақырыбы мен идеясы. Әдебиет теориясы: хикаят; 

      13) «Дулат Исабеков. «Әпке» драмасы» (2 сағат). Әпкесінің бауырларына деген қамқорлығы,

махаббаты. Әпкенің жан дүниесінің байлығы, адамгершілік болмысы. Туындының тәрбиелік мәні.

Пьесадағы адамдар арасындағы психологиялық тартыс. Әдебиет теориясы: драма жанры. 

      38. «Әлем әдебиеті үлгілері» (5 сағат): 

      1) «Әбілхасан Рудаки. «Өмір маған ақыл айтты», «Егіз жолдар» (1 сағат). Ә.Рудакидің өмірі

мен шығармашылығы. Парсы поэзиясының атасы атанған ақын өлеңдеріндегі дидактикалық сарын. Өлең

жолдарындағы ақыл-парасат, адамгершілік, имандылық қасиет туралы ақынның қалдырған өлмес мұрасы;

      2) «Омар Һаям. «Рубаилар» (1 сағат). Әлем поэзиясында рубаиларымен артына өшпес із

қалдырған ақын екендігі. Рубаиларының тақырыптары. Философиялық мәні. Қазақ әдебиетіне жасаған

әсері; 

      3) «Расул Ғамзатов. «Менің Дағыстаным» әңгімесі (үзінді)» (1 сағат). Р.Ғамзатовтың өмірі

туралы. «Менің Дағыстаным» - патриоттық туынды. Елін, тілін, туған жерін сүйген ақынның үні.

Туған тілін ұмытқан баласын «өлдің» деген ана қасиеті. Шығарманың тәрбиелік мәні. Әдебиет

теориясы: рубаилар; 

      4) «Шыңғыс Айтматов. «Найман ана» романынан үзінді» (2 сағат). Аңыздағы ана трагедиясы.

Мәңгүрт ұғымы туралы түсінік. Адам санасын қолдан өзгертудің апарып соқтырар қасіреті. Ананың өз

баласының қолынан мерт болуының себептері. Пәнаралық байланыс: балет. («Найман ана», қоюшы

режиссер Б.Аюханов). Театр («Ғасырдан да ұзақ күн» спектаклі, қоюшы режиссер Ә.Мәмбетов). 

      39. Қорытындылау (1 сағат).

6. Оқу пәнінің 9-сыныптағы базалық білім мазмұны

      40. Пәнді оқыту үшін шығармаларды оқып, талдауға 90 сағат, жазба және шығармашылық

жұмыстарға 8 сағат, сыныптан тыс оқыған шығармаларды әңгімелеуге 4 сағат, барлығы 102 сағат

бөлінген. 

      41. Курстың білім мазмұны төмендегідей тақырыптарды қамтиды: 

      1) «Кіріспе» (1 сағат). Сөз өнері мен қоғам дамуы арасындағы сабақтастық. Әдебиеттің

көркем шындықты жинақтап көрсетудегі өзіндік ерекшелігі. Фольклорлық мұралардың генезисі,

тарихилығы, жанрлық белгілері. Фольклордың сөз өнерін ғана емес, халықтың музыкасын, қолөнерін,

ырымдары мен ғұрыптарын, наным-сенімдерін қамтуы. Бейнелі ойлаудың фольклорға аса тән екендігі.

Фольклордың түрлері. Қазақ әдебиетінің даму тарихы, кезеңдері. Жекелеген қаламгерлердің

шығармашылық жолдары мен мұралары туралы қысқаша шолу. 

      42. «Халық ауыз әдебиеті» (20 сағат): 

      1) «Ауыз әдебиеті және оның туу, пайда болу жолдары» (1 сағат). Ауыз әдебиетінің жазба

әдебиеттен ерекшелігі. Халық әдебиетінің жанрлық, тақырыптық әр алуандығы. Ауыз әдебиетінде

басқа өнер түрлерінің элементтері араласып келуі. Ауыз әдебиетінің түрлері: тұрмыс-салт жырлары,

мақал-мәтелдер, жұмбақтар, ертегілер, аңыз әңгімелер, шешендік сөздер, батырлар жыры,

лиро-эпостық жырлар, айтыстар. Фольклор поэтикасының өзіне тән ерекшелігі мен образ жасау

тәсілдері. Әдебиет теориясы: фольклор, миф туралы түсінік; 

      2) «Тұрмыс-салт жырлары» (3 сағат). Тұрмыс-салт жырларының халық өмірімен, күнделікті

тыныс-тіршілігімен байланысы және ежелгі дәуірлердегі бабалар дүниетанымы. Фольклор жанрларының

тұрмыс-тіршілікпен тікелей, кейбірінің жанамалай қатыстылығы. Тұрмыс-салт жырларының түрлері.

Тұрмыс-салт жырларының тәлім-тәрбиелік мәні, жанрлық ерекшеліктері. Төрт түлік малға, еңбекке,

аңшылық кәсіпке байланысты туған өлең-жырлар. Наурыз жыры, бесік жыры, жар-жар, беташар, сыңсу,

жаңылтпаш т.б. Әдебиет теориясы: лирикалық және эпикалық жанрлар; 

      3) «Аңыз әңгімелер» (3 сағат). Аңыз әңгімелердің жанрлық ерекшелігі. Аңыз жанры тарихи

шындық, тарихи факт негізінде қалыптасатындығы. Аңыздың мазмұнын растайтын дерек ретінде жердің

аты, белгілі қайраткердің есімі, жыл мезгілдерінің аталуы. Аңыздың көбінесе үшінші жақта, өткен

шақта баяндалатындығы. Аңыз ауызша тарағандықтан, нұсқаларының көп болатындығы. Аңыз

әңгімелердің пайда болу тарихы туралы ғылыми болжамдар. Аңыз әңгімелердің ертегілерден

айырмашылығы. Асан қайғы, Қожанасыр, Алдаркөсе, т.б. туралы аңыздар. Олардың айтқан сөздерінен

халықтың арманы мен тілегінің көрініс табуы. Аңыздық прозаның түрлері, жанрлық сипаты. Әдебиет

теориясы: шағын көлемді эпикалық жанрлар; 

      4) «Батырлар жыры. «Қамбар батыр» жырынан үзінді» (3 сағат). Батырлар жырының жанрлық

ерекшелігі. Ондағы ел қорғау идеясы. Батырлар жырының халық тарихымен байланысы. Қамбар батыр

жырының көтерген тақырыбы. Жырдағы Қамбар батыр бейнесі. Оның мінезіндегі адамгершілік,

қайырымдылық, ерлік, батырлық қасиеттердің көркем бейнеленуі. Батырдың ата-анасына деген

қамқорлығы. Жырдағы батырдың тұлпары Қарақасқа аттың образы. Қамбардың Назым сұлумен танысуы,

екеуінің арасындағы сүйіспеншілік. Сыртқы жауға қарсы күрес. Жыр тілінің көркемдік ерекшелігі.

Әдебиет теориясы: шендестіру, баяндау; 

      5) «Лиро-эпостық жырлар. «Қыз Жібек» жырынан үзінді» (3 сағат). Лиро-эпостық жырлардың

батырлар жырынан ерекшелігі. «Қыз Жібек» жырындағы ұлттық мәдениет, тұрмыс-салт көрінісі.

Төлегеннің өзіне ақылы мен көркі сай жар іздеп шығуы. Қыз Жібектің сұлулығын бейнелеудегі

көркемдік амал-тәсілдер. Сұлулық, адамгершілік қасиеттердің ерлік және батыр намысымен

тұтастықта сипатталуы. Жырдағы жер, су, ру, тайпа атаулары және оның тарихи шындықпен

сәйкестігі. «Қыз Жібек» жыры мен «Қозы Көрпеш - Баян сұлу» жырының ұқсастықтары мен

айырмашылықтары. «Қыз Жібек» жырының композициялық құрылымы, сюжеттік даму желісі. Жырдағы

негізгі кейіпкерлердің портреттері. Тіліндегі көркемдік айшықтар. Жырдың көп вариантты болуының

мәні. Әдебиет теориясы: композиция, сюжет, монолог, диалог; 

      6) «Шешендік сөздер» (4 сағат). Шешендік өнердің тарихи негіздері, аталған өнердің пайда

болу, даму ерекшеліктері туралы деректер. Шешендік сөздердің жанрлық ерекшелігі. Қазақ ауыз

әдебиеті мен көне жазба ескерткіштердегі шешендік ой-толғамдар. Сөйлем құрылысы мен сөздік

құрамы, мазмұны, тұлғасы, қазіргі әдеби тілімізден аса алшақ еместігі. Көркемдік әсерлілігі мен

стилі. Шешендік өнердің бастауы ертегі аңыздарда жатқаны, оларда кездесетін бейнелі сөз

тіркестерінің шешендік сөздердің алғашқы нұсқасы екендігі. Шешендік сөздерге тән астарлылық,

қысқалық, дәлдік, сөздің ойнақылығы, ойдың ұшқырлығы. Қазақ шешендерінің көрнекі өкілдері: Төле

би, Қазыбек би, Әйтеке би т.б. Әдебиет теориясы: риторикалық қайталау. Пәнаралық байланыс:

Қазақстан тарихы, музыка, электрондық оқулық (сандық білім беру ресурсы); 

      7) «Айтыс. «Біржан мен Сара» айтысы» (3 сағат). Айтыс туралы жалпы түсінік. Айтыстың шығу

тегі, даму ерекшеліктері. Әлем әдебиеті тарихындағы көріністері. Ш.Уәлихановтың зерттеу

еңбектеріндегі айтыс туралы деректер. Айтыстың түрлері, айтылу дәстүрі, жанрлық ерекшеліктері.

Айтыстың драмалық жанрмен ұқсастығы. «Біржан мен Сара» айтысының тарихи негіздері. Айтысқа тән

дәстүрлері, композициясы. Сюжеттік даму желісі. Біржан-Сара айтысындағы тартыстың шарықтау шегі.

Логикалық қисын. Сөзге тоқтау. Көркемдік ерекшеліктері. Әдебиет теориясы: импровизация; 

      43. «80-жылдардан бергі ақындар айтысы» (4 сағат). Қазіргі ақындар айтысының даму тарихы.

Өткен ғасырлардағы ақындар айтысымен ұқсастығы мен айырмашылығы. Кеңес дәуіріндегі айтыстың

ерекшелігі. Манап Көкенов, Надежда Лушникова, Қонысбай Әбілев, Әсия Беркенова, т.б. ақындардың

айтыс өнеріндегі орны. Тәуелсіздік жылдарындағы айтыс өнерінің дамуы. Тақырыптарының әр

алуандығы. Көркемдік ізденістері. Жазба әдебиетпен байланысы. Жанрлық жағынан толысуы. Қазіргі

ақындар айтысындағы дәстүр жалғастығы. Аманжол Әлтаев, Мұхамеджан Тазабеков, Оразалы Досбосынов,

Айбек Қалиев, Айнұр Тұрсынбаева, Ақмарал Леубаева, Мэлс Қосымбаев, т.б. Айтыстың ұлттық сипаты,

табан астында шығарылатын суырыпсалма өнер екендігі. Қазіргі айтыстағы көркемдік айшықтар.

Әдебиет теориясы: импровизация. 

      44. «Ежелгі дәуір әдебиеті» (4 сағат): 

      1) «Түркі тектес халықтарға ортақ мұра» (2 сағат). Күлтегін, Оғызнама, А.Йасауи

шығармаларының көне түркі ұлыстарына ортақтығы туралы. «Күлтегін» жырларындағы Білге қаған,

Күлтегін батыр, Тоңыкөк жырау образдары. «Күлтегін» жырының қазақтың батырлар жырымен ұқсас,

үндес жақтары. «Күлтегін» жырының тарихи маңызы. Жырдың тәлім-тәрбиелік мәні. «Оғызнама» жырының

негізгі идеясы. Жырдағы мифологиялық суреттер. Жырдың түркі тілдес халықтардың ежелгі тарихынан

мағлұматы. Жырдың тарихилығы. Йасауидің исламдық дүниетанымы және сопылық ілімі. Йасауидің Алла

тағаланы тану тұрғысындағы пайымдаулары. Пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы; 

      2) «Ахмет Йасауи. «Даналық кітабы» (2 сағат). А.Йасауидің өмірі, білім алған мектептері

туралы деректері. А.Йасауи шығармаларының зерттелуі және оның түркі халықтарына ортақ мұра

екендігі. «Даналық кітабы» («Диуани хикмет») және оның мәні мен маңызы. Сопылық дәстүр және оның

ақын шығармаларында орын алу себептері. Ақын шығармаларындағы философиялық түйін. Бүкіл

адамзаттық және ұлттық құндылықтардың діни уағыз үшін пайдаланылуы, дидактикалық сарын. Әдебиет

теориясы: историзмдер мен архаизмдер. 

      45. «XV-XVIII ғасырлардағы жыраулар поэзиясы» (15 сағат): 

      1) «Жыраулар поэзиясы» (1 сағат). Орта ғасырлардағы жыраулық өнер және жырау тұлғасы.

Жыраулар поэзиясының көтерген мәселелері. Ел қорғау, халықты басқару, әлеумет бірлігін сақтау

мәселелерін толғауы. Жыраулар поэзиясының жанрлық сипаты. Жыраулар поэзиясының құрылымдық

ерекшелігі. Жыраулар поэзиясындағы тіл көркемдігі, сөз айшықтарының кестелену сипаты. Ұйқас,

ырғақ мәселесі. Жыраулық өнер және қазіргі қазақ поэзиясындағы дәстүр жалғастығы. Әдебиет

теориясы: шағын көлемді эпикалық жанрлар;

      2) «Асан қайғы. «Бұл заманда не ғаріп?», «Есті көрсең, кем деме», «Көлде жүрген қоңыр

қаз», «Еділ бол да, Жайық бол» жырлары» (2 сағат). Ұлы жырау өмір сүрген тұстағы

тарихи-әлеуметтік жағдай. Асан жырларындағы ел бірлігін сақтау, жайлы қоныс іздеу идеясы. Асан

қайғы жырларының тақырыптық ерекшеліктері және ондағы философиялық сарын. «Құйрығы жоқ, жалы

жоқ» жырының идеялық мәні. Адам өмірі мен мінезі, оның өзгерімпаздығы туралы толғамдары.

Жерұйықты іздеуінің түпкі мақсаты. Асан қайғы жырларының көркемдік-философиялық ерекшелігі.

«Естіні көрсең, кем деме», «Еділ бол да, Жайық бол» жырларындағы адамгершілік мәселелерінің

көркем жинақталуы. Әдебиет теориясы: өлең ырғағы;

      3) «Қазтуған жырау (ХV ғасыр). «Мадақ» жыры» (1 сағат). Қазтуған жырау өмір сүрген орта

және тарихи жағдай. Қазтуғанның шыққан тегі, атқарған қызметі. Жырау жырларының көтерген

тақырыптары, көркемдік ерекшеліктері. Жыраудың сөз саптауындағы интонациялық екпін мен пафос.

Жырау дүниетанымындағы адам, қоғам, табиғат мәселелерінің көркем жинақталуы. «Мадақ» жырының

көркемдік сипаты, идеялық мұраты. Жырау поэзиясындағы туған жер, ата мекен туралы толғаныстар.

Елдік пен ерлік туралы толғаулары. Жырау жырларының құрылымдық ерекшелігі. Әдебиет теориясы:

толғау; 

      4) «Шалкиіз жырау. «Би Темірге бірінші толғау» (2 сағат). Шалкиіз жыраудың шыққан тегі,

өмірі туралы мағлұмат. Орта ғасырдағы Ноғай ордасы және Қазақ хандығы арасындағы байланыстар.

Шалкиіздің өзінің алдында өмір сүрген жыраулардан ерекшелігі. Жырау поэзиясының рухы – ерлік

екендігі. Жыраудың философиялық толғаныстары. Шалкиіз жырау шығармалары тіліндегі көркемдік

қолданыстар. Оның жыраулық өнердегі орны. Шалкиіз жыраудың шығармашылық дәстүрін

жалғастырушылар. (Махамбет, Мұрат). Әдебиет теориясы: өлең ырғағы; 

      5) «Доспамбет жырау (ХVІ ғасыр). «Арғымаққа оқ тиді», «Дүниенің басы сайран, түбі ойран»,

«Айнала бұлақ басы тең» толғаулары» (1 сағат). Доспамбет – жорықшы жырау. Оның өмірі мен

шығармашылығына қатысты деректердің аздығы. Шыққан тегі, өскен ортасы туралы жорамалдар.

Доспамбет жырларындағы архаизмдер. Оның шығармаларындағы өмір, оның өтпелілігі туралы

толғаныстар. Доспамбеттің туған жер, адамгершілік, ерлік туралы философиялық толғамдары.

«Арғымаққа оқ тиді», «Дүниенің басы сайран, түбі ойран», «Айнала бұлақ басы тең» толғауларының

көркемдік-идеялық сипаты. Әдебиет теориясы: өлең ырғағы; 

      6) «Ақтамберді жырау» (2 сағат). Жырау өмір сүрген кездегі саяси-әлеуметтік жағдай. Шыққан

тегі, балалық шағы, өскен ортасы. Ақтамберді жырларындағы көшпелі халық тұрмысы, жаугершілік

заман суреті, арман-мүддесі. Жыраудың төрт түлік мал, арғымақ жылқы туралы пайымдаулары.

Толғауларының көркемдігі. Жырау шығармашылығындағы басты сарын ерлікке, батырлыққа үндеу

екендігі. «Күлдір, күлдір кісінетіп» деген толғауының негізгі идеясы. Әдебиет теориясы: өлең

ырғағы; 

      7) «Үмбетей жырау. «Бөгенбай өлімін Абылай ханға естірту» жыры» (1 сағат). Жыраудың Абылай

ханның, Бұхар жыраудың замандасы екендігі. Оның жырларындағы ерлік пен өрлік, ел бірлігін сақтау

идеясы. Жырау шығармаларындағы тарихи тұлғалар бейнесі. Жыраудың ұйқасқа ерекше көңіл бөлуі.

Үмбетей жырларындағы замана, дәуір бейнесі. «Бөгенбай өлімін Абылай ханға естірту» жырындағы

Абылай мен Бөгенбай образдары. Әдебиет теориясы: жеті-сегіз буынды жыр үлгісі; 

      8) «Жиембет жырау» (1 сағат). ХVІІ ғасырда өмір сүрген әйгілі жырау әрі әскербасы. Жырау

жырларындағы ерлік рух пен туған жерге деген сағыныштың көркем бейнеленуі. Жырау жырларындағы

көркемдік құралдар мен өлең өріміндегі ерекшеліктер. Жиембет жырау жырларындағы ақындық «мен»

және оның қазіргі лирикадан өзгешелігі мен ұқсастықтары. Жалпы жыраулар поэзиясына ортақ

сарындардың Жиембет жырларынан көрініс беруі. Әдебиет теориясы: силлабикалық өлең; 

      9) «Бұқар жырау. «Бірінші тілек тілеңіз», «Ай, Абылай», «Батырың өтті Бөгенбай», «Асқар

таудың өлгені» «Бұл, бұл үйрек, бұл үйрек» (3 сағат). Бұқар жырау Қалқаманұлы ХV ғасырдан бастау

алған жыраулық өнерді биік белеске көтерген жырау, көрнекті қайраткер екендігі. Бұқар жырау

шығармашылығының зерттелуі. Оның өмірі туралы соңғы деректер. Бұқар шығармаларының

көркемдік-эстетикалық мәні. Бұқар жырау жырларындағы замана сипаты, тарихи тұлғалар бейнесі.

Оның қазақ поэзиясын тақырыптық жағынан байытуы. Өлең құрылымына әкелген жаңалығы. Әдебиет

теориясы: ұйқас түрлері; 

      10) «Шал ақын (Тілеуке Құлекеұлы. 1748-1819 жж.). «Ата-ананың қадірін», «Бұл дүниенің

мысалы» (1 сағат). Жыраулық поэзия мен ақындық өнердің айырмашылығы. Шал ақынның шыққан тегі,

алған тәрбиесі, өмір өткелдері. Шал ақын поэзиясының қамтыған тақырыптары. Шал ақын

шығармаларындағы дини-философиялық сарын. Ақынның жыраулық поэзияны күнделікті қарапайым

тұрмысқа ыңғайлауы. Оның артықшылықтары мен кемшіліктері. Көтерген тақырыптары. Нақыл өлеңдері.

Әдебиет теориясы: қара өлең. 

      46. «ХІХ ғасыр әдебиеті» (13 сағат): 

      1) «ХІХ ғасыр әдебиетіне шолу» (3 сағат). XIX ғасырдағы саяси-әлеуметтік және қалыптасқан

тарихи жағдай. Орыс отаршыл үкіметінің басты нысанасы. Ұлт-азаттық көтерілістердің белең алуы.

Қазақ жерлерінің әкімшілік бөлінісі. Ұлт-азаттық идеяларының Дулат, Шортанбай, Махамбет,

Нысанбай жырау шығармаларында көрініс табуы; 

      2) «Махамбет Өтемісұлы. «Баймағанбет сұлтанға айтқаны», «Мен, мен, мен едім», «Арқаның

қызыл изені-ай», «Бағаналы терек» өлеңдері» (2 сағат). Ақынның өмірі мен шығармашылық жолы.

М.Өтемісұлы жырларындағы романтикалық сарын. Махамбет шығармаларындағы ақындық «мен». Махамбет

жырларындағы Исатай батыр образы. Өлеңдерінің ұйқас ерекшелігі, тіл көркемдігі. Әдебиет

теориясы: ерікті ұйқас; 

      3) «Нысанбай жырау (1822-1883 жж.). «Кенесары-Наурызбай» жыры» (2 сағат). Нысанбай

Жаманқұлұлының өмірі мен жыраулық өнері. Оның ұлт-азаттық көтеріліс туралы «Кенесары-Наурызбай»

жыры және ондағы тарихи шындық пен көркемдік шешім. Жырдағы Кенесары мен Наурызбай образдары.

Көркемдік ерекшелігі. Жанрлық сипаты. Нысанбай жырау шығармашылығының зерттелуі. Әдебиет

теориясы: тарихи жыр; 

      4) «Ыбырай Алтынсарин. «Қазақ хрестоматиясы» (2 сағат). Ы.Алтынсариннің педагогикалық

қызметі. Ы.Алтынсарин мектебіндегі оқудың ескі діни оқудан айырмашылығы. Ұлы ұстаздың қазақ

балаларына арнап жазған оқулықтары және оның мәні мен маңызы. Ыбырайдың поэзиясы және оның

адамгершілік, ғибраттық мәні. Ы.Алтынсарин қазақ балалар әдебиетінің негізін қалаушы. Ыбырайдың

прозалық шығармалары мен аудармалары. Әдебиет теориясы: архаизм, историзм; 

      5) «Абай Құнанбайұлы. «Әуелде бір суық мұз ақыл зерек», «Ғашықтық, құмарлықпен ол екі

жол», «Жазғытұры». «Ескендір» поэмасы» (4 сағат). Қарасөздері. Абайдың өмірі мен шығармашылығы.

Абай поэзиясы. Ақын өлеңдеріндегі көркемдік ерекшеліктері, ой мен сізім иірімдері. «Ескендір»

поэмасы, тақырыбы мен идеялық-көркемдік маңызы. Поэмасындағы шығыстық сарын. Қарасөздеріндегі

философиялық түйіндер және оның ұлттық дүниетаныммен сәйкестігі. Абайдың адам өмірі оның мәні

мен маңызы туралы толғамдары. Өнер, еңбек, талап, ынта, ықылас, терең ой, қайрат, жігер т.б.

адами қасиеттер турасындағы ойлары. Қазақ өлең жүйесіне енгізген жаңалықтары. Әдебиет теориясы:

көп мағыналы сөздер. 

      47. «ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті» (28 сағат): 

      1) «ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиетіне шолу» (2 сағат). ХХ ғасыр басындағы қазақ

әдебиетінің жай-күйі, тарихи жағдай. Әдеби бағыттар туралы жалпы түсінік. Қазақ әдебиетінің

қоғам өміріне тигізетін ықпалы мен әсері. Әдебиеттегі азатшылдық ұран. Алашорда әдебиетінің

тәуелсіздік үшін жүргізген күресі. ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиетінің даму бағыттары.

Діни-ағартушылық бағыт өкілдері. Ағартушы демократтық бағыт өкілдері; 

      2) «Жамбыл Жабаев. «Зілді бұйрық», «Ленинградтық өренім», «Ата жаумен айқастық» өлеңдері»

(2 сағат). «Зілді бұйрық». 1916 жылғы Ресей патшасының жарлығына ақынның қарсылығы, жан

күйзелісі, жастарға деген жанашырлығы. Жамбыл жырларының қоғамдық мәні. Басқа тілдерге

аударылуы. «Ленинградтық өренім», «Ата жаумен айқастық» өлеңдеріндегі туған елге, туған жерге

деген біртұтас сүйіспеншілік сезімнің жырлануы. Әдебиет теориясы: дастан жанры; 

      3) «Сұлтанмахмұт Торайғыров. «Таныстыру» поэмасы, «Алаш ұраны» өлеңі» (2 сағат). Ақынның

өмірі мен шығармашылығы. Ақын лирикасындағы азаматтық сарын және әлеуметтік қайшылықтарды

суреттеуі. Өлеңдеріндегі оқу-білім тақырыбы. «Таныстыру» поэмасының саяси мәні. Тақырып

ерекшелігі. Көркемдігі. «Алаш ұраны» өлеңінің идеялық мұраты. Өлеңдегі азаматтық пафос, өршіл

рух. Әдебиет теориясы: арнау; 

      4) «1917-1956 жылдардағы қазақ әдебиетіне шолу» (2 сағат). 1917-1956 жылдардағы қазақ

әдебиетінің даму бағыттары. Саяси-әлеуметтік жағдай. Кеңес үкіметінің идеологиялық нысанасы.

Социалистік реализм әдісі; 

      5) «Жүсіпбек Аймауытов. «Қартқожа» романы» (3 сағат). Ж.Аймауытов – прозашы, драматург,

ғалым, публицист. «Қартқожа» романы. Шығармада ХХ ғасыр басындағы саяси-әлеуметтік

қайшылықтардың жан-жақты бейнеленуі. Романдағы Қартқожа бейнесінің көркем жинақталуы. Романның

көтерген тақырыбы, идеялық маңызы, композициялық құрылымы, сюжеттік желісі. Әдебиет теориясы:

қара өлең; 

      6) «Мағжан Жұмабаев» (2 сағат). Ақынның өмірі мен шығармашылық жолы. Мағжан поэзиясындағы

халық тарихы, ұлт тағдыры мәселесі. Ақын лирикасындағы азаматтық әуен, отаншылдық сезім. Мағжан

поэзиясының тақырыптық-идеялық ерекшеліктері. Махаббат лирикасы. «От», «Пайғамбар» өлеңдері,

т.б. Әдебиет теориясы: силлабикалық өлең жүйесі; 

      7) «Ілияс Жансүгіров. «Күйші» поэмасы (үзінді)» (2 сағат). І.Жансүгіровтің өмірі мен

шығармашылығы. Оның эпикалық туындылары. «Күйші» поэмасының тақырыбы. Поэманың тарихи оқиғамен

байланысы. Күйші бейнесі. Оның психологиялық болмысы. Шығармадағы тартыс. Сюжеттің шарықтау шегі

мен көркемдік шешімі. Ақын тіліндегі бейнелеуіш құралдардың қолданылуы. Әдебиет теориясы:

өлеңдегі буын мен бунақ; 

      8) «Мұхтар Әуезов. «Абай жолы» роман-эпопеясы (үзінді)» (5 сағат). М.Әуезовтің

шығармашылық жолы. Романның жанрлық ерекшелігі. Шығарманың сюжеті мен композициясы.

Роман-эпопеяда суреттелетін Абайдың азаматтық, ақындық келбеті және замана бейнесі. Романның

тараулары, пейзаж бен портрет, тартыс және мінез. Шығармада суреттелетін қазақ халқының өмірі,

тұрмыс-салты, әдет-ғұрыптары. Жазушының әлем әдебиетіне қосқан үлесі. Әдебиет теориясы: кең

көлемді эпикалық жанр. Пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы, география, электрондық оқулық; 

      9) «Ғабит Мүсірепов. «Ұлпан» повесінен үзінді» (2 сағат). Ғ.Мүсірепов – сөз зергері.

Шығармаларындағы аналар бейнесінің сомдалуы. Ана бейнесін эпикалық жанрда сомдау жолындағы

ізденістері. Ұлпан образындағы қазақ қыздарына тән ұлттық мінез сипаты. Есеней образы. Жазушының

сөз саптау ерекшелігі. Роман сюжетінің даму сатылары. Есеней мен Ұлпан арасындағы адамгершілік,

достық қатынастар. Жазушы стиліне тән юморлық иірімдер. Әдебиет теориясы: юмор және сатира; 

      10) «Ілияс Есенберлин. «Көшпенділер» трилогиясынан үзінді» (3 сағат). І.Есенберлиннің

өмірі мен шығармашылығы. Трилогияда қазақ тарихын көркем бейнелеп көрсетуі. «Алмас қылыш»,

«Жанталас», «Қаһар» романдары арасындағы ортақ желі. Шығармадағы тарихи тұлғалар (қазақ хандары,

би-шешендері және батырлары) бейнесі. Тарихи романға тән ерекшеліктер. Тарихи шындық пен

көркемдік шешім. Әдебиет теориясы: тарихи роман; 

      11) «Тәкен Әлімқұлов. «Қараой» әңгімесі (үзінді)» (1 сағат). Т.Әлімқұловтың өмірі мен

шығармашылығы. Жазушы шығармашылығындағы өнер тақырыбы. Эпикалық туындылары. «Қараой»

әңгімесінің тақырыбы мен идеясы. Әңгімедегі образдар жүйесі. Махамбет образы. Сюжеттік желісі,

композициялық құрылымы. Әңгіменің көркемдік ерекшелігі. Әдебиет теориясы: әңгіме жанры; 

      12) «Мұқағали Мақатаев. «Райымбек, Райымбек!» поэмасы (үзінді)» (2 сағат). М.Мақатаевтың

өмірі мен шығармашылығы. Мұқағалидың қазақ поэзиясындағы орны. «Райымбек, Райымбек!» поэмасының

тақырыбы мен идеясы. Шығарманың тарихи негізі. Оның тарихи поэма екендігі. Поэманың сюжеті мен

композициясы. Поэмадағы ақындық рух, елжандылық сезім. Көркемдігі. Әдебиет теориясы: стиль.

Пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы, музыка, электрондық оқулық («Бір өлеңі – бір елдің

мұрасындай»). 

      48. «Сатира» (1 сағат). Қазақ әдебиетінде сатира жанрының даму, қалыптасу кезеңдері.

Абайдың сатирасына шолу. Кеңес дәуіріндегі сатираның дамуы. Сатираның жанрлық ерекшелігі. Сатира

мен юмордың ортақ қасиеттері мен өзгешеліктері. Тәуелсіздік жылдарындағы сатира

(А.Тоқмағамбетов, Ш.Смаханұлы, О.Әубәкіров, С.Адамбеков, Ү.Уайдин, С.Кенжахметов, К.Әмірбеков).

Әдебиет теориясы: суреткер қиялы. 

      49. «Фантастика және детектив жанрлары» (1 сағат). Қазақ әдебиетінде фантастика және

детектив жанрларының пайда болуы мен қалыптасу кезеңдері. Олардың әлі күнге дейін ұлттық

әдебиетімізде нық тұрып, жеке жанр ретінде толық кемелдене алмау себептері. Фантастика мен

детективтің жанрлық ерекшеліктері. Оларды көркем әдебиетке жатқызамыз ба, жоқ па, сол мәселе

төңірегіндегі пікірталастар. Қазақ әдебиетіндегі алғашқы детективті шығарма С.Сейфуллиннің

«Бандыны қуған Хамит» повесі екендігі, бұл жанрды К.Тоқаевтың («Сарғабандағы оқиға») дамытуы,

фантастика жанрында Ә.Мархабаевтың қалам тартуы («Күнге тағы дақ түсті» повесі). Әдебиет

теориясы: жанрдың пайда болуы. 

      50. «Түбі бір түркі әдебиеті» (2 сағат): 

      1) «Мақтымқұлы Фраги. «Түрікмен тағдыры», «Ақырзаман», «Боларсың» (1 сағат). Мақтымқұлының

өмірі туралы мәлімет. Шығармаларында халықтың береке-бірлігін, тұтастығын жырлауы. Өмір туралы

толғаныстары. Түрікмен әдебиеті тарихындағы биік тұлға, ұлы ақын екендігі. Қазақ әдебиетімен

байланысы. Әдебиет теориясы: мотив. Өмір және көркемдік шындық; 

      2) «Шыңғыс Айтматов. «Шынарым менің, шырайлым менің» (1 сағат). Шыңғыс Айтматовтың

шығармашылық өмірбаяны. Шыңғыс көтерген жалпыадамзаттық құндылық мәселелері. Шыңғыс

шығармаларының дүниежүзілік әдебиеттің тарихи фактісіне айналуы. «Шынарым менің, шырайлым менің»

хикаяты оқырмандардың жүрегін шымырлататын, тебіреніске түсіретін көркем шығарма екендігі.

Шығармадағы шынайы адамгершілік қасиеттер, достық мейірім. Әдебиет теориясы: аударма шығармалар

ұғымы 

      51. Әдеби-теориялық ұғымдарды оқытуға 1 сағат бөлінген.

жүктеу/скачать 3,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: